1 00:00:12,560 --> 00:00:15,240 JAN: Welkom bij dit nieuwe webinar van IPLO. 2 00:00:15,280 --> 00:00:18,200 Vandaag gaan we het hebben over verlichten en verwarmen... 3 00:00:18,200 --> 00:00:21,200 van utiliteit, van gebouwen dus. 4 00:00:21,280 --> 00:00:23,560 Leuk dat mensen thuis weer meekijken met ons. 5 00:00:23,560 --> 00:00:26,280 Ook bijzonder welkom aan mijn tafelgast. 6 00:00:26,280 --> 00:00:27,600 Ik heb hier aan tafel zitten... 7 00:00:27,600 --> 00:00:30,600 Arie van Ballegooijen van VBA inspecties. 8 00:00:30,720 --> 00:00:34,360 Arie die geeft technische energieadvies en vooral op de... 9 00:00:34,400 --> 00:00:36,600 bebouwde omgeving dus volgens mij een uitstekende man... 10 00:00:36,640 --> 00:00:39,640 hier zitten die ons een uur lang dit verhaal gaat vertellen. 11 00:00:39,960 --> 00:00:41,160 Wat ik leuk vond... 12 00:00:41,160 --> 00:00:43,360 Ik heb me een beetje verdiept in jou en je cv. 13 00:00:43,400 --> 00:00:47,120 Je hebt ook een bijzonder cv volgens mij. Zelfs in de vliegtuigbouw gezeten... 14 00:00:47,160 --> 00:00:51,240 Vliegtuig onderhoud. En vervolgens helemaal toegewerkt naar het energieadvies. 15 00:00:53,920 --> 00:00:56,920 Ik ga even wat praktische dingen doornemen met de mensen thuis. 16 00:00:57,120 --> 00:00:58,480 We hebben een green room. 17 00:00:58,480 --> 00:01:00,520 Daar zitten mensen klaar om jullie vragen te beantwoorden. 18 00:01:00,520 --> 00:01:03,200 Wij vinden het aan tafel leuk om vragen te beantwoorden... 19 00:01:03,240 --> 00:01:04,760 maar we krijgen soms een vraag door. 20 00:01:04,760 --> 00:01:06,560 Andere vragen worden achter de schermen beantwoord... 21 00:01:06,560 --> 00:01:08,760 door vier mensen die daar echt verstand van hebben. 22 00:01:09,440 --> 00:01:14,160 We hebben ook een poll waar we zometeen mee starten. En jullie thuis kunnen gelijk... 23 00:01:14,200 --> 00:01:18,320 even in de actieve stand en de pollvraag gaan beantwoorden. 24 00:01:19,240 --> 00:01:22,720 Het programma vandaag bestaat uit twee hoofdonderdelen. 25 00:01:22,760 --> 00:01:24,720 We gaan het hebben over verlichten en verwarmen. 26 00:01:24,720 --> 00:01:28,040 Zo heet het webinar ook, maar wel in omgekeerde volgorde. 27 00:01:28,080 --> 00:01:31,200 Dus we gaan zometeen starten met verwarmen en dan... 28 00:01:31,240 --> 00:01:34,720 halverwege gaan we over naar het onderwerp verlichten. 29 00:01:34,920 --> 00:01:35,680 Nou, ik heb het beloofd. 30 00:01:35,720 --> 00:01:37,680 We gaan starten met een poll om erin te komen. 31 00:01:37,680 --> 00:01:40,360 En misschien kunnen de mensen van de techniek de poll... 32 00:01:40,400 --> 00:01:43,400 klaarzetten en dan gaan we eens kijken wat jullie daarvan vinden. 33 00:01:43,680 --> 00:01:47,520 De pollvraag luidt: Wat is het grootste voordeel van een warmtepomp? 34 00:01:47,800 --> 00:01:50,280 En er zijn drie mogelijkheden om te antwoorden. 35 00:01:50,320 --> 00:01:53,640 Antwoord A is: Een warmtepomp is energetisch altijd zuiniger... 36 00:01:53,680 --> 00:01:55,480 dan een gasgestookte ketel. 37 00:01:55,520 --> 00:01:59,520 Antwoord B is: Een warmtepomp levert meer comfort dan een gasgestookte ketel. 38 00:01:59,960 --> 00:02:00,920 En antwoord C... 39 00:02:00,960 --> 00:02:04,000 Een warmtepomp hoeft geen gebruik te maken van fossiele brandstoffen. 40 00:02:04,800 --> 00:02:06,960 dus jullie mogen thuis kiezen tussen A, B of C. 41 00:02:08,640 --> 00:02:09,560 En ik ga even kijken of... 42 00:02:09,560 --> 00:02:12,560 de antwoorden binnenkomen. 43 00:02:18,200 --> 00:02:20,920 Ja, daar komen de eerste antwoorden binnen. 44 00:02:20,960 --> 00:02:21,560 En eigenlijk... 45 00:02:21,600 --> 00:02:23,400 Ik noem het een poll, maar is het een soort quiz vraag... 46 00:02:23,400 --> 00:02:25,240 want eigenlijk is er maar één antwoord echt goed... 47 00:02:25,240 --> 00:02:27,760 heeft Arie mij verteld van tevoren. 48 00:02:27,800 --> 00:02:30,680 Het leuke is, niemand antwoordt B... 49 00:02:30,720 --> 00:02:32,840 maar de rest zitten nog wel verschillende inzichten hoor. 50 00:02:32,840 --> 00:02:35,840 Ik zie A binnenkomen en ik zie C binnenkomen. 51 00:02:35,960 --> 00:02:37,720 Toch wat meer voor C. 52 00:02:37,760 --> 00:02:40,400 Ongeveer tweederde kiest voor C... 53 00:02:40,440 --> 00:02:42,200 en toch éénderde kies voor A. 54 00:02:42,240 --> 00:02:44,640 En dat was ook een beetje de strikvraag die je in had gebouwd hè Arie? 55 00:02:44,640 --> 00:02:47,640 Dus vertel even waarom het C is en niet A. 56 00:02:48,000 --> 00:02:52,120 ARIE: Ja ja, dat klopt uiteindelijk als we gaan kijken naar de... 57 00:02:52,200 --> 00:02:54,000 de voordelen van een warmtepomp... 58 00:02:54,000 --> 00:02:55,720 dan is eigenlijk wel het grootste voordeel dat je... 59 00:02:55,760 --> 00:02:57,960 geen gebruik hoeft te maken van die fossiele brandstof. 60 00:02:58,000 --> 00:02:59,600 Uiteindelijk willen we daarvan af. 61 00:02:59,640 --> 00:03:03,800 En die richting moeten we op gaan, ook met huidige net congestie. 62 00:03:03,840 --> 00:03:06,880 Met alle problemen die er zijn is... 63 00:03:06,920 --> 00:03:09,920 het afschalen van de fossiele brandstof gewoon het belangrijkste. 64 00:03:10,200 --> 00:03:14,760 En je ziet onder sommige omstandigheden dat de gasketel zelfs zuiniger... 65 00:03:14,800 --> 00:03:18,800 kan zijn dan de warmtepomp, met name als er de verkeerde berekeningen zijn gemaakt. 66 00:03:18,840 --> 00:03:20,520 Dus als het in de praktijk is misgegaan... 67 00:03:20,520 --> 00:03:23,520 als de installateur verkeerde berekening heeft gemaakt... 68 00:03:24,080 --> 00:03:27,440 geen goede transmissie berekening, want uiteindelijk moeten we natuurlijk 69 00:03:27,480 --> 00:03:28,840 beginnen met een warmteverliesberekening. 70 00:03:28,880 --> 00:03:31,600 Hoe goed is dat pand eigenlijk geïsoleerd? 71 00:03:31,640 --> 00:03:33,240 En daar begint eigenlijk het hele traject. 72 00:03:33,240 --> 00:03:34,760 Als dat niet goed gedaan is. 73 00:03:34,800 --> 00:03:37,760 Ik raad aan, dan ga je heel veel energie verliezen. 74 00:03:37,800 --> 00:03:42,040 Met name ook rond de nul graden, veel vocht en lucht. 75 00:03:42,040 --> 00:03:44,920 Dan gaat de warmtepomp ook veel naar de ontdooi cyclus. 76 00:03:44,960 --> 00:03:47,280 Als we naar een lucht-water warmtepomp systeem gaan kijken... 77 00:03:48,200 --> 00:03:51,840 Ja dan sta je enorm veel energie te verbruiken. Dus dat is niet handig. 78 00:03:53,600 --> 00:03:56,600 En met warmtepompen is, wat ik al zei, isolatie belangrijk. 79 00:03:56,640 --> 00:04:00,440 Dus we hebben de warmteverliesberekening, want uiteindelijk is een gebouw gewoon... 80 00:04:00,480 --> 00:04:01,800 een soort van vergiet. 81 00:04:01,800 --> 00:04:06,000 We verliezen continu warmte naar buiten toe en die installateur... 82 00:04:06,480 --> 00:04:09,840 of gebouweigenaar moet zorgen dat iemand daar een berekening van maakt. 83 00:04:10,000 --> 00:04:11,400 En dan gaan we kijken naar warmteverlies... 84 00:04:11,400 --> 00:04:13,000 hoeveel warmte verliezen we eigenlijk uit dat pand? 85 00:04:13,000 --> 00:04:15,200 Dus hoe goed zijn de wanden geïsoleerd? 86 00:04:15,200 --> 00:04:18,200 Is de beglazing geïsoleerd? 87 00:04:18,360 --> 00:04:19,600 Dat soort zaken. 88 00:04:19,640 --> 00:04:21,440 We hebben ook nog te maken met infiltratie verliezen. 89 00:04:21,440 --> 00:04:23,200 Dus hoeveel kou komt er binnen? 90 00:04:23,240 --> 00:04:26,360 En vervolgens hebben we ook ventilatieverliezen, want we willen ook verse lucht... 91 00:04:26,400 --> 00:04:27,800 in dat gebouw hebben. 92 00:04:27,840 --> 00:04:30,840 En zo zijn er allerlei verliezen die gecompenseerd moeten worden... 93 00:04:30,920 --> 00:04:32,320 en vooraf bekend zijn. 94 00:04:32,360 --> 00:04:34,520 Als het niet bekend is, ja dan loop je dus problemen op. 95 00:04:34,560 --> 00:04:35,080 Precies. 96 00:04:35,120 --> 00:04:37,720 Nou interessant verhaal denk ik. 97 00:04:37,720 --> 00:04:40,840 Alle opties bekeken... 98 00:04:40,880 --> 00:04:43,320 A Ja, logisch dat mensen dat antwoorden volgens mij. 99 00:04:43,320 --> 00:04:45,200 B is geen één keer geantwoord. 100 00:04:45,200 --> 00:04:49,320 Natuurlijk is het niet zo volgens mij dat de warmtepomp geen comfort geeft. 101 00:04:49,920 --> 00:04:52,320 Dat even uit de wereld helpen. 102 00:04:52,360 --> 00:04:53,880 Nee, het enige juiste antwoord is C. 103 00:04:53,920 --> 00:04:57,880 Die fossiele brandstoffen, die besparen we hiermee. 104 00:04:58,080 --> 00:04:59,080 Ja, inderdaad ja. 105 00:05:00,000 --> 00:05:00,600 Duidelijk. 106 00:05:00,600 --> 00:05:01,920 Laten we naar de inhoud van jouw programma gaan. 107 00:05:01,920 --> 00:05:02,320 Misschien nog even... 108 00:05:02,320 --> 00:05:05,320 goed om toe te lichten voor de mensen, want ze zijn vaak gewend dat hier wel drie of... 109 00:05:05,360 --> 00:05:06,680 misschien wel vier mensen aan tafel zitten. 110 00:05:06,680 --> 00:05:08,600 Vandaag hebben we alleen jou hier zitten. 111 00:05:08,640 --> 00:05:11,440 We hebben vandaag ook een redelijk theoretisch verhaal... 112 00:05:11,480 --> 00:05:13,120 en dat is niet negatief. 113 00:05:13,120 --> 00:05:14,280 Nee, het is juist positief bedoelt... 114 00:05:14,280 --> 00:05:17,880 want het is heel goed om die ingewikkelde theorie achter... 115 00:05:17,920 --> 00:05:22,160 warmtepompen, achter verlichting, om dat eens goed helder neer te zetten. 116 00:05:22,680 --> 00:05:23,240 En dit is ook... 117 00:05:23,280 --> 00:05:26,520 bij uitstek denk ik een webinar wat mensen kunnen gebruiken in de toekomst ook. 118 00:05:27,160 --> 00:05:29,600 Ga je bedrijfsbezoeken aan? 119 00:05:29,640 --> 00:05:30,960 Bekijk deze nog eens. 120 00:05:30,960 --> 00:05:33,280 Als je te maken krijgt met warmtepompen of verlichting... 121 00:05:33,320 --> 00:05:36,160 dan heb je die basiskennis over die onderwerpen weer even goed... 122 00:05:36,160 --> 00:05:39,720 scherp en dat kun je volgens mij goed benutten bij je bedrijfsbezoek. 123 00:05:40,040 --> 00:05:42,880 Ja Arie, the floor is yours. 124 00:05:42,920 --> 00:05:43,760 Dat klopt. 125 00:05:43,800 --> 00:05:45,720 Dat klopt inderdaad wat je zegt. 126 00:05:45,720 --> 00:05:48,560 Warmtepompen, dat is best ingewikkelde materie. 127 00:05:48,600 --> 00:05:50,560 Zeker als je de eerste keer zo'n technische ruimte binnen komt. 128 00:05:50,560 --> 00:05:54,440 Als beginnend toezichthouder of als al bekwaam toezichthouder. 129 00:05:55,080 --> 00:05:58,240 Er staat een warmtepomp enorme brij aan... 130 00:05:58,280 --> 00:06:01,800 leidingwerk, cv leidingen, combinatie met bronsystemen. 131 00:06:01,840 --> 00:06:05,560 Dus het maakt zeker zo'n eerste keer dat je daar binnenkomt is dat best complex... 