1 00:00:00,640 --> 00:00:04,200 Net als andere delen van Nederland kent ook het IJsselmeergebied... 2 00:00:04,280 --> 00:00:06,680 een bewogen en gelaagde geschiedenis. 3 00:00:07,120 --> 00:00:10,360 Wat nu water is, was eens land en andersom. 4 00:00:12,200 --> 00:00:18,400 Deze animatie laat de veranderingen in dit gebied in de afgelopen 12.000 jaar zien. 5 00:00:18,680 --> 00:00:22,880 We zoomen in op hoe het landschap zich door de tijd heen heeft ontwikkeld... 6 00:00:23,080 --> 00:00:25,640 en hoe het door de mens wordt bewoond en benut. 7 00:00:32,680 --> 00:00:37,480 Na de laatste ijstijd was het IJsselmeergebied een droog dekzandlandschap... 8 00:00:37,520 --> 00:00:40,040 dat wordt doorsneden door rivieren en beken. 9 00:00:40,840 --> 00:00:43,160 In dit overwegend droge landschap... 10 00:00:43,240 --> 00:00:46,680 trekken groepjes jagers en verzamelaars rond op zoek naar voedsel. 11 00:00:47,240 --> 00:00:49,760 Vanaf ongeveer 6.000 voor Christus... 12 00:00:49,800 --> 00:00:55,000 loopt het gebied onder water als gevolg van een stijgende zeespiegel en grondwaterstand. 13 00:00:56,320 --> 00:00:59,920 2.000 jaar later is een groot deel van het IJsselmeergebied... 14 00:01:00,000 --> 00:01:02,520 veranderd in wadden- en kwelderlandschap. 15 00:01:03,600 --> 00:01:08,680 In het oostelijke deel liggen hogere gronden die worden doorsneden door zoetwatergeulen... 16 00:01:08,760 --> 00:01:11,160 met een open verbinding naar de Noordzee. 17 00:01:11,920 --> 00:01:16,840 De eerste boeren vestigen zich in dat rivierengebied rondom het huidige Swifterbant. 18 00:01:17,720 --> 00:01:21,800 Langs de westkust ontstaat een aaneengesloten rij strandwallen... 19 00:01:21,840 --> 00:01:24,520 waardoor de ontwatering van het gebied verslechtert. 20 00:01:25,280 --> 00:01:28,520 In het IJsselmeergebied ontwikkelt zich een enorm veenmoeras... 21 00:01:28,680 --> 00:01:33,560 met alleen nog kwelders in West-Friesland en enkele binnenmeren in het veenmoeras. 22 00:01:35,240 --> 00:01:40,360 In deze periode wordt er alleen nog gewoond op de hoger gelegen kwelders van West-Friesland... 23 00:01:40,560 --> 00:01:44,080 en op enkele keileemhoogten zoals Schokland en Wieringen. 24 00:01:45,080 --> 00:01:48,000 Grote delen van het veengebied zijn onbewoond... 25 00:01:48,080 --> 00:01:52,920 maar worden waarschijnlijk wel extensief benut voor bijvoorbeeld jacht en visserij. 26 00:01:53,840 --> 00:01:57,920 De binnenmeren worden steeds groter en groeien op den duur aan elkaar... 27 00:01:58,080 --> 00:02:02,640 mede doordat delen van de veenmoerassen vermoedelijk al vroeg worden ontgonnen. 28 00:02:03,560 --> 00:02:07,120 In de IJzertijd begint de mens namelijk veengebieden te ontwateren... 29 00:02:07,160 --> 00:02:10,000 om er landbouw op te bedrijven en er te wonen. 30 00:02:10,680 --> 00:02:15,560 Sporen van zulke vroege ontginningen zijn nog niet aangetroffen in het IJsselmeergebied... 31 00:02:15,720 --> 00:02:20,240 maar het is zeer waarschijnlijk dat de veenmoerassen ook hier al werden ontgonnen. 32 00:02:22,000 --> 00:02:25,600 Rond het begin van de jaartelling slibt het Oer-IJ dicht... 