1
00:00:12,240 --> 00:00:16,600
JAN: En we gaan starten met het 
webinar over datacenters en serverruimte.

2
00:00:16,720 --> 00:00:18,880
Ik wil mensen die kijken welkom heten.

3
00:00:18,880 --> 00:00:21,880
Ik wil ook welkom heten aan
twee tafelgasten die naast mij zitten.

4
00:00:22,880 --> 00:00:24,760
Om ze maar gelijk even voor te stellen.

5
00:00:24,760 --> 00:00:28,640
Rechts van mij, links voor de mensen 
die thuis kijken, zit Dirk Harryvan.

6
00:00:28,840 --> 00:00:30,640
Dirk Harryvan die werkt bij Certios.

7
00:00:30,640 --> 00:00:34,920
En Dirk, ik heb je natuurlijk een beetje 
gegoogled gisteravond en Dirk die is...

8
00:00:35,440 --> 00:00:37,720
dienstverlener aan datacenters,
dus je weet er veel van.

9
00:00:37,720 --> 00:00:39,280
Maar ook gepromoveerd natuurkundige. 

10
00:00:39,280 --> 00:00:42,880
Dus ook over het onderwerp energie raak
je niet uitgepraat.

11
00:00:43,040 --> 00:00:46,040
En we zeiden net al van:
Het is niet jouw uitdaging om...

12
00:00:46,120 --> 00:00:48,120
te weinig te vertellen, 
maar vooral te veel te vertellen.

13
00:00:48,200 --> 00:00:50,680
Dus we krijgen het webinar zeker vol denk ik.

14
00:00:50,680 --> 00:00:53,080
Met heel veel nuttige kennis
voor de mensen die aan het kijken zijn.

15
00:00:53,080 --> 00:00:54,160
Ik hoop het.

16
00:00:54,160 --> 00:00:57,120
Links voor mij, rechts voor
de mensen thuis, zit Stijn van Werven.

17
00:00:57,120 --> 00:01:01,000
Ook buitengewoon deskundig heb
ik gemerkt op het gebied van datacenters...

18
00:01:01,000 --> 00:01:01,840
en serverruimte.

19
00:01:01,840 --> 00:01:05,080
Heel veel praktijkkennis,
want jij komt daar bij die datacenters.

20
00:01:05,600 --> 00:01:07,080
Dus je kijkt vooral of de adviezen...

21
00:01:07,080 --> 00:01:10,480
die Dirk gegeven heeft ook daadwerkelijk
in uitvoering worden gebracht.

22
00:01:11,200 --> 00:01:14,240
Nou, zometeen starten
we met een interessant gesprek denk ik.

23
00:01:15,280 --> 00:01:16,840
Even wat praktische zaken.

24
00:01:16,840 --> 00:01:19,840
Mensen die aan het kijken
zijn, die zien ook een chatfunctie.

25
00:01:19,960 --> 00:01:22,960
We hebben de zogenaamde 
greenroom hier in huis.

26
00:01:23,200 --> 00:01:24,120
Wij zien die mensen niet.

27
00:01:24,120 --> 00:01:27,920
jullie thuis ook niet, maar er zitten echt
vier man sterk om vragen te beantwoorden.

28
00:01:28,400 --> 00:01:31,520
En stuur die vragen ook
vooral in, want dat is natuurlijk leuk om...

29
00:01:31,840 --> 00:01:35,800
kennis die je wilt hebben over het
onderwerp ook gelijk te kunnen krijgen.

30
00:01:36,200 --> 00:01:38,880
Want wie weet komt
zo'n vraag hier niet aan de orde.

31
00:01:38,880 --> 00:01:40,800
Het is ook zo dat mensen in de greenroom als zij...

32
00:01:40,800 --> 00:01:43,800
een vraag interessant genoeg vinden om
hier aan tafel nog even in te brengen dat...

33
00:01:43,800 --> 00:01:47,600
ik hem hier op het scherm zie en
misschien nog even plenair ga behandelen.

34
00:01:49,360 --> 00:01:53,440
Het programma: We gaan
zometeen starten met een presentatie hoofdpunten.

35
00:01:53,440 --> 00:01:56,240
Dirk gaat iets vertellen over:
Wat is nou een datacenter?

36
00:01:56,560 --> 00:01:58,840
Hoe ziet het energieverbruik eruit?

37
00:01:58,840 --> 00:02:01,840
We gaan het hebben over koeling, we gaan
het hebben over energiemanagement en...

38
00:02:02,400 --> 00:02:05,560
tussentijds ga ik ook Stijn het woord
geven, want Stijn heeft die praktijkervaring.

39
00:02:05,560 --> 00:02:08,040
Wat kom je zoal tegen in de praktijk?

40
00:02:08,040 --> 00:02:09,000
Zeker. 

41
00:02:09,280 --> 00:02:10,240
Dus we gaan van start.

42
00:02:10,240 --> 00:02:14,120
En Dirk, ik zou zeggen van: je hebt
een bedienapparaat voor de presentatie...

43
00:02:14,680 --> 00:02:18,120
en laten we de eerste sheet voorzetten.

44
00:02:18,960 --> 00:02:19,440
Zo.

45
00:02:19,440 --> 00:02:21,200
En een logische startvraag natuurlijk...

46
00:02:21,200 --> 00:02:23,800
Wat is eigenlijk een datacenter?

47
00:02:24,960 --> 00:02:26,320
Dus vertel het.

48
00:02:27,200 --> 00:02:28,120
Een datacenter...

49
00:02:28,120 --> 00:02:31,120
als je het puur
naar de definitie kijkt, is een...

50
00:02:31,720 --> 00:02:36,360
faciliteit voor het huisvesten van
ICT-apparatuur.