132 00:06:05,600 --> 00:06:08,680 en dan kan je best overweldigd worden door alle techniek die daar staat. 133 00:06:09,680 --> 00:06:13,520 En dan is het goed om wat achtergrondkennis te hebben van dit soort systemen. 134 00:06:13,800 --> 00:06:16,080 En ik vraag ook vaak aan mensen van ja, wat is nou eigenlijk warmte? 135 00:06:16,080 --> 00:06:19,080 Ik geef zelf ook geregeld trainingen, want het is leuk om alle kennis en... 136 00:06:19,120 --> 00:06:22,160 alle ervaringen die je in de gebouwen opdoet, om die ook met elkaar te delen. 137 00:06:23,040 --> 00:06:25,840 En we zijn altijd met warmte bezig. 138 00:06:25,840 --> 00:06:27,680 Maar als je dan vraagt van ja, wat is nou eigenlijk warmte? 139 00:06:27,680 --> 00:06:29,360 nou eigenlijk warmte, dan is dat best een lastige vraag. 140 00:06:29,400 --> 00:06:32,760 We relateren het vaak aan temperatuur. Want zoals je op dat plaatje boven ziet... 141 00:06:33,040 --> 00:06:34,520 dat is natuurlijk lekker warm. 142 00:06:34,560 --> 00:06:38,080 En dat plaatje beneden, zo'n ijsberg, dat ervaren wij als kou. 143 00:06:38,760 --> 00:06:41,400 Maar dat zegt nog niks over de hoeveelheid warmte. 144 00:06:41,440 --> 00:06:44,480 Indirect wel, maar uiteindelijk gaat het in warmte om de... 145 00:06:44,520 --> 00:06:46,160 energie die in de stof zit. 146 00:06:46,200 --> 00:06:50,480 Want denk maar eens aan een sauna van tachtig graden kan je makkelijk inlopen. 147 00:06:51,480 --> 00:06:53,080 Maar een bad.... 148 00:06:53,080 --> 00:06:56,080 Een bak water van tachtig graden, ja daar stap je niet zomaar in. 149 00:06:56,280 --> 00:06:58,200 Daar zie je al dat verschil. De temperatuur is gelijk, 150 00:06:58,200 --> 00:06:59,880 maar de hoeveelheid energie is heel erg verschillend. 151 00:06:59,880 --> 00:07:03,800 Dus je zegt ervaring, dus die beleving, dat zet ons eigenlijk op een verkeerd been. 152 00:07:03,800 --> 00:07:04,760 Dus je moet eigenlijk echt kijken naar de... 153 00:07:04,760 --> 00:07:07,840 werkelijke energie in plaats van het gevoel dat je hebt. 154 00:07:08,040 --> 00:07:09,520 Deze ruimte is warm of die is koud. 155 00:07:09,520 --> 00:07:12,440 Wat dat telt dan niet. 156 00:07:12,480 --> 00:07:15,480 En ik gaf dus al aan, warmte is een vorm van energie. 157 00:07:16,160 --> 00:07:17,640 En er zit energie in de stof... 158 00:07:17,640 --> 00:07:21,280 zolang de moleculen in beweging zijn. Pas bij die hele echt extreem lage... 159 00:07:21,320 --> 00:07:25,680 buitenmuur, of lage temperatuur van zo’n -273 graden, ja... 160 00:07:25,720 --> 00:07:28,720 dan hebben we het absolute nulpunt bereikt en dan staan de moleculen echt stil. 161 00:07:29,560 --> 00:07:33,840 Betekent dus dat bij alle temperaturen daarboven, ook rond de nul graden... 162 00:07:33,880 --> 00:07:36,880 ook met -10 graden, zit er nog warmte in de buitenlucht... 163 00:07:37,160 --> 00:07:39,920 en kunnen we dus met die warmtepomp energie uit de lucht onttrekken. 164 00:07:39,960 --> 00:07:42,360 Vandaar dat zo’ n warmtepomp altijd functioneert. 165 00:07:43,320 --> 00:07:46,200 Waarbij het wel een verschil geeft waarschijnlijk in energieverbruik. 166 00:07:46,240 --> 00:07:50,120 Dus de ene toestand vraagt een hoop meer energie dan de andere situatie. 167 00:07:50,160 --> 00:07:54,200 Daarom zie je het rendement ook teruglopen naar zo'n 70% bij lage buitentemperaturen. 168 00:07:54,720 --> 00:07:58,280 En een installateur moet dus ook voorafgaand aan de plaatsing... 169 00:07:58,320 --> 00:08:01,720 kijken dat de warmtepomp bij -10 graden goed kan functioneren. 170 00:08:01,880 --> 00:08:04,760 Dan moeten ze dus vaak voor een hoger vermogen kiezen... 171 00:08:04,800 --> 00:08:07,800 om die ook met die lage temperatuur te kunnen laten functioneren. 172 00:08:08,320 --> 00:08:11,800 Want in dat pand, zoals ik net aangaf met die warmteverliesberekening, hebben we... 173 00:08:12,000 --> 00:08:13,320 een bepaalde hoeveelheid energie nodig. 174 00:08:13,360 --> 00:08:15,920 Ja. 175 00:08:15,960 --> 00:08:18,400 Als we dan in de warmtepomp kijken... 176 00:08:18,440 --> 00:08:21,440 dan lijkt dat ook allemaal heel erg complex. 177 00:08:21,720 --> 00:08:24,680 Maar als ik zelf training geef, begin ik altijd met zo'n pannetje water. 178 00:08:24,720 --> 00:08:26,120 Want dat kennen we. 179 00:08:26,160 --> 00:08:29,080 Als we een pannetje water zien koken, dan weten we van we moeten dat vuur... 180 00:08:29,080 --> 00:08:32,400 aanzetten en dan ontstaat er warmte en dat water gaat vanzelf koken. 181 00:08:33,200 --> 00:08:34,320 Het proces wat we hier zien... 182 00:08:34,320 --> 00:08:37,320 in zo'n pannetje water, dat gebeurt ook in de verdamper van de warmtepomp. 183 00:08:38,120 --> 00:08:42,480 En ook een koelmachine en eigenlijk ieder apparaat wat we kennen.... 184 00:08:44,040 --> 00:08:46,320 die als warmtepomp werkt, werkt met dit principe. 185 00:08:47,720 --> 00:08:49,280 Dus we moeten warmte toevoeren... 186 00:08:49,280 --> 00:08:51,120 om dat water te kunnen laten koken. 187 00:08:51,720 --> 00:08:54,360 En de verdamper zoals, denk even aan een... 188 00:08:54,360 --> 00:08:57,320 een standaard airco die mensen thuis gebruiken... 189 00:08:57,360 --> 00:09:00,960 hebben we in de slaapkamer, in de woonkamer, een airconditioning unit hangen. 190 00:09:01,840 --> 00:09:04,320 Het is zo'n 25 graden in de ruimte en... 191 00:09:04,320 --> 00:09:07,400 die warmte gaan we gebruiken om het koudemiddel te laten verdampen. 192 00:09:07,440 --> 00:09:11,160 Want in zo'n airconditioning apparaat of warmtepomp gebruiken we geen water... 193 00:09:11,200 --> 00:09:12,280 maar een koudemiddel. 194 00:09:12,320 --> 00:09:15,480 Heeft andere eigenschappen en die kan dus bij heel lage temperaturen koken. 195 00:09:15,720 --> 00:09:18,680 Dus eigenlijk gebruik je de energie niet om te verwarmen, maar de energie gebruik 196 00:09:18,680 --> 00:09:21,040 je om te verdampen? Dat is eigenlijk het doel hè? 197 00:09:21,080 --> 00:09:22,320 en daarmee gaan we warmte onttrekken. 198 00:09:23,360 --> 00:09:24,960 En dat is ook weer een makkelijk voorbeeld. 199 00:09:24,960 --> 00:09:27,320 Denk even als je in een bubbelbad zit... 200 00:09:27,960 --> 00:09:31,680 handen zijn bedekt met water, je loopt naar een tochtige kleedkamer. 201 00:09:32,040 --> 00:09:34,520 Dat water gaat verdampen wat op je lichaam zit... 202 00:09:34,560 --> 00:09:37,800 dat gaat warmte onttrekken en we ervaren het als kou. 203 00:09:38,440 --> 00:09:39,920 Ja, dat is wat er gebeurt hier. 204 00:09:39,920 --> 00:09:41,760 We gaan dus warmte onttrekken uit de omgeving. 205 00:09:43,920 --> 00:09:46,320 En hier zie je dat even schematisch afgebeeld. 206 00:09:46,320 --> 00:09:50,000 Dus de verdamper zal warmte onttrekken... 207 00:09:50,000 --> 00:09:52,320 en op het buitendeel gaan we condenseren. 208 00:09:52,360 --> 00:09:55,360 Als we dan nog even terug gaan naar dat pannetje. 209 00:09:55,640 --> 00:09:58,280 Als we daar een deksel boven houden dan gaan we daar condenseren. 210 00:09:58,280 --> 00:10:00,320 En dat gebeurt eigenlijk in dat buitendeel. 211 00:10:00,360 --> 00:10:03,360 Bedenk maar wat er gebeurt als je een deksel boven een pannetje water houdt. 212 00:10:03,720 --> 00:10:05,000 De stoom gaat er tegenaan. 213 00:10:05,040 --> 00:10:07,160 Er ontstaan druppeltjes. 214 00:10:07,200 --> 00:10:08,640 En na een bepaalde tijd wordt de deksel warm. 215 00:10:08,680 --> 00:10:10,480 Dus daar wordt warmte afgegeven. 216 00:10:10,520 --> 00:10:11,880 Dus die vloeistoffen, die hebben eigenlijk niks... 217 00:10:11,880 --> 00:10:14,280 anders als doel dan om die warmte te transporteren? 218 00:10:14,280 --> 00:10:16,800 Dat is het idee. 219 00:10:16,840 --> 00:10:20,280 En dat idee moet je altijd voor je houden als je met zo'n warmtepompsysteem... 220 00:10:20,320 --> 00:10:20,920 bezig bent. 221 00:10:20,960 --> 00:10:23,960 Want het lijkt heel complex, maar het is puur wat jij zegt. 222 00:10:24,040 --> 00:10:27,240 We zijn warmte aan het transporteren. - En eigenlijk ook een omgekeerde koelkast... 223 00:10:27,360 --> 00:10:29,920 Want we zeiden het al in het voorgesprek. 224 00:10:29,960 --> 00:10:31,160 Van we hebben allemaal de warmtepomp in huis. 225 00:10:31,200 --> 00:10:33,400 Want we hebben die koelkast alleen die werkt andersom. Dus die... 226 00:10:34,360 --> 00:10:37,400 die zet kou om in warmte en die voel je ook aan de achterkant. 227 00:10:37,480 --> 00:10:40,520 Dus als je je koelkast thuis open zet, dan wordt de kamer niet kouder. Uiteindelijk wordt die warmer 228 00:10:40,520 --> 00:10:41,360 Uiteindelijk wordt die warmer. 229 00:10:41,480 --> 00:10:44,480 Hij wordt uiteindelijk warm. En dat komt dus door die extra compressie warmte wat erbij zit. 230 00:10:45,360 --> 00:10:48,160 Maar inderdaad aan de achterkant van de koelkast, dat zwarte rek wat er zit... 231 00:10:48,200 --> 00:10:50,040 daar komt de productwarmte... 232 00:10:50,040 --> 00:10:52,240 wordt daar uitgestraald. 233 00:10:52,280 --> 00:10:54,240 Hier zie je dus dat proces. 234 00:10:54,280 --> 00:10:56,320 Dus binnen nemen we warmte op... 235 00:10:56,320 --> 00:10:59,320 in het transportmiddel koudemiddel... 236 00:10:59,360 --> 00:11:01,960 en buiten gaan we die warmte afgeven. 237 00:11:02,000 --> 00:11:05,000 En de installateur controleert dat aan de hand van de meters. 238 00:11:06,280 --> 00:11:09,200 En daar doe je als toezichthouder niet zo heel veel mee, maar... 239 00:11:09,240 --> 00:11:12,040 dat is wel de manier om de installatie op een juiste werking te beoordelen. 240 00:11:15,000 --> 00:11:16,200 Uiteindelijk gaan we die... 241 00:11:16,200 --> 00:11:19,320 warmte transporteren en daar hebben we wel een aantal hoofdcomponenten voor nodig. 242 00:11:19,960 --> 00:11:21,600 Zoals daar boven staat de compressor. 243 00:11:21,640 --> 00:11:24,640 Die zal het gas aanzuigen en comprimeren. 244 00:11:25,080 --> 00:11:27,120 Vervolgens gaat dat hete gas door naar... 245 00:11:27,120 --> 00:11:30,120 de condensor waar de warmte wordt afgegeven. 246 00:11:30,720 --> 00:11:33,360 Zodra we in warmtepompfunctie werken, dus we gaan binnen... 247 00:11:33,360 --> 00:11:36,960 verwarmen, dan keert het hele proces om. Dus dan gaan we binnen de warmte afgeven. 248 00:11:37,120 --> 00:11:39,320 Dat is natuurlijk ook een mogelijkheid. 249 00:11:39,360 --> 00:11:42,080 Vervolgens gaan we in het expansieventiel, gaan we die hoge druk omzetten... 250 00:11:42,080 --> 00:11:45,080 naar een lage druk, waardoor het kookpunt gaat verlagen. 251 00:11:45,280 --> 00:11:48,800 En kunnen we die vloeistof weer gaan laten koken. Het verdampt in die verdamper... 252 00:11:48,840 --> 00:11:51,840 daarbij gaat die warmte opnemen en we gaan weer terug naar de compressor. 