Wat doet een zwerm vogels in een vlog over functioneren als focus van zorg?  

Juliette Groffen wordt opgenomen op de afdeling hematologie. Een half jaar geleden is bij Juliette leukemie vastgesteld. Ze heeft een chemobehandeling achter de rug en wordt nu opnieuw opgenomen voor een stamceltransplantatie. 

Je hebt eigenlijk maar één gedachte in je hoofd, je wil graag naar huis en je wil dat het thuis allemaal weer net zo is als vroeger, dat het leven weer zo is als het was.  
Maar dat is het niet want ik ben, blijf gewoon ziek. Alles is anders en alles kost veel meer moeite.  
Dingen die ik normaal doe die kosten me gewoon meer energie. Soms denk ik wel eens, mijn leven is gewoon voorbij. 
En dat alles wat ik belangrijk vind, dat dat er niet meer toe doet. 

Dit is precies de reden waarom de afdeling hematologie van het UMCG een nieuwe koers heeft ingezet met het project 'functioneren als focus van zorg'. 
In dit project is een nieuwe werkwijze ingevoerd waarin expliciet aandacht is voor de patiënt als persoon en dat wat voor hem belangrijk is. 

Daarvoor zijn de zogenaamde verpleegkundige visites ingevoerd. Een dagelijks gespreksmoment met de patiënt door een daartoe getrainde verpleegkundige, waarbij  het dagelijks functioneren en dat wat voor de patiënt belangrijk is, centraal staan. 
Voor de verpleegkundige visites is een team van verpleegkundigen getraind. In de training wordt geleerd om volgens een bepaalde methodiek het gesprek te voeren en het functioneren te 
registreren. 

Daarbij wordt gebruik gemaakt van de ICF. Natuurlijk spraken we ook wel voor het project met de patiënt over zijn functioneren en hadden we aandacht voor de mens als persoon. 
Maar dat deden we niet systematisch en wat we bespraken werd ook niet methodisch vastgelegd. We maken soms mee, dat patiënten hun behandeltraject voortijdig willen afbreken omdat ze belangrijke 
dingen dreigen te verliezen, als werk of relatie.  
Door het functioneren centraal te stellen kunnen we de patiënt zelf en ook wij als verpleegkundigen beter aansluiten bij wat voor hem of haar op dat moment belangrijk is. 

Gonda Stallinga promoveerde in 2015 op toepassingsmogelijkheden van de ICF. Ze werkte al meerdere jaren samen met de afdeling hematologie aan het project 'functioneren als 
focus van zorg'. Functioneren tot focus van zorg maken betekent dat de biomedische praktijk, waarin ziekte centraal, staat verbreed wordt tot het biopsychosociale praktijk waarin de 
totale mens als persoon centraal staat. Met brede gezondheidsconcepten zoals icf en ook 'positieve gezondheid', worden meerdere levensgebieden betrokken en speelt kwaliteit van 
leven een grote rol. Met ICF is het mogelijk om alle levensgebieden in eenduidige terminologie te benoemen en te ordenen. 

Gezondheid is het vermogen en de mogelijkheid om het leven vorm te geven zoals je dat zelf waardevol vindt, in het licht van alle fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. 
Als functioneren goed gemonitord en geregistreerd wordt kan dat net als mortaliteit en morbiditeit een indicator voor gezondheid zijn.  

In de verpleegkundige visite is de centrale vraag 'wat is voor u belangrijk, waar wilt u als patiënt iets mee, hoe is uw huidige situatie ten opzichte van de wenselijke situatie, wat zijn de eerstvolgende stappen om daar te komen en 
welk ondersteuning heeft u daarbij nodig?' 
Hierbij werkt de metafoor van de zwerm vogels. Zoals een zwerm uit meerdere vogels bestaat bestaat ook het functioneren van een individu uit meerdere elementen. In je eentje ben je geen zwerm.  
Zo bepaalt ook niet maar één aspect iemands functioneren. Het raamwerk van de ICF helpt om focus te houden op het functioneren en wat daarin belangrijk is. 
Daarbij kan het zowel gaan over het lichaam inclusief metalen functies zoals slapen of vermoeidheid, iemands activiteiten zoals sporten en iemands participatie, zoals de rollen die iemand heeft in werk en relaties. 

Ik vind de verpleegkundige visite heel goed om op een rijtje te zetten wat er voor mij toe doet. 
Bovendien merk ik dat er ook gedurende ziekenhuisopname veel meer mogelijk is om mijn leven vorm te geven zoals ik dat zelf graag wil, zoals belangrijk voor mij. Aanvankelijk besprak ik 
dat niet, maar met de verpleegkundige visite kwam dat gelijk aan de orde. 
En nu bepaal ik per dag of ik ruimte wil maken om te werken. 

Om functioneren beter te begrijpen en te zien hoe ICF kan worden toegepast in praktijk, onderwijs, onderzoek en beleid, heb ik samen met collega's dit boek geschreven.