51
00:02:36,360 --> 00:02:38,320
En dat is ook een klein
beetje het plaatje wat ik heb laten zien.

52
00:02:38,320 --> 00:02:41,320
Het is een heel erg
vereenvoudigde voorstelling.

53
00:02:42,040 --> 00:02:45,120
Als we bij grotere datacenters komen
en dan noemt men die ruimte...

54
00:02:45,120 --> 00:02:48,000
waar al die ICT-apparatuur
verzameld wordt, de white space.

55
00:02:48,760 --> 00:02:51,920
Dat is wat verhuurd wordt, dat is wat
gebruikt wordt, wat apparatuur omzet.

56
00:02:51,960 --> 00:02:55,640
En rondom die white space staan
allerlei installaties.

57
00:02:56,080 --> 00:02:57,280
Om...

58
00:02:58,240 --> 00:02:59,760
die white space mogelijk te maken.

59
00:02:59,760 --> 00:03:03,080
Dus een stroomvoorziening
uiteraard, maar die stroomvoorziening is...

60
00:03:04,000 --> 00:03:07,800
gezekerd met batterijen, generatoren en...

61
00:03:08,680 --> 00:03:12,400
het andere grote element
wat hier omheen speelt is koeling.

62
00:03:13,720 --> 00:03:16,720
Al die apparatuur wordt warm
en die warmte moet worden afgevoerd...

63
00:03:17,200 --> 00:03:21,280
en om het geheel zit muren,
hekken, beveiligers, camera's...

64
00:03:21,800 --> 00:03:23,280
alles wat we kunnen verwachten.

65
00:03:23,280 --> 00:03:25,960
En dat heeft gelijk iets mysterieus...

66
00:03:26,080 --> 00:03:28,120
sowieso binnen: al die knipperende lampjes...

67
00:03:28,120 --> 00:03:30,640
maar ook buiten: dat
geheimzinnige met hekken en geen ramen.

68
00:03:31,120 --> 00:03:33,960
En waar ik wel benieuwd naar ben, 
want datacenters...

69
00:03:33,960 --> 00:03:35,560
ik rijd wel eens door Nederland heen.

70
00:03:35,840 --> 00:03:40,080
Ik zie bedrijven met rook, met veel licht
en daar zie je energiegebruik.

71
00:03:40,080 --> 00:03:43,400
En bij datacenters is
het allemaal vrij onzichtbaar.

72
00:03:44,000 --> 00:03:44,920
Maar toch.

73
00:03:44,920 --> 00:03:46,760
We kennen de verhalen uit het nieuws natuurlijk.

74
00:03:46,760 --> 00:03:48,640
Het zijn hele grote energieslurpers.

75
00:03:48,640 --> 00:03:51,640
En jij weet volgens mij ook
hoeveel procent van de nationale...

76
00:03:51,640 --> 00:03:54,640
het nationale energieverbruik opgaat
aan datacenters.

77
00:03:54,640 --> 00:03:57,960
Ja, ik moet zeggen, weten is
een groot woord, want...

78
00:03:58,520 --> 00:04:00,520
we zijn er niet helemaal over uit.

79
00:04:00,520 --> 00:04:05,080
Maar het CBS heeft er onderzoek
naar gedaan en dat is alweer een paar jaar terug.

80
00:04:05,080 --> 00:04:08,560
Toen was het een stuk boven de 3% 
van alle elektriciteit...

81
00:04:08,560 --> 00:04:09,600
die in Nederland verbruikt wordt.

82
00:04:09,600 --> 00:04:15,120
Alles, dus een totaal 3% van
een industrieel huishoudelijk kantoorgebruik.

83
00:04:15,120 --> 00:04:16,280
Als je alles bij elkaar optelt...

84
00:04:16,280 --> 00:04:18,960
3% daarvan gaat naar datacenters.

85
00:04:18,960 --> 00:04:21,280
In de tussentijd is de groei
echter doorgezet...

86
00:04:21,280 --> 00:04:24,320
dus het zal nu rond
de vier, misschien wel vijf zitten.

87
00:04:25,000 --> 00:04:29,240
En de prognose voor de toekomst 
is dat wij voorzichtig doorgroeien.

88
00:04:29,240 --> 00:04:30,880
Of niet zo voorzichtig.

89
00:04:30,880 --> 00:04:33,760
Dat is enorm en dat maakt
het belang hiervan, het toezicht op dit...

90
00:04:34,320 --> 00:04:37,200
deze tak van sport
natuurlijk extra belangrijk.

91
00:04:37,200 --> 00:04:38,320
En Stijn...

92
00:04:38,320 --> 00:04:40,120
Je komt bij de Omgevingsdienst Twente.

93
00:04:40,120 --> 00:04:42,880
Je komt in Twente ook bij bedrijven.

94
00:04:42,880 --> 00:04:44,280
Ja, ik woon ook in Oost-Nederland.

95
00:04:44,280 --> 00:04:45,560
Ik kom wel eens op de snelweg daar.

96
00:04:45,560 --> 00:04:47,440
Ik zie dan wel industrie in Hengelo.

97
00:04:47,440 --> 00:04:51,160
Ik zie de Vredestein, de Grolsch, dat
soort bedrijven nou ook heel zichtbaar.

98
00:04:51,600 --> 00:04:52,640
Maar ik ken geen data...

99
00:04:52,640 --> 00:04:55,400
Ik associeer Twente niet met datacenters,
maar ook daar zijn ze wel.

100
00:04:55,400 --> 00:04:58,920
Ook daar zijn ze zeker aanwezig, zij het
niet zo groot als...

101
00:04:59,080 --> 00:05:02,200
de enorme vestigingen van Microsoft en
dergelijke rondom Amsterdam.

102
00:05:02,800 --> 00:05:06,760
Maar ook in het werkgebied van Twente heb
je toch vijftien à twintig datacenters.