253 00:11:52,200 --> 00:11:54,560 En zo ontstaat die cyclus die net zo lang blijft draaien tot... 254 00:11:54,560 --> 00:11:55,600 de ruimte op temperatuur is. 255 00:11:57,360 --> 00:11:58,960 Als we dan gewoon eens even in de praktijk kijken van... 256 00:11:58,960 --> 00:12:00,360 Hoe ziet zo'n warmtepomp er nou uit? 257 00:12:00,360 --> 00:12:04,080 Want op een gegeven moment kom je als toezichthouder in zo'n ruimte, en dan zie je dit staan. 258 00:12:04,320 --> 00:12:07,080 En dit is een typisch voorbeeld van een water-water warmtepomp. 259 00:12:07,120 --> 00:12:08,840 En dat kan je mooi zien aan de achterkant... 260 00:12:08,840 --> 00:12:11,400 want daar zie je die witte leidingen en die zwarte leidingen. 261 00:12:11,440 --> 00:12:12,240 Dus de witte leidingen... 262 00:12:12,240 --> 00:12:15,240 dat zijn de cv leidingen, dus daar wordt warmwater gemaakt. 263 00:12:15,480 --> 00:12:17,960 en de zwarte leidingen dus voor de isolatie... 264 00:12:18,000 --> 00:12:19,480 daar wordt gekoeld water gemaakt. 265 00:12:19,480 --> 00:12:22,480 Dat is altijd zo? - Dat is altijd zo ja. 266 00:12:22,800 --> 00:12:25,280 Kijk en in de herfstperiode gebruiken we beide. 267 00:12:25,320 --> 00:12:28,200 We gebruiken dat warme water, we gebruiken dat gekoelde water. 268 00:12:28,200 --> 00:12:31,200 Maar bijvoorbeeld in de zomer hebben we een overschot aan warmte. 269 00:12:31,680 --> 00:12:34,680 En dat moeten we toch kwijtraken om het systeem te kunnen laten functioneren. 270 00:12:34,920 --> 00:12:36,680 En dan gaat het naar een dak via een draaikolk. 271 00:12:36,720 --> 00:12:38,920 Dus als toezichthouder is het belangrijk om... 272 00:12:38,920 --> 00:12:41,360 dat soort componenten te kijken of ze schoon zijn... 273 00:12:41,400 --> 00:12:42,800 of alles goed functioneert. 274 00:12:44,080 --> 00:12:46,840 Een andere manier van om de warmte kwijt te raken... 275 00:12:46,840 --> 00:12:49,840 is bijvoorbeeld een bronsysteem. Komen we straks nog even terug. 276 00:12:50,200 --> 00:12:52,360 En ook al is het zomers buiten dertig graden, die warmte kan hij... 277 00:12:52,400 --> 00:12:53,800 alsnog wel kwijt? 278 00:12:53,840 --> 00:12:56,040 Ja, want als het buiten... 279 00:12:56,040 --> 00:13:00,320 De condensatie temperatuur zal zo'n 45 graden zijn. Dus we zitten daar altijd... 280 00:13:00,360 --> 00:13:03,360 onder en daarmee kunnen we de warmte kwijtraken. 281 00:13:04,200 --> 00:13:07,720 Als we dan even in de warmtepomp kijken, dan zie je aan de rechterkant zo'n... 282 00:13:07,760 --> 00:13:11,520 deksel zitten. En als we die eraf halen en we kijken in de machine dan zien we dit. 283 00:13:12,000 --> 00:13:16,280 Hier zie je dus die vier hoofdcomponenten. Met die blauwe cilinders... 284 00:13:16,320 --> 00:13:17,560 dat zijn de compressoren. 285 00:13:17,600 --> 00:13:20,960 Die persen het gas samen en dat hete persgas... 286 00:13:21,000 --> 00:13:23,160 gaat vervolgens naar de condensor. 287 00:13:23,200 --> 00:13:27,600 Daar gaat die koudemiddel vloeistof dus het water uit het gebouw tegenkomen. 288 00:13:28,080 --> 00:13:31,320 Dat stroomt langs elkaar, volledig gescheiden uiteraard. 289 00:13:31,320 --> 00:13:34,400 En daarmee gaat die koudemiddel vloeistof condenseren en warmte afgeven. 290 00:13:34,760 --> 00:13:39,000 En daarmee warmt het water op naar zo'n 40-45 graden en dat gaat dan het gebouw in. 291 00:13:39,120 --> 00:13:42,120 Ja, aan de kleur zie je al dat het koper is. Als ik het goed zie. 292 00:13:42,160 --> 00:13:43,120 Dat is toch niet voor niks? 293 00:13:43,160 --> 00:13:44,040 Dat is een goede geleider. 294 00:13:44,040 --> 00:13:45,000 Goede geleider inderdaad ja... 295 00:13:45,000 --> 00:13:47,600 om de warmte goed uit te kunnen wisselen Want we zijn continu... 296 00:13:47,640 --> 00:13:49,040 ook bezig om warmte te wisselen. 297 00:13:50,320 --> 00:13:53,320 Vervolgens gaat die gecondenseerde vloeistof naar de onderkant toe. 298 00:13:53,480 --> 00:13:55,560 Dan zie je zo'n zwarte filter droger zitten. 299 00:13:55,560 --> 00:13:59,120 en aan de achterkant komen we dan een expansieventiel tegen. 300 00:13:59,320 --> 00:14:02,320 Daar wordt de druk verlaagd en het koudemiddel gaat... 301 00:14:02,360 --> 00:14:05,480 dan door de verdamper zoals we die daarachter zien zitten. 302 00:14:05,560 --> 00:14:10,320 En daar wordt het water teruggekoeld, meestal van zo'n 12 graden naar 6 graden. 303 00:14:10,320 --> 00:14:14,000 En dat water wordt dan weer in het gebouw gebruikt voor vloerkoeling... 304 00:14:14,040 --> 00:14:17,040 voor de luchtbehandelingskasten en dat soort systemen. 305 00:14:17,160 --> 00:14:19,800 Naar de afgiftesystemen dus. 306 00:14:19,840 --> 00:14:21,520 Duidelijk. 307 00:14:21,560 --> 00:14:24,600 Dus eigenlijk samengevat; de compressor zorgt voor de drukverhoging, 308 00:14:25,240 --> 00:14:27,400 De condensor gaat die warmte afgeven. 309 00:14:27,440 --> 00:14:30,440 het expansievat gaat de druk verlagen en de verdamper gaat de warmte opnemen. 310 00:14:30,560 --> 00:14:32,080 Dat is eigenlijk het hele proces en we zijn dus... 311 00:14:32,120 --> 00:14:34,160 eigenlijk continu aan het spelen met drukken. 312 00:14:34,200 --> 00:14:35,680 want we hebben nu over klimaat oplossingen... 313 00:14:35,720 --> 00:14:36,320 maar we kunnen ook aan een... 314 00:14:36,320 --> 00:14:40,360 vriescel denken waar we juist op veel lagere temperaturen gaan verdampen. 315 00:14:40,840 --> 00:14:42,680 Dus dat hangt van de toepassing af. 316 00:14:42,720 --> 00:14:44,960 Maar in de basis is dit altijd het systeem. 317 00:14:47,520 --> 00:14:50,480 Maar waar let je dan op als toezichthouder bij die warmtepompen? 318 00:14:50,520 --> 00:14:52,200 Sowieso, stooklijnen zijn erg belangrijk. 319 00:14:52,240 --> 00:14:54,960 Stooklijnen zie je in de praktijk wel eens mis gaan. 320 00:14:55,000 --> 00:14:57,960 Ik zal er even wat verder op ingaan, dan zie je hier zo'n... 321 00:14:57,960 --> 00:15:01,680 schema staan met aan de onderkant dan de de buitentemperatuur. 322 00:15:01,960 --> 00:15:05,280 En aan de y-as zie je dan de ingestelde temperatuur. 323 00:15:05,560 --> 00:15:06,640 Ja dat is... 324 00:15:06,680 --> 00:15:09,680 even goed kijken. Want ik zei net ook tegen jou van, die schaal... 325 00:15:09,720 --> 00:15:10,720 onderaan die is omgekeerd. 326 00:15:10,760 --> 00:15:11,920 Je verwacht eigenlijk een temperatuur die... 327 00:15:11,920 --> 00:15:13,360 oplopend is, maar dit is precies omgekeerd. 328 00:15:13,360 --> 00:15:16,040 Hij begint dus bij een hoge temperatuur en loopt naar een lage temperatuur. 329 00:15:16,080 --> 00:15:18,640 Ja inderdaad, dat moet je altijd even goed bekijken. 330 00:15:18,640 --> 00:15:21,640 En vanuit de regeltechniek is het nog lastiger te zien, want dan zie je alleen... 331 00:15:21,680 --> 00:15:22,640 de getallen staan. 332 00:15:22,680 --> 00:15:24,640 Dus dan moet je er nog meer voorstelling bij maken... 333 00:15:24,680 --> 00:15:26,000 hoe je dat gaat interpreteren. 334 00:15:26,040 --> 00:15:29,840 Maar wat er eigenlijk gebeurt is dus dat bij -15 buitentemperatuur... 335 00:15:29,880 --> 00:15:30,600 daar aan de rechterkant... 336 00:15:30,600 --> 00:15:34,640 leveren we normaal gesproken, als het een gasketel betreft, zeventig graden water. 337 00:15:35,560 --> 00:15:37,680 Naarmate de buitentemperatuur stijgt, hoeven we... 338 00:15:37,680 --> 00:15:39,800 natuurlijk niet continu zeventig graden water te leveren. 339 00:15:39,840 --> 00:15:41,640 Mogen we die temperatuur rustig wat laten zakken. 340 00:15:43,200 --> 00:15:46,000 Wat een gebouw beheerder nog wel eens doet... 341 00:15:46,000 --> 00:15:49,040 als er één klacht in het gebouw is. Dat ze die stooklijn gaan verhogen... 342 00:15:50,080 --> 00:15:51,760 dat vermindert gelijk de klachten. (...) 343 00:15:52,200 --> 00:15:55,480 We stoppen veel meer energie in dat water. En dat blijft continu... 344 00:15:55,520 --> 00:15:58,520 door het gebouw circuleren en de klachten verdwijnen. 345 00:15:58,680 --> 00:16:01,360 Maar je bent dus voor één persoon die een keer een klacht had... 346 00:16:01,400 --> 00:16:04,400 een heel jaar lang continu te veel energie aan het gebruiken. 347 00:16:04,680 --> 00:16:07,440 En daarom is het goed om als toezichthouder naar dit soort... 348 00:16:07,480 --> 00:16:10,480 getallen te kijken. Zijn die aangepast? 349 00:16:10,640 --> 00:16:13,440 Zijn er überhaupt klachten in het gebouw? 350 00:16:13,480 --> 00:16:16,520 En daar moet je wat kanttekening bij zetten. 351 00:16:16,560 --> 00:16:19,560 Want als je als toezichthouder, zeker als beginnende toezichthouder... 352 00:16:19,680 --> 00:16:24,240 door zo'n pand heen loopt, bespreek klachten alleen met de gebouwbeheerder... 353 00:16:24,640 --> 00:16:26,160 en niet met allerlei mensen in het pand... 354 00:16:26,200 --> 00:16:29,800 want dan krijg je een stortvloed aan klachten en verhalen over je heen. 355 00:16:29,840 --> 00:16:32,400 Je kaart volgens mij een goed punt aan, want iedereen heeft een mening over... 356 00:16:32,960 --> 00:16:35,040 het klimaat in het gebouw en het comfort van het gebouw. 357 00:16:35,040 --> 00:16:36,640 En het is een subjectief iets. 358 00:16:36,680 --> 00:16:39,000 Het is volgensmij overal. De één vindt het warm, de ander vindt het koud. 359 00:16:39,000 --> 00:16:40,760 En hoe ga je daar als gebouwbeheerder goed mee om? 360 00:16:40,760 --> 00:16:44,480 En wat jij eigenlijk zegt is, niet te snel aan die knoppen zitten... 361 00:16:44,520 --> 00:16:48,280 maar eerst even nadenken van wat voor effect heeft dit ook op mijn energieverbruik en... 362 00:16:49,320 --> 00:16:51,120 kan het wel eens op een andere manier? 363 00:16:51,160 --> 00:16:53,920 Ja, maar wat ik me dan afvraag, als toezichthouder kom je binnen. 364 00:16:54,000 --> 00:16:55,720 Je gaat praten met zo'n gebouwbeheerder. 365 00:16:55,720 --> 00:16:59,600 Is jouw tip dan dat de toezichthouder ook gaat informeren naar klachten... 366 00:16:59,640 --> 00:17:01,320 in het gebouw, en hoe daarmee wordt omgegaan? 367 00:17:01,320 --> 00:17:03,920 Dus het handelen van zo'n gebouwbeheerder, is dat iets... 368 00:17:03,920 --> 00:17:06,920 Ja dat is altijd belangrijk om informeel toch even aan zo'n gebouwbeheerder... 369 00:17:06,920 --> 00:17:08,120 te vragen of er klachten zijn. 370 00:17:08,160 --> 00:17:11,120 Want veel klachten betekent gewoon heel veel energieverlies. 371 00:17:11,680 --> 00:17:13,080 Men gaat allerlei kunstgrepen... 372 00:17:13,080 --> 00:17:15,120 uithalen om het klimaat op orde te krijgen. 