1
00:00:00,040 --> 00:00:02,520
♪ RUSTIG PIANODEUNTJE ♪

2
00:00:02,640 --> 00:00:04,280
VO: Tijdens de Tweede Wereldoorlog...

3
00:00:04,400 --> 00:00:06,800
werden honderdduizenden
Nederlandse mannen opgeroepen...

4
00:00:06,920 --> 00:00:09,200
om te gaan werken in Duitsland.

5
00:00:09,320 --> 00:00:14,120
Eerst was dat vrijwillig, later werden zij
gedwongen en opgepakt tijdens razzia's.

6
00:00:14,240 --> 00:00:18,480
De tewerkstelling in Duitsland noemen we
de 'Arbeitseinsatz' of Arbeidsinzet.

7
00:00:18,600 --> 00:00:20,320
Het Nederlandse Rode Kruis had als taak...

8
00:00:20,440 --> 00:00:24,000
om na de oorlog Nederlandse
tewerkgestelden op te sporen.

9
00:00:24,120 --> 00:00:28,280
Deze documentatie is bewaard gebleven
als de collectie Arbeidsinzet.

10
00:00:28,400 --> 00:00:32,600
Kort na de oorlog werd Duitsland verdeeld
in vier geallieerde bezettingszones.

11
00:00:32,720 --> 00:00:35,160
De geallieerden wilden weten
waar iedere buitenlander...

12
00:00:35,280 --> 00:00:39,040
mannen, vrouwen en kinderen,
zich in Duitsland bevond.

13
00:00:39,160 --> 00:00:42,160
Dit deden ze door de administratie
van de oorlogsjaren op te vragen...

14
00:00:42,280 --> 00:00:45,960
bij de Duitse gemeentelijke overheden,
werkkampen, gevangenissen...

15
00:00:46,080 --> 00:00:47,480
en ziekenhuizen.

16
00:00:47,600 --> 00:00:50,640
Al deze gegevens werden verzameld
op een centrale locatie...

17
00:00:50,760 --> 00:00:53,880
en doorgegeven
aan het Nederlandse Rode Kruis.

18
00:00:54,000 --> 00:00:58,000
In elke bezettingszone
werden gegevens anders geregistreerd.

19
00:00:58,120 --> 00:01:00,560
Hierdoor zien de documenten
er per zone anders uit...

20
00:01:00,680 --> 00:01:03,200
en zijn er verschillende talen gebruikt.

21
00:01:03,320 --> 00:01:06,800
De geallieerden verzamelden niet alleen
gegevens van tewerkgestelden...

22
00:01:06,920 --> 00:01:10,280
maar ook van andere Nederlanders
die in Duitsland verbleven.

23
00:01:11,160 --> 00:01:14,080
Documenten die je tegenkomt in het archief
zijn onder andere:

24
00:01:14,200 --> 00:01:17,280
lijsten met namen van tewerkgestelden,
krijgsgevangenen...

25
00:01:17,400 --> 00:01:21,360
en Nederlanders die voor, tijdens
en na de oorlog in Duitsland woonden.

26
00:01:21,480 --> 00:01:23,720
Maar ook opgaven
van de burgerlijke stand...

27
00:01:23,840 --> 00:01:27,320
van huwelijken, geboorten,
sterfgevallen en scheidingen...

28
00:01:27,440 --> 00:01:28,920
medische dossiers...

29
00:01:29,040 --> 00:01:32,880
paspoortaanvragen, nationaliteits-
verklaringen en reisdocumenten...

30
00:01:33,000 --> 00:01:37,440
en stukken over overleden Nederlanders
en waar zij zijn begraven.

31
00:01:37,560 --> 00:01:41,360
Heel soms tref je ook personeelsdossiers
en loonkaarten aan.

32
00:01:41,480 --> 00:01:43,400
In de documenten
vind je persoonsgegevens...

33
00:01:43,520 --> 00:01:47,920
zoals voor- en achternaam,
geboortedatum en geboorteplaats.

34
00:01:48,040 --> 00:01:50,000
Als het gaat om iemand
die tewerkgesteld is...

35
00:01:50,120 --> 00:01:53,920
dan staat vaak ook de naam
van de werkgever en het beroep erbij.

36
00:01:54,040 --> 00:01:57,440
Helaas zijn bijna alle originele documenten
over de Arbeidsinzet...

37
00:01:57,560 --> 00:01:59,520
zoals de administratie van fabrieken...

38
00:01:59,640 --> 00:02:02,640
en andere organisaties waar
tewerkgestelden terechtkwamen...

39
00:02:02,760 --> 00:02:04,280
verloren gegaan.

40
00:02:04,400 --> 00:02:07,920
Je vindt daarnaast ook geen dagboeken
of persoonlijke verhalen.

41
00:02:08,040 --> 00:02:10,600
En de collectie Arbeidsinzet
bevat alleen informatie...

42
00:02:10,720 --> 00:02:12,760
over tewerkstelling in Duitsland.

43
00:02:12,880 --> 00:02:16,320
Wil je zelf onderzoek doen
in de collectie Arbeidsinzet?

44
00:02:16,440 --> 00:02:19,040
De collectie is gedigitaliseerd
en op naam te doorzoeken...

45
00:02:19,160 --> 00:02:21,800
via de website van het Nationaal Archief.

46
00:02:21,920 --> 00:02:28,520
♪ RUSTIG PIANODEUNTJE ♪