103
00:05:07,200 --> 00:05:08,960
En dan moet je denken aan
verschillende schaalgroottes.

104
00:05:08,960 --> 00:05:10,240
Dus je hebt...

105
00:05:10,240 --> 00:05:13,000
datacenters die rond de miljoen ongeveer
gebruiken die daar iets onder zitten die daar...

106
00:05:13,000 --> 00:05:14,200
iets boven zitten.

107
00:05:14,200 --> 00:05:16,680
In het geval van serverruimtes kan het
natuurlijk nog een stuk kleiner zijn.

108
00:05:16,680 --> 00:05:19,960
Het kan in het ene kantoorpand zitten van
grote kantoren van grote bedrijven die...

109
00:05:19,960 --> 00:05:21,480
veel met data werken.

110
00:05:21,640 --> 00:05:23,160
En je hebt ze op nog
kleinere schaal.

111
00:05:23,200 --> 00:05:25,800
Die komen veel toezichthouders ook
tegen in de praktijk.

112
00:05:25,800 --> 00:05:28,960
In principe heeft elk bedrijf een
patch ruimte waar een enkel rack staat...

113
00:05:28,960 --> 00:05:31,960
met enkele servers 
die daar staan te draaien.

114
00:05:32,160 --> 00:05:34,200
Die laatste categorie is
niet heel energie-relevant.

115
00:05:34,200 --> 00:05:37,120
Maar hoe groter, hoe relevanter 
natuurlijk die categorie.

116
00:05:37,200 --> 00:05:38,640
En een goede toevoeging, want we gaan het...

117
00:05:38,640 --> 00:05:41,280
vandaag hebben over datacenters, maar ook
over die serverruimtes.

118
00:05:41,280 --> 00:05:44,280
We willen beide
onderwerpen hier meenemen.

119
00:05:44,400 --> 00:05:46,400
En je doet gelijk wat jargon denk ik...

120
00:05:46,400 --> 00:05:48,880
rack, wij denken aan een rek: r-e-k.

121
00:05:48,880 --> 00:05:51,520
Maar jij bedoelt: r-a-c-k.

122
00:05:51,520 --> 00:05:55,320
Dus die lange rijen met die lampjes 
die je ziet knipperen...

123
00:05:55,320 --> 00:05:57,840
waar dus
die daadwerkelijke servers in zitten.

124
00:05:57,920 --> 00:06:00,920
Ja, en even voor de beeldvorming
wel belangrijk voor toezichthouders.

125
00:06:01,120 --> 00:06:03,280
Een patchruimte is
dus bijvoorbeeld één of een halve kast...

126
00:06:03,280 --> 00:06:05,320
met daarin een paar racks met een paar servers.

127
00:06:05,320 --> 00:06:08,320
Die zijn niet heel relevant, wordt meestal
niet eens gekoeld, zo'n ruimte.

128
00:06:08,320 --> 00:06:10,840
Maar als je hebt over energie
relevante serverruimtes, dan ga...

129
00:06:10,840 --> 00:06:12,600
je vanaf een minimum van vijf kilowatt.

130
00:06:12,600 --> 00:06:15,600
Dat zijn ongeveer vier
volle kasten naast elkaar of meer dan dat.

131
00:06:15,600 --> 00:06:18,240
Dat is even voor de beeldvorming
waar je dan naar kijkt.

132
00:06:19,200 --> 00:06:20,800
Terug naar het plaatje.

133
00:06:21,600 --> 00:06:23,840
De white space, de koeling.

134
00:06:23,840 --> 00:06:27,040
We gaan het wat meer hebben over het
energieverbruik in zo'n datacenter.

135
00:06:27,760 --> 00:06:29,080
Dirk, wat kun je daar over zeggen?

136
00:06:29,080 --> 00:06:31,800
Ja, we gaan even naar een tussenslide.

137
00:06:31,800 --> 00:06:34,000
Wat doet dat datacenter dan eigenlijk?

138
00:06:34,640 --> 00:06:37,640
Dat is wel aardig dat je zei het, die knipperende lampjes.

139
00:06:38,840 --> 00:06:40,760
Nou hier hebben we ze.

140
00:06:40,760 --> 00:06:43,960
Rijen van machines met knipperende lampjes...

141
00:06:43,960 --> 00:06:46,960
om mensen een idee te geven.

142
00:06:47,080 --> 00:06:49,200
Eén zo'n blauwe balk...

143
00:06:49,200 --> 00:06:53,240
verticaal zou maar zeggen
is dan één zo'n rack gevuld met computers.

144
00:06:53,760 --> 00:06:56,120
Deze zijn wel iets energie dichter.

145
00:06:56,120 --> 00:07:00,440
we zitten hier tussen de vijf 
en tien kilowatt per rack.

146
00:07:00,800 --> 00:07:03,600
Dus dat telt aardig snel door.

147
00:07:04,720 --> 00:07:07,480
Maar belangrijk is...

148
00:07:07,480 --> 00:07:11,080
we zijn allemaal volledig 
gedigitaliseerd en die diensten...

149
00:07:11,080 --> 00:07:14,320
die wij afnemen, die worden verzorgd
vanuit die datacenters.

150
00:07:15,640 --> 00:07:17,120
Het is wel belangrijk om te realiseren dat...

151
00:07:17,120 --> 00:07:21,120
die diensten komen niet door het
datacenter, maar vanuit het datacenter.

152
00:07:21,600 --> 00:07:25,560
Dus er zijn andere partijen die gebruiken
het datacenter en de computers...

153
00:07:25,560 --> 00:07:29,040
die daar in gehuisvest zijn om
die dienstverlening op te bouwen.

154
00:07:31,600 --> 00:07:34,840
De computers kunnen eigendom zijn van het...