373 00:17:15,160 --> 00:17:16,160 Ramen open... 374 00:17:17,040 --> 00:17:20,640 Ik ben een keer in een pand binnengekomen in een ruimte, daar stonden de ramen open... 375 00:17:20,840 --> 00:17:22,840 De verwarming stond vol aan, en de airco stond aan. 376 00:17:22,840 --> 00:17:25,920 Dan heb je eigenlijk alles bij elkaar. Dus dat zijn wel dingen... 377 00:17:25,960 --> 00:17:28,760 Vraag 1 is dan: zijn er klachten? En vraag 2 is dan: hoe ga je daar mee om? 378 00:17:28,800 --> 00:17:29,840 Hoe handel je dan? 379 00:17:29,840 --> 00:17:33,200 En dat geeft volgensmij heel veel informatie... 380 00:17:33,240 --> 00:17:36,360 hoe zo'n gebouwbeheerder omgaat met de situatie. 381 00:17:36,440 --> 00:17:38,600 Gaat hij dan mee met de mensen die klagen, of gaat... 382 00:17:38,600 --> 00:17:42,200 hij nadenken en aan de knoppen zitten op een manier die verantwoord is? 383 00:17:42,360 --> 00:17:43,480 Ja. 384 00:17:43,520 --> 00:17:46,600 En zelfs, als ik zelf gebouw inspectie doe, dan ga ik altijd even een stapje terug. 385 00:17:46,680 --> 00:17:48,800 Gewoon eens kijken van, wat staat er nou eigenlijk allemaal ingesteld? 386 00:17:48,840 --> 00:17:51,840 Zeker dit soort getallen is gewoon is goed om na te kijken... 387 00:17:51,920 --> 00:17:53,320 want wat ik ook geregeld zie, is dat... 388 00:17:53,360 --> 00:17:55,440 geen schuine lijn zie, maar gewoon een rechte lijn. 389 00:17:55,440 --> 00:17:56,880 Er wordt gewoon altijd... 390 00:17:56,920 --> 00:17:59,400 voor elke omstandigheid, gewoon 70 graden water geleverd. 391 00:18:00,480 --> 00:18:02,680 Dus dat zijn ook zaken die je tegenkomt. 392 00:18:02,720 --> 00:18:07,000 En dan is het ook even een tip aan de toezichthouder: je kan vaak niet... 393 00:18:07,040 --> 00:18:10,920 zomaar het gebouwbeheersysteem in. Zeker niet als je daar een afspraak hebt gemaakt... 394 00:18:10,960 --> 00:18:13,560 en je loopt het pand binnen en je zegt van: “Ik wil in het gebouwbeheersysteem kijken”. 395 00:18:13,560 --> 00:18:15,240 Ja, dat lukt vaak niet. 396 00:18:15,280 --> 00:18:17,320 Dus is het zaak om vooraf... 397 00:18:17,320 --> 00:18:20,040 als je een afspraak maakt, om gewoon eens te informeren van... 398 00:18:20,080 --> 00:18:21,800 leuk, ik kom binnenkort langs... 399 00:18:21,840 --> 00:18:24,320 maar ik wil graag wel toegang tot het gebouwbeheersysteem. 400 00:18:24,720 --> 00:18:26,080 Kan de installateur erbij zijn? 401 00:18:26,080 --> 00:18:28,200 Heeft u daar zelf toegang toe? 402 00:18:28,240 --> 00:18:30,480 In ieder geval dat je dat even vooraf bespreekt. 403 00:18:30,480 --> 00:18:31,480 Ja, dat voorkomt teleurstellingen. 404 00:18:32,840 --> 00:18:35,560 En in de regeltechniek is eigenlijk de meeste energie te besparen. 405 00:18:35,600 --> 00:18:37,800 Ja klopt. - Programma als stooklijnen... 406 00:18:38,880 --> 00:18:40,720 Maar Arie, ik zou graag nog even terug willen naar die drie... 407 00:18:41,000 --> 00:18:43,360 aandachtspunten die je net op het scherm had, want... 408 00:18:43,360 --> 00:18:45,160 dat is natuurlijk heel waardevol voor de toezichthouder. 409 00:18:45,160 --> 00:18:47,400 Deze dingen, dat zijn zaken, aanknopingspunten... 410 00:18:47,400 --> 00:18:49,640 waar je op kunt letten als je op bezoek gaat. 411 00:18:49,680 --> 00:18:52,000 Ja dus laten we ze dat nog even laten zien. 412 00:18:52,040 --> 00:18:54,760 Precies. (...) - Je pakt ze zo terug? 413 00:18:54,800 --> 00:18:55,880 Ik pak ze zo terug. 414 00:18:55,920 --> 00:18:59,680 Want dit is het plaatje van het volgende punt. En dat is het waterzijdig inregelen. 415 00:18:59,760 --> 00:19:01,120 Uiteindelijk de stooklijnen... 416 00:19:01,120 --> 00:19:03,760 het waterzijdig inregelen en het luchtzijdig inregelen. 417 00:19:04,240 --> 00:19:06,920 Het waterzijdig inregelen is ook een belangrijke. 418 00:19:06,960 --> 00:19:10,000 Als het systeem niet waterzijdig is ingeregeld... 419 00:19:10,040 --> 00:19:13,040 dan krijgen de lagere verdiepingen eigenlijk al het water. 420 00:19:13,480 --> 00:19:14,800 Om het even simplistisch te zeggen. 421 00:19:14,800 --> 00:19:17,880 En de bovenste verdiepingen krijgen bijna geen water, geen warm water. 422 00:19:17,920 --> 00:19:20,640 Kun je in één zin uitleggen wat waterzijdig inregelen dan... 423 00:19:20,680 --> 00:19:24,000 Ja, met waterzijdig inregelen gaan we eigenlijk weerstand... 424 00:19:24,040 --> 00:19:25,120 aanbrengen in de leidingen. 425 00:19:25,120 --> 00:19:29,040 Dus we gaan die onderste radiator op de begane grond wat meer weerstand geven... 426 00:19:29,080 --> 00:19:30,920 waardoor er meer water naar boven toegaat. 427 00:19:30,960 --> 00:19:34,600 En daarmee krijg je een gelijkmatige verdeling van water door je pand. 428 00:19:36,720 --> 00:19:38,080 Als toezichthouder... 429 00:19:38,120 --> 00:19:42,040 kan je niet al die voetventielen en in de regelafsluiters controleren. 430 00:19:42,080 --> 00:19:42,640 Dat gaat niet. 431 00:19:42,680 --> 00:19:45,520 Wat je wel kan doen is, als je bij z'n hoofd verdeler staat... 432 00:19:45,560 --> 00:19:48,560 Daar zien we de aanvoertemperatuur en de retourtemperatuur. 433 00:19:49,280 --> 00:19:50,880 Als die heel dicht op elkaar zit... 434 00:19:50,920 --> 00:19:53,840 dat betekent dat het water er eigenlijk als een raket doorheen gaat 435 00:19:53,880 --> 00:19:56,880 en geen warmte kan afgeven in het pand. 436 00:19:56,920 --> 00:19:58,760 Een belangrijk aandachtspunt dat er geen waterzijdig... 437 00:19:58,760 --> 00:20:02,440 inregelen heeft plaatsgevonden, dus dat kan je controleren. 438 00:20:02,600 --> 00:20:05,760 Je kan kijken op de inregel afsluiters zelf of die volledig open staan. 439 00:20:07,320 --> 00:20:10,160 En opvragen of er een waterzijdig inregelrapport is... 440 00:20:10,160 --> 00:20:11,920 want er moet een rapport van zijn. 441 00:20:11,960 --> 00:20:15,280 Dus dat zijn eigenlijk de drie punten waar je als toezichthouder naar kan vragen... 442 00:20:15,320 --> 00:20:17,120 zodat je toch een inschatting krijgt... 443 00:20:17,160 --> 00:20:18,720 of het waterzijdig is ingeregeld. 444 00:20:19,960 --> 00:20:21,080 Precies ja. 445 00:20:21,520 --> 00:20:23,880 En het derde punt is het luchtzijdig inregelen. 446 00:20:25,520 --> 00:20:27,680 Ook dat is een lastige. Want als toezichthouder... 447 00:20:27,720 --> 00:20:32,240 je loopt daar een ronde door het gebouw en je kan niet zien of het ingeregeld is. 448 00:20:32,280 --> 00:20:35,920 Wat er gebeurd is in een kantoor, dat weet je zelf ook. 449 00:20:35,960 --> 00:20:38,120 De de wandjes verplaatsen continu. 450 00:20:38,120 --> 00:20:40,160 Men is altijd bezig met interne verbouwingen. 451 00:20:40,200 --> 00:20:43,800 Dus het kan zijn dat er een luchtzijdig inregelrapport is, maar de kans is... 452 00:20:43,800 --> 00:20:45,880 ook groot dat dat eigenlijk helemaal niet meer van toepassing is... 453 00:20:45,880 --> 00:20:48,880 omdat er zoveel interne verbouwing zijn geweest dat dat op straat ligt. 454 00:20:49,080 --> 00:20:51,440 En luchtzijdig is, even voor de mensen die aan het kijken zijn... 455 00:20:51,440 --> 00:20:52,200 Het is vergelijkbaar... 456 00:20:52,200 --> 00:20:55,720 met waterzijdig, dus per component zegmaar de druk afstellen. 457 00:20:56,000 --> 00:20:59,520 Precies, dus we gaan nu ook kijken van: deze ruimte heeft zoveel lucht nodig... 458 00:20:59,560 --> 00:21:03,360 de andere ruimte heeft zoveel lucht nodig. En daar gaat het vaak mis, want... 459 00:21:03,680 --> 00:21:06,560 een bepaalde ruimte is eerst gebruikt als kantoor, met een bezetting... 460 00:21:06,560 --> 00:21:10,360 van drie personen. En ineens is het een vergaderkamer geworden met 25 man. 461 00:21:10,920 --> 00:21:12,880 Ja die heeft dan wel iets meer verse lucht nodig. 462 00:21:14,360 --> 00:21:16,200 Waar kan je praktisch op letten? 463 00:21:16,240 --> 00:21:17,880 Eigenlijk vrij eenvoudig... 464 00:21:17,920 --> 00:21:19,520 Kijk goed naar het plafond. 465 00:21:19,560 --> 00:21:22,320 Wij kunnen het hiervandaan niet zo heel goed zien, maar op een scherm kan je... 466 00:21:22,320 --> 00:21:25,320 het waarschijnlijk goed zien, en dan zie je dat zo'n rooster is afgeplakt 467 00:21:25,640 --> 00:21:27,240 En dat zie je in de panden vaak gebeuren. 468 00:21:27,240 --> 00:21:30,200 Dat men dan roosters gaat afplakken. 469 00:21:30,240 --> 00:21:34,000 De collega die denkt van: ‘oh ik krijg nu ineens veel meer tocht’, want... 470 00:21:34,120 --> 00:21:37,120 op een ander rooster gaat die meer uitblazen. En die denkt: ik ga het ook afplakken. 471 00:21:37,360 --> 00:21:41,720 Ja zo is het systeem einde zoek. 472 00:21:42,240 --> 00:21:45,280 Is alles ontregeld en dan zie je het terug op de energierekening. 473 00:21:45,320 --> 00:21:47,240 Inderdaad ja. Dat is dus belangrijk dat je daar... 474 00:21:47,240 --> 00:21:49,120 als toezichthouder, kan je dus heel makkelijk visueel zien. 475 00:21:49,160 --> 00:21:50,440 Dat zijn hele duidelijke tips. 476 00:21:53,120 --> 00:21:53,840 Dan hebben we... 477 00:21:53,880 --> 00:21:59,000 De warmtepompen werken altijd met een bepaalde bron en... 478 00:21:59,520 --> 00:22:02,720 Op het meest rechtse plaatje zie je eigenlijk, wat je veel in woonhuizen ziet. 479 00:22:02,960 --> 00:22:04,760 Dat is de meest goedkope oplossing. 480 00:22:04,760 --> 00:22:06,720 Dat is een lucht-waterwarmtesysteem. 481 00:22:06,760 --> 00:22:09,560 Dus we hebben een soort van aircobuitendeel staan. 482 00:22:09,600 --> 00:22:12,920 Vervolgens zit er binnen een platenwisselaartje en daar gaat het hete gas doorheen. 483 00:22:12,960 --> 00:22:15,680 En daarmee gaan we de woning verwarmen. 484 00:22:15,720 --> 00:22:18,720 Dus dat is lucht-watersysteem. 485 00:22:19,000 --> 00:22:21,440 De warmtepomp die ik net liet zien op de foto... 486 00:22:21,480 --> 00:22:25,400 dat is het tweede plaatje van van rechts, dus dat is een een water-watersysteem. 487 00:22:25,400 --> 00:22:27,840 En die kan gecombineerd worden met een open bron. 488 00:22:27,960 --> 00:22:30,960 Dus dan gaan we eigenlijk grondwater uit de grond oppompen... 489 00:22:31,720 --> 00:22:35,520 en dat water gaan we gebruiken om te kunnen te kunnen verdampen. 490 00:22:35,920 --> 00:22:40,240 want we gaan in het pand dan verwarmen en we moeten dus ook koelen. 491 00:22:41,640 --> 00:22:42,720 Daarmee onttrekken we eigenlijk... 492 00:22:42,720 --> 00:22:46,600 warm water uit de bron. En alles is relatief... 493 00:22:46,680 --> 00:22:51,120 ook daar weer in. Want het warme water is dan 10-15 graden en... 494 00:22:51,520 --> 00:22:54,520 de koude bron is dan rond de 7 graden, 8 graden. 495 00:22:55,000 --> 00:22:56,840 Dus die temperaturen, die zitten vrij dicht op elkaar. 496 00:22:56,840 --> 00:23:00,080 Soms denken mensen dat de warmebron 35-40 graden is. Dat het... 497 00:23:00,120 --> 00:23:04,040 lekker warm is en dat de koude bron gevuld is met ijskoud water. 