33 00:02:25,720 --> 00:02:29,200 en wordt de afvoer van het water overgenomen door het Vlie... 34 00:02:29,280 --> 00:02:32,480 een afwatering via de Waddenzee naar de Noordzee. 35 00:02:34,240 --> 00:02:38,120 In de Middeleeuwen worden de veenmoerassen in en rond het IJsselmeergebied... 36 00:02:38,160 --> 00:02:41,440 grootschalig ontgonnen om te gebruiken als landbouwgrond. 37 00:02:42,400 --> 00:02:45,800 Mede door deze ontginningen groeien de binnenmeren aan elkaar... 38 00:02:45,840 --> 00:02:49,320 en krijgt de zee via het Vlie steeds meer invloed in het gebied. 39 00:02:50,640 --> 00:02:53,680 Grote delen van het veengebied verdwijnen in de golven... 40 00:02:53,760 --> 00:02:56,960 zoals het gebied rond Schokland in de huidige Noordoostpolder. 41 00:02:58,120 --> 00:03:02,000 Hoewel mensen in de loop der tijd hun landerijen steeds beter beschermen... 42 00:03:02,040 --> 00:03:04,800 door het aanleggen van dijken en het bouwen van molens... 43 00:03:05,160 --> 00:03:07,600 verdwijnen er langs de randen van de Zuiderzee... 44 00:03:07,680 --> 00:03:10,440 tot in de 17e eeuw nog dorpen in de golven. 45 00:03:11,680 --> 00:03:14,760 Zoals het dorp Etersheim ten zuiden van Hoorn... 46 00:03:14,920 --> 00:03:17,800 waar een sarcofaag uit het IJsselmeer werd geborgen. 47 00:03:18,480 --> 00:03:20,760 Rond 1.250 na Christus... 48 00:03:20,840 --> 00:03:24,280 heeft de Zuiderzee zijn grootste omvang wel zo’n beetje bereikt. 49 00:03:25,080 --> 00:03:29,400 Via de open verbinding met de Waddenzee wordt de Zuiderzee steeds zouter... 50 00:03:29,520 --> 00:03:33,280 en tegelijkertijd ontstaat er een grootschalig maritiem netwerk. 51 00:03:33,920 --> 00:03:36,760 Al in de Vroege Middeleeuwen ligt het zwaartepunt van de handel... 52 00:03:36,800 --> 00:03:38,720 aan de oostzijde van de Zuiderzee. 53 00:03:40,080 --> 00:03:43,080 Vanaf de 13e eeuw groeit het belang van de Zuiderzee... 54 00:03:43,120 --> 00:03:46,760 en de aanliggende steden in het internationale handelsnetwerk. 55 00:03:47,400 --> 00:03:52,360 In de 15e eeuw verschuift het zwaartepunt naar de Hollandse steden aan de westzijde... 56 00:03:52,520 --> 00:03:58,000 waar in de 17e eeuw de handel onder de vlag van de VOC en WIC op gang komt. 57 00:03:59,120 --> 00:04:03,240 Na deze periode verdwijnt de internationale handel grotendeels... 58 00:04:03,320 --> 00:04:07,520 en komt de focus te liggen op visserij op de inmiddels verzilte Zuiderzee. 59 00:04:08,640 --> 00:04:12,080 In de 20e eeuw wordt begonnen met de inpoldering en afsluiting... 60 00:04:12,240 --> 00:04:14,200 en gedurende de Tweede Wereldoorlog 61 00:04:14,280 --> 00:04:18,080 is het IJsselmeer een belangrijk navigatiepunt voor de geallieerden. 62 00:04:19,640 --> 00:04:23,360 Tegenwoordig is het IJsselmeer het grootste binnenmeer van Nederland... 63 00:04:23,480 --> 00:04:25,440 en fungeert het als waterberging. 64 00:04:26,040 --> 00:04:30,000 Het heeft een functie voor natuur, recreatie en handel. 65 00:04:30,440 --> 00:04:35,920 Het gebied is echter ook een belangrijk archeologisch archief, voor onze maritieme geschiedenis... 66 00:04:36,200 --> 00:04:39,440 maar dus ook voor de vroege bewoningsgeschiedenis. 67 00:04:40,120 --> 00:04:44,480 Op de Archeologische Kaart IJsselmeergebied kunt u daar meer over vinden.