155
00:07:34,840 --> 00:07:38,440
datacenter zelf en dan spreken
we vaak over een enterprise datacenter.

156
00:07:38,720 --> 00:07:41,840
Een grote bank heeft zijn eigen computers,
een eigen ruimte en dergelijke.

157
00:07:43,160 --> 00:07:47,920
Of wat in Nederland ook heel 
veel aanwezig is, is co-locatie.

158
00:07:48,080 --> 00:07:50,080
Dat betekent dat...

159
00:07:50,080 --> 00:07:54,280
een eigen bedrijf die geen eigen
datacenter heeft, zijn computers...

160
00:07:54,440 --> 00:07:55,960
hier huisvest.

161
00:07:55,960 --> 00:07:58,960
Dus dan zijn er voor al
deze racks verschillende eigenaren.

162
00:07:59,000 --> 00:08:02,000
Het ziet er dan ook meestal niet
zo uniform uit als dat het nu is.

163
00:08:03,080 --> 00:08:05,000
Het datacenter levert
de facilitaire diensten...

164
00:08:05,000 --> 00:08:08,000
daaromheen en al dan niet daar.

165
00:08:08,320 --> 00:08:11,720
En Stijn, herken je dit ook?

166
00:08:11,720 --> 00:08:13,320
Deze situatie?
-Zeker.

167
00:08:13,320 --> 00:08:16,840
En dat maakt het gelijk een stukje complexer in
de praktijk om om soms toezicht te houden.

168
00:08:17,360 --> 00:08:21,520
Vooral locaties waar veel
verschillende bedrijven hun servers hebben geplaatst.

169
00:08:21,720 --> 00:08:23,680
En dan zal het datacenter in sommige gevallen...

170
00:08:23,680 --> 00:08:25,200
hun verantwoordelijkheid
een beetje afschuiven.

171
00:08:25,200 --> 00:08:28,200
“Het zijn niet mijn servers, ik kan daar
niet op dingen gaan aanpassen.”

172
00:08:28,920 --> 00:08:30,360
Neem niet weg dat het gewoon zijn locatie is.

173
00:08:30,360 --> 00:08:32,800
En hij de servers faciliteert.

174
00:08:32,800 --> 00:08:35,720
Dus hij moet aan bepaalde
energiebesparende maatregelen voldoen.

175
00:08:36,360 --> 00:08:39,840
Dus dat argument dat dat gaat
niet helemaal op in dat geval.

176
00:08:39,840 --> 00:08:42,920
Zijn er wel uitzondering te bedenken 
dat je inderdaad...

177
00:08:42,920 --> 00:08:45,760
de eigenaar van het datacenter niet
zelf kunt aanspreken?

178
00:08:45,760 --> 00:08:48,880
Er zijn bepaalde argumenten
te bedenken, bijvoorbeeld voor...

179
00:08:49,160 --> 00:08:52,480
servers die geplaatst zijn door bedrijven
die echt nood verlenen...

180
00:08:53,080 --> 00:08:56,080
echt spoed diensten moeten kunnen leveren
die zeggen: “Joh, wij hebben bepaalde afstellingen...

181
00:08:56,080 --> 00:08:58,440
nodig, hier kunnen we niks aan gaan veranderen”.

182
00:08:58,440 --> 00:09:00,040
Dat is dan zo, maar in het...

183
00:09:00,600 --> 00:09:03,240
overgrote deel van
de meerderheid kan dat wel.

184
00:09:03,240 --> 00:09:06,480
En wat is je ervaring als je kijkt naar
een mooi plaatje van zo'n gang?

185
00:09:06,480 --> 00:09:10,400
Het ziet er wel heel steriel uit,
de toegang tot zo'n ruimte dat geeft...

186
00:09:10,400 --> 00:09:11,800
geen problemen? 

187
00:09:11,800 --> 00:09:13,800
Je kan er niet
zomaar binnenwandelen als toezichthouder.

188
00:09:13,800 --> 00:09:15,320
Je moet natuurlijk iemand bij je hebben.

189
00:09:15,320 --> 00:09:17,760
Het is vaak beveiligd, ook
omdat het gevoelige informatie is.

190
00:09:18,880 --> 00:09:19,840
Dus je komt daar niet zomaar binnen.

191
00:09:19,840 --> 00:09:21,520
Je moet met een tag en je moet...

192
00:09:21,520 --> 00:09:25,920
Sommige racks zijn dan ook weer bij
colocaties afzonderlijk beveiligd...

193
00:09:25,920 --> 00:09:28,280
Dat niet andere bedrijven ook
bij hun racks kunnen komen.

194
00:09:28,280 --> 00:09:29,480
Dus je moet daar wel de 
verschillende stappen heen...

195
00:09:29,480 --> 00:09:31,680
voor je echt hier op
deze mooie vloer kan staan.

196
00:09:31,680 --> 00:09:34,320
Ja, oké. Dankjewel.

197
00:09:34,320 --> 00:09:35,880
Dirk, gaan we weer naar jou toe...

198
00:09:35,880 --> 00:09:37,440
Ja, want we hadden
het over energie.

199
00:09:38,000 --> 00:09:40,680
Dat is het keyword hier hè.

200
00:09:41,120 --> 00:09:44,360
We hebben IT nu voorbij laten komen
en de facilitaire kant.

201
00:09:44,640 --> 00:09:47,640
En zo kun je de energie ook opdelen.

202
00:09:48,600 --> 00:09:51,040
Dus als we 100% van de energie in...

203
00:09:51,040 --> 00:09:54,120
en hoeveel dat is, dat is dan
afhankelijk van de grootte van de locatie.

204
00:09:55,000 --> 00:09:58,160
Maar het is in de industrie gebruikelijk om dat...