498 00:23:04,320 --> 00:23:07,120 Nee die temperaturen zitten eigenlijk heel dicht bij elkaar en... 499 00:23:07,160 --> 00:23:10,160 is puur benodigd om die verdampers te kunnen laten werken. 500 00:23:10,360 --> 00:23:14,080 Of als we het systeem omkeren om de condensor te kunnen laten functioneren. 501 00:23:14,720 --> 00:23:17,960 Dit is weer dat verhaal van jou van op het begin. Van ook die temperatuur die dicht bij elkaar zit... 502 00:23:18,000 --> 00:23:21,280 zit energie in. En die energie wil je dan uit het water hebben. 503 00:23:21,360 --> 00:23:23,200 Ja inderdaad ja. 504 00:23:23,240 --> 00:23:26,000 En het mooie van dit soort bronsystemen is dat je dan ook... 505 00:23:26,000 --> 00:23:28,960 een stukje vrije koeling kan gebruiken. Want je kan natuurlijk water uit de koude... 506 00:23:29,000 --> 00:23:32,720 bron via een extra wisselaar laten stromen en daarmee het gebouw terug koelen. 507 00:23:33,280 --> 00:23:35,280 Dat is wat in de volksmond toch WKO heet? 508 00:23:35,280 --> 00:23:37,560 Warmte koude opslag? -Ja ja, inderdaad ja. 509 00:23:37,600 --> 00:23:40,600 Als toezichthouder is dat ook wel een hele belangrijke, want in de praktijk kom ik... 510 00:23:40,640 --> 00:23:44,000 gewoon heel vaak tegen dat deze systemen volledig uit balans zijn. 511 00:23:44,960 --> 00:23:49,560 Er geldt een wet vanuit de provincie dat ze binnen de 7% balans moeten blijven. 512 00:23:50,440 --> 00:23:52,880 Dus de hoeveelheid warmte die uit de bodem onttrekt, moet je er ook... 513 00:23:52,880 --> 00:23:55,880 weer in terug stoppen en dan mag je maximaal verschil hebben van 7%. 514 00:23:56,160 --> 00:23:59,360 Als dat uit gaat lopen, ja, dan moet je dus maatregelen gaan nemen. 515 00:23:59,760 --> 00:24:01,400 Dus als toezichthouder is het belangrijk om eens... 516 00:24:01,440 --> 00:24:04,080 naar zo'n rapportage op te vragen, want die moeten verplicht gemaakt worden. 517 00:24:04,120 --> 00:24:05,080 Ja, ja. 518 00:24:05,120 --> 00:24:06,960 En wat we al zeiden het voorgesprek... 519 00:24:07,720 --> 00:24:10,680 WKO systemen, dat dat vraagt heel veel van de ondergrond... 520 00:24:10,720 --> 00:24:11,720 boringen enzovoort. 521 00:24:11,760 --> 00:24:15,080 Er speelt ook andere wetgeving een rol dan energie wetgeving. 522 00:24:15,120 --> 00:24:17,480 Dus ook goed om dan binnen zo'n omgevingsdienst even af te stemmen... 523 00:24:17,520 --> 00:24:20,720 Welke componenten van toezicht hebben we hier... 524 00:24:20,760 --> 00:24:24,560 mee te maken en hoe gaan we dat nou samen goed bekijken? 525 00:24:24,600 --> 00:24:28,360 Zeker ja. Ja want dit soort systemen zijn vergunningplichtig en de partijen die... 526 00:24:28,400 --> 00:24:33,120 daar werken moeten ook BRL 6000-21 gecertificeerd zijn. 527 00:24:33,160 --> 00:24:34,680 Een bepaalde certificatie daarvoor geldt. 528 00:24:34,680 --> 00:24:37,760 En daar moeten ze aan voldoen en moeten ze ook de rapportages maken. 529 00:24:38,920 --> 00:24:42,000 De systemen die daar dan weer links van staan... 530 00:24:42,040 --> 00:24:44,600 die zijn niet vergunningplichtig, maar die zijn meldingsplicht. 531 00:24:44,640 --> 00:24:47,600 dus dat is minder zwaar dan de open... 532 00:24:47,600 --> 00:24:50,760 bronsystemen, dus de WKO installaties. Omdat je van het grondwater afblijft? 533 00:24:51,120 --> 00:24:51,520 Precies ja. 534 00:24:51,560 --> 00:24:55,400 We gaan wel de grond in, maar we gaan niet grote hoeveelheden water verpompen. 535 00:24:56,120 --> 00:24:59,520 Dus dat over de bronsystemen. 536 00:25:00,360 --> 00:25:01,040 En ik zie er nog... 537 00:25:01,080 --> 00:25:04,280 twee staan, maar dat zijn vergelijkbaren denk ik, in oppervlaktewater ofzo. 538 00:25:04,280 --> 00:25:05,960 Ja, inderdaad ja. 539 00:25:05,960 --> 00:25:07,440 Ook vergelijkbare techniek? - Vergelijkbare technieken... 540 00:25:07,480 --> 00:25:09,400 We gaan dan ook water rondpompen. 541 00:25:09,440 --> 00:25:12,680 In het verleden ging dat nog wel eens mis, zeker met die gesloten bronsystemen. 542 00:25:12,720 --> 00:25:17,160 Dan was de bron te klein geselecteerd, en dan ging het de grond invriezen. 543 00:25:17,360 --> 00:25:19,160 Ja dan is het, einde van de bron en dan moet er... 544 00:25:19,160 --> 00:25:22,320 opnieuw geboord worden en dan moeten er een nieuw systeem aangelegd worden. 545 00:25:22,360 --> 00:25:24,640 Dat wordt een kostbare zaak -Dat wordt een hele kostbare zaak. 546 00:25:24,680 --> 00:25:27,680 Maar ondertussen is er al heel veel ervaring opgedaan en... 547 00:25:28,080 --> 00:25:29,880 zie je dat eigenlijk praktisch niet meer gebeuren. 548 00:25:31,960 --> 00:25:34,680 Maar als toezichthouder is het met name die open bronsystemen. 549 00:25:34,680 --> 00:25:35,520 Die zijn erg belangrijk... 550 00:25:35,560 --> 00:25:39,160 om in de gaten te houden. En dan inderdaad doorspelen naar de verantwoordelijke... 551 00:25:39,200 --> 00:25:42,200 partijen die daar beheer op uitvoeren. 552 00:25:44,320 --> 00:25:44,880 Ja, en... 553 00:25:44,920 --> 00:25:48,040 de wetgeving om de warmtepompen, daar zullen we niet te diep op ingaan. 554 00:25:48,480 --> 00:25:51,840 Maar daar geldt natuurlijk heel veel regelgeving waar je... 555 00:25:51,880 --> 00:25:55,640 als toezichthouder niet direct mee te maken hebt, maar indirect wel. 556 00:25:55,800 --> 00:25:58,040 Bijvoorbeeld de nieuwe F-gas verordening is... 557 00:25:58,080 --> 00:26:01,280 zeker wel belangrijk, omdat we steeds meer overgaan op natuurlijke koudemiddelen. 558 00:26:02,000 --> 00:26:04,720 We willen eigenlijk als Europese Unie af van de... 559 00:26:04,720 --> 00:26:07,800 gefluoreerde broeikasgassen, want die hebben dus een broeikas bijdrage. 560 00:26:08,640 --> 00:26:12,040 En die is fors. Want de gassen die in het verleden werden gebruikt... 561 00:26:12,480 --> 00:26:15,480 Ja, dat was zomaar een kilootje koudemiddel wat in een standaard... 562 00:26:16,320 --> 00:26:17,920 slaapkamer zit. 563 00:26:17,960 --> 00:26:20,240 Dat betekent gewoon 1,5 jaar met de auto rondrijden. 564 00:26:20,280 --> 00:26:22,320 Dus die impact is groot. 565 00:26:22,960 --> 00:26:25,880 En daarom hebben we vanuit de Europese Unie gezegd van, we willen van die 566 00:26:26,160 --> 00:26:29,720 fluoreerde gassen willen we af, en we maken daar een terugfaseerschema voor. 567 00:26:30,280 --> 00:26:32,240 En dat zie je dus in de prijs, want we zijn aan het terugfaseren... 568 00:26:32,240 --> 00:26:35,800 Dat loopt helemaal netjes volgens schema en zodanig dat we het nog... 569 00:26:36,120 --> 00:26:40,600 gaan verscherpen, en uiteindelijk in 2030 eindigen met 5% gefluoreerde broeikasgassen. 570 00:26:41,920 --> 00:26:44,920 Betekent dat we wel steeds meer overgaan op natuurlijke gassen... 571 00:26:45,200 --> 00:26:48,200 zoals propaan, ammoniak en CO2. 572 00:26:48,720 --> 00:26:52,200 En dat zijn energetisch hele goede koudemiddel gassen... 573 00:26:52,920 --> 00:26:56,280 voor het milieu en de goede gassen, maar voor ons als mens wel heel gevaarlijk. 574 00:26:57,080 --> 00:27:00,360 CO2 is verstikkend, ammoniak is zwaar giftig 575 00:27:01,200 --> 00:27:03,480 en propaan is natuurlijk explosief... 576 00:27:03,520 --> 00:27:05,960 onder bepaalde omstandigheden. 577 00:27:06,000 --> 00:27:08,040 Als het in de installatie blijft is er natuurlijk niks aan de hand, maar... 578 00:27:08,040 --> 00:27:11,720 als toezichthouder is het wel belangrijk als je door zo'n pand heen loopt. 579 00:27:11,800 --> 00:27:13,120 Als je met dit soort systemen werkt... 580 00:27:13,120 --> 00:27:15,560 Dat je wel je eigen veiligheidsvoorzieningen in de gaten houdt. 581 00:27:16,320 --> 00:27:18,880 En nooit zomaar alleen een technische ruimte inloopt... 582 00:27:18,920 --> 00:27:19,800 altijd onder begeleiding. 583 00:27:20,480 --> 00:27:21,840 Dat is wel een belangrijk aandachtspunt... 584 00:27:21,840 --> 00:27:23,360 met dit soort nieuwe koudemiddelen. 585 00:27:23,400 --> 00:27:25,760 Duidelijk advies, ja. 586 00:27:25,800 --> 00:27:26,440 En ik zeg nieuw... 587 00:27:26,440 --> 00:27:31,000 Ze bestaan al heel lang, alleen ze worden nu weer geherintroduceerd. 588 00:27:31,320 --> 00:27:32,040 Maar ik neem aan, in zo’n bedrijf... 589 00:27:32,040 --> 00:27:35,240 Zijn ook richtlijnen om daar wel met bordjes en dingen aandacht... 590 00:27:35,280 --> 00:27:37,560 voor te geven toch? Dat je dat wel weet als toezichthouder. 591 00:27:37,560 --> 00:27:39,440 Dat je geen onverwachte toestanden tegenkomt. 592 00:27:39,480 --> 00:27:42,240 Precies ja. Er gelden strakke regels met... 593 00:27:42,240 --> 00:27:45,480 persoonlijke detectie, met detectiesystemen in de machinekamers. 594 00:27:46,280 --> 00:27:48,200 En ook de installateurs die hier aan werken... 595 00:27:48,240 --> 00:27:51,000 moeten weer volgens bepaalde richtlijnen gecertificeerd zijn. 596 00:27:52,680 --> 00:27:54,560 Daar hebben we de EPBD wetgeving. 597 00:27:54,600 --> 00:27:56,000 Dat is puur op energiezuinigheid. 598 00:27:56,040 --> 00:27:59,040 Daar hebben we veel mee te maken, omdat veel van deze wetgeving door druppelt... 599 00:27:59,080 --> 00:28:02,080 naar ons en het energie toezicht. 600 00:28:02,320 --> 00:28:03,240 En we hebben nog PED. 601 00:28:03,240 --> 00:28:04,560 Dat heeft te maken met druk apparatuur. 602 00:28:04,600 --> 00:28:07,960 Dus alle installaties, warmtepompen, koelinstallaties... 603 00:28:08,000 --> 00:28:11,400 hebben allemaal te maken met installaties die onder hoge druk werken... 604 00:28:12,000 --> 00:28:13,760 en dus ook onder dit soort wetgeving vallen. 605 00:28:13,800 --> 00:28:16,040 Ja, misschien leuk om te noemen dat die EPBD... 606 00:28:16,040 --> 00:28:17,920 daar hebben we in november nog een webinar over... 607 00:28:17,920 --> 00:28:19,840 dus als mensen dat interessant vinden en verdieping willen, dan... 608 00:28:19,840 --> 00:28:23,000 kunnen ze dan in november nog een keer ons webinar bekijken. 609 00:28:23,000 --> 00:28:23,800 Heel goed. 610 00:28:25,480 --> 00:28:26,560 Ja, dan gaan we eens even over op... 611 00:28:26,560 --> 00:28:29,560 de erkende maatregelen die van toepassing zijn op de warmtepompen. 612 00:28:30,000 --> 00:28:33,400 Dat zijn sowieso de gebouw maatregelen, de faciliteiten en uiteindelijk de... 613 00:28:33,440 --> 00:28:34,440 proces maatregelen. 614 00:28:35,680 --> 00:28:36,760 En om eens even in te zoomen... 615 00:28:36,760 --> 00:28:39,760 op GC1, ik noem maar gewoon een aantal... 616 00:28:40,720 --> 00:28:43,720 dat als toezichthouder belangrijk is om die in de gaten te houden. 617 00:28:43,960 --> 00:28:45,400 Dat is uiteindelijk de klokregeling. 618 00:28:45,400 --> 00:28:48,440 Ik gaf het net al even aan. Kijk goed in die regeltechniek. 