205
00:09:58,320 --> 00:10:02,920
goed te bemeteren en
te weten waar de energie in gaat.

206
00:10:03,040 --> 00:10:05,200
Energiemanagement als zodanig.

207
00:10:05,280 --> 00:10:06,960
Is ook een verplichting.

208
00:10:06,960 --> 00:10:08,960
Deze energiestromen zijn groot.

209
00:10:09,200 --> 00:10:10,880
Ja. 
-En in...

210
00:10:11,600 --> 00:10:14,760
de industrie wordt daarvoor 
een kengetal gebruikt.

211
00:10:14,760 --> 00:10:18,920
Dat kengetal heet de Power
Usage Effectiveness, oftewel PUE.

212
00:10:19,040 --> 00:10:21,760
En dat is de verhouding die we hier in beeld zien.

213
00:10:21,760 --> 00:10:24,640
Het is uit de Amerikaanse grond en wij Europeanen...

214
00:10:24,640 --> 00:10:27,640
zouden hem hebben omgedraaid
om het in percentages te zien.

215
00:10:27,800 --> 00:10:30,800
Dan was het 67%
geweest wat naar de ICT gaat.

216
00:10:31,040 --> 00:10:36,240
Nu draaien we de zaken om en is dat 1,5.

217
00:10:39,280 --> 00:10:40,480
Ik doe dit al heel lang...

218
00:10:40,480 --> 00:10:43,480
en we zijn ooit begonnen ergens...

219
00:10:43,840 --> 00:10:45,800
vlak voor de eeuwwisseling toen ik...

220
00:10:45,800 --> 00:10:49,240
erbij kwam en toen was boven
de 2 heel gebruikelijk.

221
00:10:49,240 --> 00:10:52,720
Toen was het vaak
zo dat de IT component minder...

222
00:10:52,720 --> 00:10:55,720
verbruikte dan de facilitaire wereld eromheen.

223
00:10:55,720 --> 00:10:59,120
Dus er zijn heel veel goede dingen gedaan.

224
00:10:59,440 --> 00:11:03,640
Ja, en ik hoorde jullie in
het voorgesprek wat getallen uitwisselen.

225
00:11:04,760 --> 00:11:05,320
Maar wat is...

226
00:11:05,320 --> 00:11:08,320
nou een standaard zeg maar, waarvan
je zegt: Dat is nog acceptabel.

227
00:11:08,440 --> 00:11:10,080
Hier is 1,5 in het voorbeeld genoemd.

228
00:11:10,080 --> 00:11:12,800
Is 1,5 nou een signaal van...

229
00:11:12,800 --> 00:11:15,800
dit is een goede serverruimte of
een goed datacentrum of...

230
00:11:16,240 --> 00:11:18,040
kan het ook wel wat lager?

231
00:11:18,040 --> 00:11:19,720
Nou, het kan zeker lager. 

232
00:11:19,720 --> 00:11:20,480
Nou, het kan zeker lager. 
 En als we dan heel even kijken naar...

233
00:11:20,480 --> 00:11:22,120
kijken naar de provincie Noord-Holland. 

234
00:11:22,120 --> 00:11:25,120
De provincie Noord-Holland heeft
voor vergunningverlening... 

235
00:11:25,520 --> 00:11:28,240
hier een maat opgezet...

236
00:11:28,240 --> 00:11:32,920
dus waarbij je de bouw moet afstemmen 
richting een bepaald getal.

237
00:11:33,440 --> 00:11:36,760
En dat getal is 1,16, dus 116.

238
00:11:37,720 --> 00:11:41,600
Dat betekent dat we nog maar onder de 10%...

239
00:11:41,600 --> 00:11:45,200
gaat naar de faciliteiten
en meer dan 90% gaat naar de...

240
00:11:47,080 --> 00:11:48,520
negentig. Dat doe ik fout waarschijnlijk.

241
00:11:48,520 --> 00:11:51,720
20-80, maar in ieder geval
die 1,16 die we daar uitkomen...

242
00:11:51,720 --> 00:11:55,640
is het richtgetal en dat wordt als goed
en dat is ook echt bijzonder goed.

243
00:11:55,760 --> 00:11:58,760
Dat zul je voor bestaande datacenters
niet vaak tegenkomen.

244
00:11:58,800 --> 00:12:01,800
1,2, 1,3
zijn hele behoorlijke getallen...

245
00:12:01,840 --> 00:12:05,360
maar aan de meest 
positieve kant uitschieters...

246
00:12:05,760 --> 00:12:07,080
Die zitten onder de 1,1.

247
00:12:09,080 --> 00:12:10,240
Dus dat is echt meer dan

248
00:12:10,240 --> 00:12:13,840
90% en soms 95% dat naar de ICT gaat.

249
00:12:14,440 --> 00:12:17,800
En dan voor de facilitaire kant blijft
dan nog maar een fractie over.

250
00:12:18,400 --> 00:12:20,960
Maar dat zijn de, nou ja, 
de meest professionele clubs... 

251
00:12:20,960 --> 00:12:22,560
die we hier in Nederland hebben.

252
00:12:22,560 --> 00:12:23,960
Ja, goed dus...

253
00:12:23,960 --> 00:12:25,480
dat is wel een prachtig plaatje.

254
00:12:25,480 --> 00:12:27,160
Dus dan zijn key diagrammen ook

255
00:12:27,160 --> 00:12:30,520
een heel belangrijke afkorting.
Want dit is echt wel de kern zeg maar...  

256
00:12:30,520 --> 00:12:34,120
PUE, dat is een norm om naar te kijken.

257
00:12:34,120 --> 00:12:37,960
Het is in ieder geval
een getal wat de datacenters onderling...

258
00:12:37,960 --> 00:12:41,160
en naar elkaar toe gebruiken
om hun efficiëntie te duiden.

259
00:12:46,720 --> 00:12:50,160
In Nederland is onder de 1,5 
komen zeer moeilijk...

260
00:12:51,040 --> 00:12:53,920
maar je zult dit
getal veelvuldig tegenkomen.

261
00:12:53,920 --> 00:12:55,640
En het is zinvol om dit te zien.

262
00:12:55,640 --> 00:12:59,240
De de uitsplitsing die daarna komt, die is
er wellicht ook nog.

263
00:13:00,160 --> 00:13:02,840
Kan in uitzonderlijke gevallen
heel zinvol zijn.

264
00:13:03,360 --> 00:13:05,000
Maar in de basis...

265
00:13:05,440 --> 00:13:08,760
koeling IT of de facilitaire dienst totaal...

266
00:13:08,760 --> 00:13:11,200
want er zit veel meer in dan
alleen de koeling.

267
00:13:11,760 --> 00:13:13,920
Die splitsing is zinvol.

268
00:13:13,920 --> 00:13:16,920
Om een eerste indicatie te hebben
van: hebben we hier te maken met een...

269
00:13:17,440 --> 00:13:20,080
hele efficiënte of
een minder efficiënte omgeving?

270
00:13:20,080 --> 00:13:22,760
Ja, duidelijk. Ja.

271
00:13:22,760 --> 00:13:23,960
Jij kent hem ook? het getal.

272
00:13:23,960 --> 00:13:25,720
En wat kom je in praktijk tegen?

273
00:13:25,720 --> 00:13:26,920
Grote variatie?

274
00:13:26,920 --> 00:13:29,920
Dat verschilt een beetje per hoe groot
de serverruimtes zijn.

275
00:13:29,920 --> 00:13:32,800
En ook datacenters zijn.
Dus echt de professionele grotere jongens.

276
00:13:32,800 --> 00:13:35,240
Die hebben dat inderdaad doorgaans goed
voor elkaar.

277
00:13:35,240 --> 00:13:38,600
Kijk, in principe moet elk datacenter
hun fysieke servers allemaal bemeten...

278
00:13:38,680 --> 00:13:40,360
om te kijken
hoeveel stroom gaat er nou doorheen?

279
00:13:40,360 --> 00:13:43,280
Hoeveel kunnen we ook
doorbelasten aan al onze klanten?

280
00:13:43,280 --> 00:13:46,120
Dus ze weten hoeveel
ze primair naar de servers toe gaat.

281
00:13:46,120 --> 00:13:46,760
Op het totaal...

282
00:13:46,760 --> 00:13:50,520
wat ze inkopen, dus het getal ligt bij vrijwel
elk datacenter gewoon voor handen.

283
00:13:51,320 --> 00:13:53,920
De wat kleinere datacenter die zijn nog
wel wat minder efficiënt...

284
00:13:54,120 --> 00:13:55,200
Daar ligt het getal al iets hoger.

285
00:13:56,880 --> 00:13:58,040
Dankjewel.

286
00:13:58,120 --> 00:13:59,880
Klikken we hem een keertje door.

287
00:13:59,880 --> 00:14:01,480
Ja, koeling.

288
00:14:01,480 --> 00:14:02,040
Ja...

289
00:14:03,160 --> 00:14:06,160
Want al die energie 
die het datacenter opneemt...

290
00:14:06,880 --> 00:14:08,440
wordt omgezet in warmte.

291
00:14:08,440 --> 00:14:11,440
Het is geen fabriek
 in de traditionele soort.

292
00:14:11,920 --> 00:14:16,240
Wij manipuleerden in die datacenters
bitjes en dat doen we om deze uitzending...

293
00:14:16,240 --> 00:14:20,320
te kunnen faciliteren, om hier te komen
met Google Maps en dergelijke.

294
00:14:20,840 --> 00:14:25,360
Maar wat er uit gaat...

295
00:14:25,760 --> 00:14:29,920
zijn een paar lichtflitsjes op
glasvezelnetwerken. En dat is...

296
00:14:30,880 --> 00:14:33,280
verwaarloosbaar aan energie.

297
00:14:33,280 --> 00:14:35,760
In de basis alle energie die erin gaat...

298
00:14:35,760 --> 00:14:37,440
die wordt omgezet in warmte.

299
00:14:37,440 --> 00:14:40,760
Ik heb in dit plaatje
hoogspanningsleidingen opgenomen omdat dat

300
00:14:40,760 --> 00:14:45,040
ook de schaal is waar ik
regelmatig mee te maken heb. Wij...

301
00:14:46,240 --> 00:14:49,840
meten serverruimtes vaak
en datacenters...

302
00:14:50,280 --> 00:14:53,280
met hun energie aansluiting.

303
00:14:53,920 --> 00:14:56,600
En voor serverruimtes
zijn dat enkele kilowatts... 

304
00:14:56,600 --> 00:15:00,000
vijf kilowatt,
dat wil zeggen vijf kilowattuur per uur.

305
00:15:00,840 --> 00:15:03,160
Zitten de...

306
00:15:03,160 --> 00:15:06,160
colocatie datacenters rondom...

307
00:15:06,280 --> 00:15:09,600
Amsterdam, Rotterdam rond de grote steden
ook Eindhoven en dergelijke.

308
00:15:10,600 --> 00:15:11,440
Die denken meer in de...

309
00:15:11,440 --> 00:15:14,440
termen van een megawatt,
dus duizend kilowatt...

310
00:15:15,320 --> 00:15:17,920
en dan daar veelvouden van.

311
00:15:17,920 --> 00:15:22,600
En er komt een moment waarop mensen niet
meer een gewone krachtstroom aansluiting...

312
00:15:22,600 --> 00:15:25,640
hebben, maar daadwerkelijk hoogspannings-...