619 00:28:49,120 --> 00:28:51,640 Welke tijden zijn ingesteld? 620 00:28:51,680 --> 00:28:53,200 Ik kom ook echt wel geregeld tegen... 621 00:28:53,200 --> 00:28:55,160 dat er dan een keer een bedrijfsfeestje is geweest. 622 00:28:55,280 --> 00:28:56,760 En dan hebben ze op vrijdagavond eerst... 623 00:28:56,800 --> 00:29:00,240 een installatie tot 22 uur of tot 23 uur of 24 uur, noem maar op... 624 00:29:00,440 --> 00:29:02,160 door laten draaien. En dat staat... 625 00:29:02,160 --> 00:29:05,160 jaar en dag dat het op die klokregeling nog steeds te draaien. 626 00:29:05,640 --> 00:29:10,240 Op scholen daar zie je ook geregeld dat daar de hele installatie... 627 00:29:10,280 --> 00:29:14,120 ook doordraait. Alhoewel je daar ook steeds meer verandering in ziet. 628 00:29:14,160 --> 00:29:17,720 Dat het ook met wekelijkse of maandelijkse klokprogramma's wordt bijgehouden. 629 00:29:18,280 --> 00:29:19,840 Dus dat zijn natuurlijk goede ontwikkelingen. 630 00:29:19,880 --> 00:29:23,400 Dat is belangrijk om, ook als toezichthouder, om daar op te letten. 631 00:29:25,000 --> 00:29:26,840 En daar is gewoon veel winst te behalen. 632 00:29:26,880 --> 00:29:30,200 Dus wat ik al schrijf, doorvragen, samen kijken in het gebouwbeheersysteem. 633 00:29:30,240 --> 00:29:31,440 Hoe zijn die kloktijden ingesteld? 634 00:29:31,440 --> 00:29:32,840 Is dat nog steeds actueel? 635 00:29:32,880 --> 00:29:35,920 Want ik kom geregeld tegen dat dat niet meer actueel is en dat je dat... 636 00:29:36,160 --> 00:29:39,160 heel makkelijk kan aanpassen. 637 00:29:40,560 --> 00:29:42,320 De maatregel GC2. 638 00:29:42,360 --> 00:29:44,760 Dus het toepassen van een... 639 00:29:45,200 --> 00:29:47,720 warmtepomp naast de gasketel. 640 00:29:47,760 --> 00:29:51,320 En die is veilig omschreven, want je zit natuurlijk met... 641 00:29:51,360 --> 00:29:54,520 je isolatiewaarden. Panden vanaf 1992... 642 00:29:54,560 --> 00:29:57,560 daar kan je heel mooi met een hybride warmtepomp werken. 643 00:29:57,680 --> 00:30:01,440 Daar is de isolatie voldoende toereikend om dan met een hybride systeem te werken. 644 00:30:02,120 --> 00:30:05,120 Dus een gasketel en een warmtepomp. 645 00:30:05,360 --> 00:30:07,560 En vanaf 2000... 646 00:30:07,600 --> 00:30:09,960 kan je eigenlijk met een volwaardige warmtepomp werken. 647 00:30:10,000 --> 00:30:11,760 Dus dan heb je geen dubbele systemen. 648 00:30:11,760 --> 00:30:14,200 Want een dubbel systeem zijn natuurlijk ook dubbele onderhoudskosten... 649 00:30:14,200 --> 00:30:16,520 extra inspecties. 650 00:30:16,520 --> 00:30:18,760 Dus mijn voorkeur gaat altijd uit naar een volwaardige warmtepomp. 651 00:30:19,800 --> 00:30:20,720 Maar soms kan dat niet altijd... 652 00:30:20,720 --> 00:30:23,360 en dan ga je naar een hybride-systeem 653 00:30:23,640 --> 00:30:26,040 voor 1992 is de isolatie van de panden... 654 00:30:26,040 --> 00:30:29,360 te slecht om met een warmtepomp te kunnen werken en ga je dus veel energieverliezen. 655 00:30:29,560 --> 00:30:32,560 En moeten er wel eerst aanvullende maatregelen genomen worden. 656 00:30:34,400 --> 00:30:38,480 En een belangrijk punt is tegenwoordig dat er voldoende capaciteit is op dat electriciteitsnetwerk. 657 00:30:38,480 --> 00:30:41,240 Dat is die netcongestie hè, die je net al noemde? 658 00:30:41,840 --> 00:30:44,280 Ook wel leuk om daar weer te noemen dat we daar ook een webinar over hebben gehad... 659 00:30:44,280 --> 00:30:47,280 en juist ook deze problematiek met die warmtepompen hebben benoemd. 660 00:30:47,320 --> 00:30:48,000 661 00:30:48,040 --> 00:30:50,040 Ook leuk om als mensen daar meer over willen weten... 662 00:30:50,040 --> 00:30:52,160 om die nog eens even op te zoeken op de website van IPLO. 663 00:30:52,200 --> 00:30:55,480 Ja, dat maakt je ook een betere gesprekspartner... 664 00:30:55,680 --> 00:30:58,880 met zo'n gebouweigenaar om dit soort dingen goed te kunnen doorspreken. 665 00:31:00,120 --> 00:31:04,960 En wat ik al begreep is dat, als het niet past op het net, dan hoeft het ook niet. 666 00:31:05,000 --> 00:31:08,000 We vragen niet het onmogelijke natuurlijk vanuit de wetgeving, maar... 667 00:31:08,440 --> 00:31:11,280 ik kan me wel voorstellen, als gebouwbeheerder dat als je nog... 668 00:31:11,280 --> 00:31:16,520 noem eens wat, 71 kilowatt over hebt op je aansluiting, dat je... 669 00:31:16,560 --> 00:31:20,880 moeite hebt met die 70 kilowatt, want dan heb je wel heel weinig over. 670 00:31:20,920 --> 00:31:23,920 Maar de wetgever zou zeggen: ja het moet het, het past, dus het kan. 671 00:31:24,560 --> 00:31:26,760 Hoe zou je dan omgaan met dat soort situaties? 672 00:31:26,800 --> 00:31:29,640 Ik kan me de terughoudendheid wel voorstellen bij bedrijven. 673 00:31:29,680 --> 00:31:30,520 Ja op die randgebieden daar... 674 00:31:30,520 --> 00:31:32,400 Gaat wel om 70 kilowatt verwarmingsvermogen. 675 00:31:32,400 --> 00:31:33,680 Dus het elektrisch vermogen bij een... 676 00:31:33,680 --> 00:31:37,040 warmtepomp is altijd veel lager, dus een factor vier zo'n beetje lager. 677 00:31:37,560 --> 00:31:38,920 Dus je zit al een stuk lager. 678 00:31:38,960 --> 00:31:42,160 Maar als je net op het grensgebied zit, dan wordt dat lastig 679 00:31:42,160 --> 00:31:43,880 Dan heb je best een lastig gesprek kan ik me voorstellen. 680 00:31:43,920 --> 00:31:45,160 Ja, zeker Ja. 681 00:31:47,000 --> 00:31:49,200 En dan is het ook goed om de andere plannen van zo'n... 682 00:31:49,200 --> 00:31:53,000 onderneming te bespreken. Want gaan ze binnenkort isoleren? 683 00:31:53,040 --> 00:31:56,280 Gaan ze PV panelen installeren? Wat ook weer... 684 00:31:56,440 --> 00:31:59,600 de elektriciteitsnetwerken ontlast. 685 00:31:59,760 --> 00:32:02,760 Dus misschien met batterij systemen erbij. 686 00:32:03,120 --> 00:32:06,320 Dus dat is altijd goed om niet die maatregel direct heel hard op te leggen. 687 00:32:06,360 --> 00:32:09,360 Maar ook goed om even te vragen wat zijn verdere plannen zijn. 688 00:32:09,560 --> 00:32:12,520 En dan loont het misschien wel om gewoon een volwaardige warmtepomp... 689 00:32:12,560 --> 00:32:15,560 te installeren in plaats van hybride. 690 00:32:17,480 --> 00:32:20,480 En die vuistregels hoe je dat gaat berekenen, want dat gaf je net ook al... 691 00:32:20,520 --> 00:32:23,520 even aan van, dat kan een lastig gesprek zijn. 692 00:32:23,920 --> 00:32:25,720 Met dit soort berekeningen kan je wel weer terugzien... 693 00:32:25,760 --> 00:32:28,760 wat uiteindelijk zo'n installateur of een eigenaar gaat besparen. 694 00:32:28,920 --> 00:32:32,160 En dat geeft misschien weer het zetje om toch... 695 00:32:32,520 --> 00:32:35,520 extra te gaan isoleren en verder te gaan met zo'n systeem. 696 00:32:39,320 --> 00:32:41,960 Het gebruik van restwarmte is ook altijd eigenlijk een hele belangrijke. 697 00:32:42,000 --> 00:32:45,520 Dus als je werkt met warmtepompen, koelmachines, dan is dat goed om dit... 698 00:32:45,560 --> 00:32:49,880 soort systemen te controleren of het überhaupt aanwezig is. 699 00:32:50,240 --> 00:32:53,240 Zeker als er volwaardige koelmachine aanwezig is... 700 00:32:53,240 --> 00:32:57,400 Dan kan je misschien die restwarmte wel gebruiken. Want als er ergens een vriescel staat... 701 00:32:57,800 --> 00:33:01,240 zoals we net al zagen, daar wordt altijd én koude én warmte geproduceerd. 702 00:33:01,920 --> 00:33:04,960 En die warmte die geproduceerd wordt bij een volwaardig vrieshuis... 703 00:33:05,000 --> 00:33:06,920 of een supermarkt... 704 00:33:06,960 --> 00:33:10,440 die wordt dan overboord gekieperd, die gaat naar het dak en die ben je kwijt. 705 00:33:10,680 --> 00:33:11,920 Maar die is duurzaam geproduceerd... 706 00:33:11,920 --> 00:33:15,360 hebben een hoop geld gekost, dus waarom niet aanwenden voor je pand? 707 00:33:15,440 --> 00:33:21,400 Of samenwerken met andere bedrijven. Daar is zeker in de toekomst veel te behalen. 708 00:33:21,400 --> 00:33:23,880 En is warmte in principe afval? Je wilt ervanaf, maar... 709 00:33:23,880 --> 00:33:26,440 het kan ook een waardevolle grondstof zijn voor andere prestaties. 710 00:33:27,480 --> 00:33:28,800 En dat is denk ik ook een hele belangrijke om... 711 00:33:28,800 --> 00:33:30,520 als toezichthouder daar goed op te letten. 712 00:33:30,520 --> 00:33:33,680 Van gewoon eens vragen: Wat doen jullie met de restwarmte? 713 00:33:34,760 --> 00:33:37,880 En je ziet dat loont, want hier heb ik dan een voorbeeld berekening van een... 714 00:33:37,920 --> 00:33:42,480 systeem met een 270 kilowatt verdamper en een 80 kilowatt compressor. 715 00:33:42,520 --> 00:33:45,120 Ik ga niet in op al die getallen, maar... 716 00:33:45,160 --> 00:33:48,160 je ziet dat uiteindelijk met 2500 draaiuren... 717 00:33:48,320 --> 00:33:52,320 per jaar levert al een besparing op, met dit systeem, van 12.000 kuub gas. 718 00:33:52,920 --> 00:33:55,040 Dus dat is gewoon echt wel interessant. 719 00:33:55,080 --> 00:33:55,520 Serieus? 720 00:33:55,520 --> 00:33:58,520 Ja, echt serieus. Ja. 721 00:33:59,960 --> 00:34:00,560 Ja, en dan... 722 00:34:00,560 --> 00:34:03,560 de doelmatig beheer en onderhouds maatregelen. 723 00:34:03,720 --> 00:34:07,600 Als je op een gegeven moment een rondje doet door het pand met een gebouwbeheerder. 724 00:34:07,880 --> 00:34:09,680 Let ook op de zaken die hier staan. 725 00:34:09,720 --> 00:34:12,160 Zijn de condensors vervuild? Zijn de verdampers... 726 00:34:12,200 --> 00:34:13,640 Dit kost enorm veel energie. 727 00:34:16,160 --> 00:34:17,800 Één graad temperatuurstijging... 728 00:34:17,800 --> 00:34:20,920 op je condensor geeft al 5% extra energieverbruik. 729 00:34:22,120 --> 00:34:22,520 Dus dat soort... 730 00:34:22,520 --> 00:34:26,040 getallen zijn wel belangrijk om mee te nemen. En dat je daar ook op let. 731 00:34:26,560 --> 00:34:28,520 Kijk gewoon eens, hoe staan die condensors erbij? 732 00:34:28,560 --> 00:34:31,400 Is dat verweerd? Zit er veel vuil op die condensors? 733 00:34:31,400 --> 00:34:33,960 Dat is visueel gewoon heel makkelijk te zien. 734 00:34:34,800 --> 00:34:37,280 Afgeplakte roosters waar we het net al over hadden... 735 00:34:37,320 --> 00:34:40,320 ook een bron van van energieverspilling... 736 00:34:40,720 --> 00:34:42,320 en temperatuur klachten. 737 00:34:42,360 --> 00:34:45,480 Het kan ook zijn door de koudemiddel tekort. Dat de installatie gewoon met te weinig... 738 00:34:45,520 --> 00:34:46,920 koudemiddel draait 739 00:34:46,960 --> 00:34:50,120 waardoor die zijn temperatuur niet meer haalt, en waardoor die machine continu vol... 740 00:34:50,160 --> 00:34:53,640 gas staat te draaien totdat hij uiteindelijk echt leeg raakt en dan uiteindelijk stopt. 