313
00:15:25,640 --> 00:15:28,640
of middenspanningsstations op het terrein.

314
00:15:28,880 --> 00:15:30,800
Alle energie wordt warmte.

315
00:15:30,800 --> 00:15:32,800
Houden we dat even vast.

316
00:15:32,800 --> 00:15:36,960
En die warmte moeten we kwijt,
want als we deze elektrische verwarminkjes...

317
00:15:37,040 --> 00:15:40,520
die de servers zijn allemaal in
die ijskast die het datacenter is...

318
00:15:40,880 --> 00:15:43,040
laten draaien, dan gaat
het uiteindelijk fout.

319
00:15:43,040 --> 00:15:46,040
Dus die ijskast moet koelen.

320
00:15:46,520 --> 00:15:49,520
En over die koeling...

321
00:15:50,040 --> 00:15:51,800
is heel veel te doen geweest.

322
00:15:51,800 --> 00:15:54,800
Ik zei al ik ben begonnen ergens rond
de eeuwwisseling en...

323
00:15:55,960 --> 00:15:58,240
toen konden we nog gewoon...

324
00:15:58,240 --> 00:16:01,240
naar 18 tot 20 graden.

325
00:16:01,240 --> 00:16:03,400
Dat was
in het datacenter, altijd jas mee.

326
00:16:03,400 --> 00:16:05,440
We gaan in het
datacenter zijn dus het was altijd koud.

327
00:16:07,520 --> 00:16:09,760
We zijn er langzaam van afgestapt...  

328
00:16:09,760 --> 00:16:12,760
en we zijn nu op het punt gekomen dat we...

329
00:16:14,640 --> 00:16:17,360
een maatregel hebben ingesteld...

330
00:16:17,360 --> 00:16:21,160
dat de koeling
niet kouder kan zijn dan 27.

331
00:16:21,800 --> 00:16:25,160
Met wel uitzonderingen, want als je dit
helemaal vrij... 

332
00:16:25,160 --> 00:16:28,320
zeg maar door het raam openzetten
bereikt en het wordt toevallig binnen...

333
00:16:28,480 --> 00:16:32,240
vijftien graden omdat het buiten
vijf is, dan is dat uitstekend.

334
00:16:32,760 --> 00:16:35,440
Maar als je energie moet gaan
toevoegen om te gaan koelen...

335
00:16:35,440 --> 00:16:40,480
dan is het naar 27 koelen.
En 27 is een temperatuur...

336
00:16:40,480 --> 00:16:44,360
waarop de ICT apparatuur in
zijn geheel allemaal uitstekend werkt.

337
00:16:44,360 --> 00:16:47,360
Die wordt allemaal gegarandeerd tot 27.

338
00:16:47,400 --> 00:16:52,000
En ze hebben vaak een operationele
temperatuur die tot 35 tekent.

339
00:16:52,160 --> 00:16:55,480
Dus dit zit nog een ruime marge voor de
veiligheid van de ICT apparatuur.

340
00:16:56,080 --> 00:16:59,040
Maar niet zover dat we de garantie...

341
00:16:59,040 --> 00:17:02,040
voorwaarden van de IT apparatuur raken.

342
00:17:02,080 --> 00:17:06,040
Dus het veelgehoorde verhaal van:
“Een serverruimte of een...

343
00:17:06,040 --> 00:17:09,960
datacenter moet ijskoud zijn, want anders
wordt het gevaarlijk voor de data”...

344
00:17:09,960 --> 00:17:11,320
dat klopt gewoon niet.

345
00:17:11,320 --> 00:17:13,640
Nee, dat klopt gewoon niet. Nee,
nee, dat is een belangrijke constatering.

346
00:17:13,640 --> 00:17:16,920
Je vertelde ook dat is mijn kennis, dat
is jouw kennis die je me net vertelde dat...

347
00:17:17,400 --> 00:17:18,280
eigenlijk dat een soort van...

348
00:17:19,640 --> 00:17:21,560
gewoonte is geworden uit 
de tijd van de ponskaarten...

349
00:17:21,680 --> 00:17:24,000
zelfs nog geloof ik. Dat vond ik een leuke anecdote die je vertelde.

350
00:17:24,000 --> 00:17:28,040
Ja dat was die anecdote die ik zei, dat geldt
wel voor die twintig graden dat ons was...

351
00:17:28,160 --> 00:17:30,040
Dat is...

352
00:17:30,040 --> 00:17:32,600
Maar toen waren de ponskaarten ook al...

353
00:17:32,600 --> 00:17:35,160
15 tot 20 jaar uit de roulatie.

354
00:17:35,160 --> 00:17:38,160
En we hadden dat gewoon vastgehouden
als zijnde dit is wat het moet zijn.

355
00:17:38,200 --> 00:17:42,320
Ja, we zijn in de tussentijd
een stuk verder gekomen.

356
00:17:43,000 --> 00:17:46,480
De apparatuur die is ook
gewoon echt ernstig verbeterd.

357
00:17:46,960 --> 00:17:49,960
Niet alleen veel krachtiger, maar
ze zijn ook veel consistenter in opbouw...

358
00:17:50,400 --> 00:17:53,080
en dit zijn temperaturen
die ze makkelijk kunnen hebben.

359
00:17:53,080 --> 00:17:54,680
Dus als Stijn bij een locatie komt en...

360
00:17:54,680 --> 00:17:57,040
dan kan die eigenlijk met een blinddoek op
als je binnenkomt al zeggen van: “Hey...

361
00:17:58,160 --> 00:18:00,360
hier is het oké of hier is het goed”.

362
00:18:00,360 --> 00:18:01,920
Als het te koud is dan is gewoon niet oké.

363
00:18:01,920 --> 00:18:04,680
Ja, dat is wat Dirk aangeeft.