741 00:34:54,280 --> 00:34:57,480 Maar in die tussenfase staat die continu te veel energie te verbruiken. 742 00:34:59,000 --> 00:35:01,160 Het kan je heel makkelijk herkennen door gewoon eens... 743 00:35:01,160 --> 00:35:04,240 even te vragen aan die gebouwbeheerder van: Zijn hier regelmatig klachten? 744 00:35:04,280 --> 00:35:06,720 Wat zijn de klachten? En wat doen jullie ermee? 745 00:35:06,720 --> 00:35:08,040 Zoals we net al bespraken. 746 00:35:09,760 --> 00:35:11,640 En ik vind zelf altijd een heel belangrijk punt, is eigenlijk... 747 00:35:11,640 --> 00:35:12,920 de toestand van de technische ruimte. 748 00:35:12,960 --> 00:35:17,240 Als je zo'n ruimte binnenloopt en het is een rommeltje en er staan overal oude... 749 00:35:17,280 --> 00:35:22,640 filters en de kerstboom van vorig jaar staat nog daar in de hoek geschoven. 750 00:35:22,680 --> 00:35:26,360 Ja, dat is 9 van de 10 keer ook een heel mooi plaatje van wat er in... 751 00:35:26,400 --> 00:35:29,400 de rest van het pand gebeurt. 752 00:35:29,640 --> 00:35:32,160 Dus ook als toezichthouder is dat eigenlijk het eerste punt... 753 00:35:32,160 --> 00:35:35,160 waar je naar kijkt. 754 00:35:37,440 --> 00:35:39,520 Ja, dan zijn we het eerste deel door. 755 00:35:40,840 --> 00:35:42,120 Het volgende onderdeel gaan we naar toe. 756 00:35:42,120 --> 00:35:43,360 Het verlichten. 757 00:35:44,000 --> 00:35:47,480 Niet voor niks in één webinar, best wel met elkaar te maken ook denk ik. 758 00:35:48,080 --> 00:35:50,720 Maar toch een hele andere andere tak van sport hè? 759 00:35:50,840 --> 00:35:52,320 Zeker ja. 760 00:35:54,640 --> 00:35:57,800 Verlichten, wat wordt zometeen je hoofdpunt, zeg maar, van je verhaal? 761 00:35:57,840 --> 00:35:58,360 Ja, verlichten... 762 00:35:58,360 --> 00:36:01,520 Ik wil eigenlijk niet teveel ingaan op ledverlichting... 763 00:36:02,040 --> 00:36:03,360 want dat is inmiddels redelijk bekend. 764 00:36:03,360 --> 00:36:04,680 We hebben ook heel veel erkende maatregelen 765 00:36:04,680 --> 00:36:08,760 daarover, dus dat is ondertussen ook bij de bedrijven echt wel bekend. 766 00:36:08,800 --> 00:36:11,360 Dat we die overstap moeten gaan maken. 767 00:36:11,400 --> 00:36:13,080 Maar waar let je voornamelijk praktisch op? 768 00:36:13,120 --> 00:36:15,480 Dus als je als toezichthouder door zo'n pand heen loopt... 769 00:36:15,520 --> 00:36:17,120 Wat zijn nou belangrijke aandachtspunten? 770 00:36:17,160 --> 00:36:19,040 Waar moet je extra op letten? 771 00:36:19,080 --> 00:36:21,000 Ja ja, en je hebt leuke voorbeelden erin zitten. 772 00:36:21,000 --> 00:36:22,440 Dus dat we snel gaan kijken naar je verhaal. 773 00:36:22,440 --> 00:36:25,320 Ik heb daar wat fotootjes van, want ik kom genoeg tegen in de praktijk. 774 00:36:25,360 --> 00:36:25,680 Precies. 775 00:36:26,840 --> 00:36:28,920 Uiteindelijk kom je wel allerlei... 776 00:36:28,960 --> 00:36:32,480 nieuwe kreten tegen natuurlijk met verlichting, die we vanuit... 777 00:36:32,520 --> 00:36:36,000 de gloeilampen en de TL-D verlichting nog niet tegenkwamen, maar dat is... 778 00:36:36,160 --> 00:36:39,160 bijvoorbeeld lumen, eigenlijk de het vermogen van de lamp. 779 00:36:39,200 --> 00:36:41,160 Hoe sterk is die lamp? 780 00:36:41,200 --> 00:36:43,320 En Lux geeft dan eigenlijk aan hoeveel licht... 781 00:36:43,320 --> 00:36:46,320 valt er eigenlijk per vierkante meter in een kantoor? 782 00:36:46,520 --> 00:36:49,280 En het leuke is, zoals wij van deze termen, dat we vroeger dat wel zagen... 783 00:36:49,280 --> 00:36:51,560 in de natuurkundeles misschien op de middelbare school. Maar nu... 784 00:36:51,560 --> 00:36:53,720 ook tegenkomt als je in de supermarkt een LED lamp koopt. 785 00:36:53,760 --> 00:36:56,760 Want vroeger zagen wij het wattage en mensen moet nu... 786 00:36:56,880 --> 00:36:59,160 worden geleerd dat ze nu gaan letten op dit soort zaken bij de aanschaf van een lamp. 787 00:36:59,160 --> 00:37:02,280 Ja, je moet die overstap maken en dus ook de... 788 00:37:03,120 --> 00:37:04,800 de hoeveelheid licht... 789 00:37:04,840 --> 00:37:07,160 De lichtsterkte is natuurlijk ook belangrijk, 790 00:37:07,200 --> 00:37:09,640 want we hebben van die soort operatiekamer lampen en we hebben... 791 00:37:09,640 --> 00:37:13,440 natuurlijk meer de de sfeerverlichting dus daar is het goed om daar naar te kijken. 792 00:37:14,480 --> 00:37:15,720 Ook veel onderzoek naar gedaan, dus... 793 00:37:15,720 --> 00:37:19,200 Ondertussen is dat ook redelijk bekend binnen de kantooromgeving. 794 00:37:22,680 --> 00:37:24,440 Een erkende maatregel is bijvoorbeeld het onnodig... 795 00:37:24,480 --> 00:37:27,480 branden van buitenverlichting. Komen ze in de praktijk toch ook nog geregeld tegen. 796 00:37:27,520 --> 00:37:32,920 Dat iemand achter de receptie ‘s ochtends al de schakelaars aan zet... 797 00:37:33,240 --> 00:37:36,640 en dan kom ik op een terrein en staat de hele dag die buitenverlichting te branden. 798 00:37:37,400 --> 00:37:38,240 En dan vooral overdag... 799 00:37:38,240 --> 00:37:39,000 ik kan me voorstellen... 800 00:37:39,000 --> 00:37:41,000 ‘s avonds wil je het hebben branden vanwege veiligheid ofzo. 801 00:37:41,040 --> 00:37:43,400 Misschien wel om je gebouw even in de schijnwerpers te zetten. 802 00:37:43,400 --> 00:37:47,240 Maar het gaat jou om het onnodige omdat het overdag is, omdat het dan licht is. 803 00:37:47,280 --> 00:37:48,640 Precies, ja inderdaad. 804 00:37:49,280 --> 00:37:53,080 Het is gewoon totaal niet nodig en er zijn bepaalde plekken die vanuit... 805 00:37:53,120 --> 00:37:55,000 veiligheid ‘s nachts ook aan moeten blijven. 806 00:37:55,000 --> 00:37:56,240 En dat klopt. 807 00:37:56,280 --> 00:37:59,680 En dan is het handig om daar weer een scheiding aan te brengen tussen de... 808 00:37:59,880 --> 00:38:01,440 benodigde en niet-benodigde verlichting. 809 00:38:03,080 --> 00:38:05,240 Als toezichthouder is belangrijk om altijd... 810 00:38:05,280 --> 00:38:07,240 hier gewoon een fotootje van te maken. Want je kan het... 811 00:38:07,280 --> 00:38:10,400 honderd keer op een briefje aangeven, maar maak een fotootje en dan... 812 00:38:10,920 --> 00:38:13,800 ziet zo'n eigenaar dat ook, en denkt: ja, dit is wel heel erg zonde. 813 00:38:13,800 --> 00:38:17,120 Zie je hoe maf het eigenlijk is hè? - Ja, zo simpel kan het soms zijn. 814 00:38:19,200 --> 00:38:21,000 Op de sportvelden... 815 00:38:21,040 --> 00:38:24,440 ook nog veel winst te behalen door het scheiden van verlichting. 816 00:38:24,480 --> 00:38:28,280 Dat zie je natuurlijk ook in magazijnen. Daar is ook straks nog een plaatje van. 817 00:38:28,320 --> 00:38:30,720 Om daar schakelaars aan te brengen... 818 00:38:30,720 --> 00:38:33,160 dat je dat kan splitsen. - Ja, dan natuurlijk ook... 819 00:38:33,160 --> 00:38:35,160 goed aangeven welke schakelaar waarbij hoort... 820 00:38:35,200 --> 00:38:37,280 want beheren is niet zeggen van, ik weet het niet... 821 00:38:37,280 --> 00:38:39,480 doe ze allemaal tegelijk maar even aan voor de zekerheid. 822 00:38:39,480 --> 00:38:40,640 Dan heb ik gelijk de goeie te pakken. 823 00:38:40,680 --> 00:38:42,480 Precies ja, dat het ook goed aangeduid is. 824 00:38:42,480 --> 00:38:45,600 Goed instrueren wat er allemaal bij hoort. - Ja, dit zie ik in de praktijk ook nog wel... 825 00:38:45,640 --> 00:38:46,560 eens misgaan inderdaad hoor. 826 00:38:46,600 --> 00:38:47,560 Of dat ze dan een... 827 00:38:47,600 --> 00:38:50,520 bepaald verlichtingsplan hebben gemaakt wat dan gewoon niet goed is ingedeeld. 828 00:38:50,560 --> 00:38:53,080 Ja ja, en je hebt tien knopjes en je hebt altijd, de laatste is de juiste. 829 00:38:53,120 --> 00:38:53,880 Dus dan voor de zekerheid... 830 00:38:53,880 --> 00:38:56,520 Maar alles tegelijk aanzetten. - Ja dan wordt alles aangegooid... 831 00:38:59,120 --> 00:39:01,040 Op de lichtmasten is het wel goed om te... 832 00:39:01,080 --> 00:39:04,440 kijken van, zitten er nog oude spaarlampen? oude gasontladingslampen? 833 00:39:07,080 --> 00:39:09,600 Ja dat moet sowieso door ledverlichting aangepast worden. 834 00:39:09,600 --> 00:39:12,200 Want ook daar is gewoon nog veel winst te behalen. 835 00:39:12,600 --> 00:39:14,360 Ja en hoor je daar vaak het excuus van... 836 00:39:14,400 --> 00:39:16,920 LED is allemaal leuk en aardig en ik heb ook een ander armatuur nodig... 837 00:39:16,920 --> 00:39:19,280 is hartstikke kostbaar, en zonde van het materiaalgebruik. 838 00:39:19,280 --> 00:39:22,280 Zijn dat zaken die je vaak in de praktijk hoort? 839 00:39:22,400 --> 00:39:24,920 Ja, dat komt geregeld terug inderdaad ja. 840 00:39:24,960 --> 00:39:28,520 En dan is het kwestie van de terugverdientijd erbij pakken en dat narekenen. 841 00:39:28,840 --> 00:39:31,840 Ja en inderdaad een armatuur wat twee jaar geleden gemonteerd is... 842 00:39:32,360 --> 00:39:33,160 Ja dat is de vraag... 843 00:39:33,160 --> 00:39:35,760 of je dat gaat terugverdienen. dus dan wordt het wel kostbaarder. 844 00:39:36,800 --> 00:39:39,040 Met de oude... 845 00:39:39,080 --> 00:39:42,080 Je kan ook de ledverlichting ombouwen... 846 00:39:42,200 --> 00:39:43,800 Maar in de praktijk zie je dan toch vaak... 847 00:39:43,800 --> 00:39:46,600 Dat ze dan overgaan naar een nieuw armatuur omdat die dan weer... 848 00:39:46,600 --> 00:39:47,840 CE gekeurd moet zijn. 849 00:39:47,880 --> 00:39:50,520 En de meeste installateurs willen zich daar niet aan branden. 850 00:39:50,520 --> 00:39:53,680 En dan zeggen ze van, ja we gaan dan toch voor een compleet nieuw armatuur. 851 00:39:53,880 --> 00:39:56,880 Zeker als een armatuur al vijftien jaar oud is en je doet daar een ander... 852 00:39:57,160 --> 00:40:00,160 led-TL in... 853 00:40:00,800 --> 00:40:04,280 dan kan het zijn dat er iets mis gaat en dan... 854 00:40:04,440 --> 00:40:07,240 krijg je het verhaal van aansprakelijkheid waar iedereen buiten blijft en... 855 00:40:07,280 --> 00:40:10,280 dan toch voor een nieuw armatuur gaat. 856 00:40:12,240 --> 00:40:13,800 Nou ik gaf net ook al aan... 857 00:40:13,840 --> 00:40:18,680 de meeste bedrijven zijn toch redelijk overgegaan op de ledverlichting. 858 00:40:19,600 --> 00:40:22,440 En ik kom ook nog wel eens tegen dat er alleen in de toegangsgedeeltes... 859 00:40:22,440 --> 00:40:25,240 de LED-verlichting is gemonteerd en daarboven nog gewoon de... 860 00:40:25,240 --> 00:40:27,040 TL-Dtjes gemonteerd zijn. 861 00:40:28,200 --> 00:40:31,520 Maar uiteindelijk als zo'n bedrijf de stap maakt, dan is het wel interessant om... 862 00:40:31,560 --> 00:40:35,360 ook eens te gaan kijken naar de regelingen. Want we hebben daglicht regelingen. 863 00:40:35,760 --> 00:40:40,960 Dus dat je naarmate de verlichting overdag binnen... 864 00:40:42,800 --> 00:40:45,960 verlicht wordt door de zon, dat je dan je binnenverlichting gaat dimmen. 865 00:40:46,200 --> 00:40:49,360 Er zijn natuurlijk goede mogelijkheden voor, met zo'n daglicht regeling... 866 00:40:49,800 --> 00:40:50,640 Een LED regelen... 867 00:40:50,680 --> 00:40:55,080 Het verhaal gaat wel eens van, LED regel is wel lastiger dan traditioneel verlichting regelen. 868 00:40:55,080 --> 00:40:56,400 Maar dat dat kan dus prima. 869 00:40:56,440 --> 00:40:58,440 Dat kan prima, dat is echt iets vanuit het verleden. 870 00:40:58,440 --> 00:41:01,160 Dat is tegenwoordig allemaal ondervangen en dat is prima te... 871 00:41:01,200 --> 00:41:03,800 te realiseren inderdaad ja. 872 00:41:03,840 --> 00:41:06,560 aanwezigheidsdetectie, dat is ook een hele belangrijke. 873 00:41:06,600 --> 00:41:10,680 Want ja, hoeveel kantoren kom je tegen dat er heel veel mensen afwezig zijn? 874 00:41:10,720 --> 00:41:15,520 Thuiswerken, en alles staat te branden. Dus aanwezigheidsdetectie is... 875 00:41:15,520 --> 00:41:18,600 zeker een belangrijke, zeker in toiletgroepen, gangen. 876 00:41:22,360 --> 00:41:26,280 Ja dan, allerlei combinaties natuurlijk en een licht-management systeem. 877 00:41:26,480 --> 00:41:30,920 Dat zie je ook steeds vaker, dat ze ook centraal alles kunnen aansturen. 878 00:41:32,000 --> 00:41:33,640 In winkels kom je het ook steeds vaker tegen. 879 00:41:33,640 --> 00:41:34,440 Dus in de supermarkten... 880 00:41:34,480 --> 00:41:37,200 Dat je dan ‘s ochtends met de vulploeg... 881 00:41:37,200 --> 00:41:39,880 Die werkt met een gedeelde verlichting en... 882 00:41:39,960 --> 00:41:42,800 Als de winkel open gaat dan gaan we naar een volwaardige verlichting. 883 00:41:42,840 --> 00:41:47,120 Dus zo kan je natuurlijk ook getrapt installatie aansturen. 884 00:41:52,120 --> 00:41:55,120 Het onnodig branden van binnenverlichting, heb ik hier een mooi voorbeeld. 885 00:41:55,520 --> 00:41:56,960 Ja mooie lege hal. 886 00:41:56,960 --> 00:42:01,400 Ja een volledig lege hal, geen beweging, niemand aanwezig en vervolgens staat... 887 00:42:01,440 --> 00:42:04,440 de verlichting hier de volwaardige dag te branden. 888 00:42:04,880 --> 00:42:07,800 Ja en hier zijn ook gewoon slimme oplossingen voor. 889 00:42:07,840 --> 00:42:10,560 Daar kom ik ook steeds vaker tegen hoor, dat dan in de gangen... 890 00:42:10,560 --> 00:42:14,280 als je door zo'n pad heen loopt dat dan de verlichting per sectie volgt. 891 00:42:14,360 --> 00:42:15,000 Ja ja. 892 00:42:19,800 --> 00:42:20,960 Ja en het onnodig branden... 893 00:42:20,960 --> 00:42:23,280 van accentverlichting is ook altijd iets om in de praktijk... 894 00:42:23,320 --> 00:42:25,280 gewoon eens even goed op te letten, foto's te maken. 895 00:42:25,320 --> 00:42:26,160 Ja die rechts is mooi. 896 00:42:26,160 --> 00:42:30,480 Die gaf je aan, dat is een lichtje wat bedoeld is om de vlag te verlichten. 897 00:42:30,480 --> 00:42:33,280 Maar ja, het is het is daglicht en verlicht niks. Dus dat is... 898 00:42:34,120 --> 00:42:36,400 weggegooid geld. - Overdag die vlag te verlichten... 899 00:42:36,400 --> 00:42:37,520 dat is niet helemaal gewenst. 900 00:42:37,560 --> 00:42:42,120 Misschien hangt ie er niet eens. Verlicht ie een lege mast. 901 00:42:43,720 --> 00:42:46,720 En aan de linkerkant zien we grote lichtkoepels. 902 00:42:46,960 --> 00:42:49,800 Dus naarmate daar de zon gaat schijnen... 903 00:42:49,800 --> 00:42:52,800 hoeft die accentverlichting daar helemaal niet te branden. 904 00:42:52,920 --> 00:42:55,120 Dus als je daar een koppeling mee maakt met daglicht... 905 00:42:57,080 --> 00:42:58,200 meting... 906 00:42:58,680 --> 00:43:00,280 kan je die verlichting ook uitschakelen. 907 00:43:00,320 --> 00:43:03,320 Het zijn allemaal praktische voorbeelden. 908 00:43:03,560 --> 00:43:06,880 Bekijk het, maak er een fotootje van en bespreek dat met zo'n gebouweigenaar. 909 00:43:08,040 --> 00:43:09,200 Het levert gewoon geld op... 910 00:43:09,200 --> 00:43:12,200 en energiebesparing. 911 00:43:12,440 --> 00:43:14,960 En er zijn natuurlijk allerlei alternatieve oplossingen. 912 00:43:15,000 --> 00:43:16,760 Denk ook aan de Solar Tubes. 913 00:43:16,800 --> 00:43:19,160 Vaak is dat wel iets wat vanuit de nieuwbouw moet gebeuren... 914 00:43:19,160 --> 00:43:20,080 want als je natuurlijk... 915 00:43:20,080 --> 00:43:21,800 heel je dakconstructie moet gaan aanpassen... 916 00:43:23,880 --> 00:43:26,880 nee, dat wordt dan een lastig verhaal. 917 00:43:27,120 --> 00:43:30,440 Maar vanuit de nieuwbouw is het natuurlijk heel goed te realiseren. 918 00:43:30,640 --> 00:43:33,400 En dat is natuurlijk ook als toezichthouder wel goed om dat soort zaken... 919 00:43:33,400 --> 00:43:36,400 vooraf te bespreken. Als er plannen zijn bij zo'n eigenaar... 920 00:43:37,000 --> 00:43:39,960 neem ook altijd dit soort alternatieve oplossingen mee, ook als praatplaatje. 921 00:43:39,960 --> 00:43:42,560 Ja, want het systeem dat werkt met met spiegels geloof ik. 922 00:43:42,600 --> 00:43:43,640 dus dat je het op die manier reflecteert. 923 00:43:43,640 --> 00:43:47,320 Het reflecteerd het licht en daardoor krijg je gewoon binnen eigenlijk... 924 00:43:48,360 --> 00:43:50,920 bijna geen verlichting of praktisch geen verlichting nodig. 925 00:43:50,960 --> 00:43:52,560 En ik heb het al eens gezien en het is opvallend... 926 00:43:52,560 --> 00:43:55,560 hoeveel licht zo'n zo'n systeem transporteert. 927 00:43:56,400 --> 00:43:58,440 Dat is een verhaal in Parijs in een hotelkamer... 928 00:43:58,440 --> 00:44:00,160 en die verkocht mij een hotelkamer met daglicht. 929 00:44:00,160 --> 00:44:03,480 En ik kwam daar, en er stond een solar. En ik voelde me toch een beetje bekocht eerlijk gezegd. 930 00:44:04,200 --> 00:44:05,800 Ja, het werkt wel, want er komt wel licht binnen. 931 00:44:08,240 --> 00:44:09,200 Ja die heeft hem dan wel terugverdient. 932 00:44:09,240 --> 00:44:11,440 Ja, ja, precies, Ja. 933 00:44:12,160 --> 00:44:15,000 En tenslotte zijn er nog allerlei ontwikkelingen op het gebied... 934 00:44:15,000 --> 00:44:16,800 met dynamische verlichting. 935 00:44:16,800 --> 00:44:21,680 Waarbij we dus aan het begin van de dag de verlichting wat hoog op sturen... 936 00:44:22,400 --> 00:44:25,400 gedurende de dag dat het licht wat gaat dimmen. 937 00:44:25,960 --> 00:44:29,000 Vervolgens na de lunch heeft iedereen toch een dipje, en dan moeten... 938 00:44:29,040 --> 00:44:32,160 we eens wat extra verlichting geven, en zo bouwen we dat weer af. 939 00:44:33,120 --> 00:44:35,200 Sommige mensen misschien de hele dag een dip. Maar goed, dan... 940 00:44:35,240 --> 00:44:36,400 moeten we dat daar weer op aanpassen. 941 00:44:36,400 --> 00:44:38,680 Dan kun je beter thuisblijven. Maar dit... 942 00:44:38,680 --> 00:44:42,800 Merken mensen dit in de praktijk? of gaat het heel ongemerkt eigenlijk door? 943 00:44:42,840 --> 00:44:44,720 Gaat heel geleidelijk, ja. Inderdaad ja. 944 00:44:44,720 --> 00:44:48,640 Dus ook qua comfort zeg maar, is dat, beïnvloedt je werken niet... 945 00:44:48,640 --> 00:44:51,520 deze manier van verlichting. - En dat is ook hetzelfde... 946 00:44:51,520 --> 00:44:54,480 wat eigenlijk geldt met temperatuur. We hadden het ook al eventjes over... 947 00:44:54,480 --> 00:44:57,160 dat ook, als je kijkt naar warmtepompen... 948 00:44:57,160 --> 00:44:58,680 om nog even terug te gaan. 949 00:44:58,720 --> 00:45:01,880 Ook daar is temperatuur, hoeft niet een vast gegeven te zijn. 950 00:45:01,920 --> 00:45:04,760 Het kan best wat fluctueren temperatuur, want de mens... 951 00:45:04,800 --> 00:45:08,040 kan makkelijk 1, 2 graden... 952 00:45:08,040 --> 00:45:11,000 verschil aan. Dus je temperatuur is vaak niet het probleem. 953 00:45:11,040 --> 00:45:14,840 Daar kan je best wel wat in fluctueren, zoals ook met verlichting. 954 00:45:15,240 --> 00:45:18,120 Dat merken we als mens niet. Als we dat geleidelijk doen... 955 00:45:18,160 --> 00:45:19,360 dan werkt dat juist positief. 956 00:45:19,360 --> 00:45:21,280 Ja, ja, 957 00:45:21,320 --> 00:45:22,000 duidelijk. 958 00:45:23,640 --> 00:45:24,040 Maar goed... 959 00:45:24,040 --> 00:45:25,560 dit is wel iets, die dynamische verlichting... 960 00:45:25,560 --> 00:45:28,320 Je kunt het niet opleggen waarschijnlijk als toezichthouder. Maar het is... 961 00:45:28,320 --> 00:45:31,560 wel goed om in je rugzak mee te nemen om alles mee te geven... 962 00:45:31,600 --> 00:45:33,720 als je over die verlichting in gesprek gaat. 963 00:45:33,760 --> 00:45:35,400 En dat vind ik zo leuk aan jouw verhaal. Je hebt tal van... 964 00:45:35,400 --> 00:45:39,120 voorbeelden en dat versterkt je ook als toezichthouder in die rol. 965 00:45:41,000 --> 00:45:42,240 Ook als adviseur zeg maar. 966 00:45:42,280 --> 00:45:44,440 En je komt aan met een goed verhaal... 967 00:45:44,480 --> 00:45:47,320 waarbij je laat zien dat je kennis van zaken hebt en ook goede tips... 968 00:45:47,320 --> 00:45:50,320 meebrengt in plaats van alleen maar wijzen op die gloeilamp die er nog in zit. 969 00:45:50,520 --> 00:45:53,160 Ja, precies ja. Dat merk je toch vaak dat je... 970 00:45:53,160 --> 00:45:57,280 Met je erkende maatregelen ben je toch een soort van beperkt op sommige vlakken. 971 00:45:57,400 --> 00:46:00,040 Ja, er is zoveel meer. - En dan is die kennis juist zo fijn... 972 00:46:00,040 --> 00:46:02,120 en je helpt dan de mensen echt. 973 00:46:02,160 --> 00:46:06,080 Ja dan kan je ook een stukje toevoegen aan de kennis van de gebouweigenaar... 974 00:46:06,120 --> 00:46:09,440 die ook niet van alle wetgeving en nieuwe ontwikkelingen op de hoogte is. 975 00:46:09,480 --> 00:46:11,840 En als je dat mooi kan meegeven dan is dat ideaal. 976 00:46:11,880 --> 00:46:14,080 Nou interessant verhaal Arie. 977 00:46:14,080 --> 00:46:17,120 Volgensmij hebben we de laatste sheet gehad als ik het goed heb. 978 00:46:17,160 --> 00:46:17,520 Klopt. 979 00:46:18,720 --> 00:46:22,520 En dan kijk ik even nog of er nog vragen zijn in de chat. 980 00:46:22,560 --> 00:46:25,760 Nou niet, zie ik. Dus de mensen achter de schermen hebben alles keurig... 981 00:46:25,800 --> 00:46:29,600 af weten te handelen. En dan wil ik jou voor nu bedanken. 982 00:46:29,640 --> 00:46:33,920 De mensen die aan het kijken zijn wil ik nog wijzen op nog een webinar... 983 00:46:33,960 --> 00:46:38,000 wat volgt, vandaag live. En als jullie het nakijken kunnen jullie... 984 00:46:38,040 --> 00:46:43,000 hem vinden op de IPLO website, en ook later dit jaar dus nog over EPBD volgt nog een webinar. 985 00:46:43,000 --> 00:46:47,160 En ook daarvoor van harte uitgenodigd en zeker aanbevelingswaardig. 986 00:46:47,840 --> 00:46:49,400 Dank jullie wel en tot ziens!