364
00:18:04,680 --> 00:18:07,880
De ietwat conservatieve denkbeelden die ik
ken, die gaat toch mee in de tijd.

365
00:18:08,120 --> 00:18:12,720
Heel veel mensen denken nog steeds tussen
de 20 en 25 graden moet er worden gekoeld.

366
00:18:12,720 --> 00:18:15,520
Terwijl het inderdaad nu al
onderzocht is en 27 graden kan prima.

367
00:18:15,840 --> 00:18:18,640
Het moet inderdaad niet koud zijn of fris
als je binnenkomt, maar...

368
00:18:18,640 --> 00:18:21,000
aangenaam, wat warmer. Ja.

369
00:18:21,000 --> 00:18:23,120
Dus het tweede belangrijke denk ik
voor de mensen die kijken...

370
00:18:23,120 --> 00:18:25,240
die PUE was één, maar dit is ook
een hele belangrijke:

371
00:18:25,240 --> 00:18:27,200
Het mag warm zijn.
Het moet warm zijn.

372
00:18:27,200 --> 00:18:29,440
Zeker. Ja, en dit is ook
een maatregel waar je heel...

373
00:18:29,440 --> 00:18:30,880
actief op kan sturen als toezichthouder.

374
00:18:31,960 --> 00:18:34,800
De setpoint, dus de temperatuur
 die wordt ingesteld...

375
00:18:34,800 --> 00:18:37,800
als koeling, die kan je aflezen
als je binnenkomt of die zoek je op in...

376
00:18:38,080 --> 00:18:39,320
in de computer gegevens.

377
00:18:39,320 --> 00:18:41,560
Maar 27 graden is
dus gewoon te handhaven.

378
00:18:42,200 --> 00:18:44,640
En dan heb
je nog iets genoemd over vochtregulatie.

379
00:18:45,040 --> 00:18:46,480
Wat kun je daarover vertellen?

380
00:18:46,480 --> 00:18:51,600
Ja, binnen het klimaat beheer van de datacenters...

381
00:18:51,640 --> 00:18:54,640
temperatuur is één element, vocht
is het andere...

382
00:18:54,760 --> 00:18:57,360
en daar geldt een soortgelijk...

383
00:18:57,360 --> 00:18:58,360
verhaal voor.

384
00:18:58,360 --> 00:19:01,920
We komen uit een
wereld dat we zeiden het moet 50% zijn,

385
00:19:02,240 --> 00:19:05,240
relatieve luchtvochtigheid, plus of min 5 procent.

386
00:19:05,400 --> 00:19:06,360
En dat was het dan.

387
00:19:06,360 --> 00:19:10,720
Om zoiets te handhaven zijn er hele
grote periodes waarop je de lucht loopt...

388
00:19:10,720 --> 00:19:15,200
te drogen, en er zijn hele grote periodes
waarop je de lucht loopt te bevochtigen.

389
00:19:16,280 --> 00:19:19,280
En dat is een continu proces om
het in de buurt van die 50 te houden.

390
00:19:19,600 --> 00:19:22,280
Maar opnieuw, de apparatuur wordt...

391
00:19:22,280 --> 00:19:25,360
gegarandeerd over een
hele brede vochtigheid grens.

392
00:19:26,280 --> 00:19:29,000
En die zelfde datacenters die...

393
00:19:30,040 --> 00:19:30,360
onder die...

394
00:19:30,360 --> 00:19:33,360
1,1 zitten die doen helemaal niet aan
vochtregulatie.

395
00:19:33,480 --> 00:19:36,480
Het enige wat van belang is, is
dat je geen condensatie mag hebben.

396
00:19:36,560 --> 00:19:40,400
Ergens mag vocht neerslaan, dus
als je je koelt met lucht als je ergens...

397
00:19:41,400 --> 00:19:44,520
water krijgt.
Oké, dat is niet de bedoeling.

398
00:19:44,880 --> 00:19:48,240
Maar tot die tijd hoef je de lucht niet
te drogen of te bevochtigen.

399
00:19:49,080 --> 00:19:51,160
En ook dat is energie.

400
00:19:51,920 --> 00:19:55,960
Ik heb inmiddels een vraag van iemand
die aan het kijken is, Stefan Braams...

401
00:19:56,440 --> 00:19:59,440
Die heeft een vraag
over die PUE. Die zegt dit is...

402
00:19:59,920 --> 00:20:03,880
die verbetering van de PUE die stagneert
eigenlijk al jaren wereldwijd.

403
00:20:04,600 --> 00:20:06,920
Wat is volgens jou Dirk...

404
00:20:07,200 --> 00:20:09,680
Waar is de grootste winst te behalen?

405
00:20:09,680 --> 00:20:11,520
En horen daar ook nieuwe metrics bij?

406
00:20:11,520 --> 00:20:14,200
Ja, die term ken
ik niet, maar die ken jij vast wel.

407
00:20:14,200 --> 00:20:14,800
Nou, het is...

408
00:20:17,680 --> 00:20:20,680
Op een deel van dat antwoord komen
we later terug...

409
00:20:21,600 --> 00:20:24,600
want die PUE stagneert.

410
00:20:25,600 --> 00:20:28,600
Maar ik zou zeggen bijna in
Nederland minder.

411
00:20:29,280 --> 00:20:33,520
We hebben hier een uitstekend 
buitenklimaat voor het houden van datacenters.

412
00:20:34,320 --> 00:20:37,320
en we hebben hele milde zomers...

413
00:20:38,320 --> 00:20:42,680
en niet zulke enorm strenge winters dat je
allerlei andere gekke dingen moet doen.

414
00:20:42,680 --> 00:20:45,960
We hebben
een klimaat wat zeer geschikt is om...

415
00:20:46,360 --> 00:20:49,360
met vrije koeling, zo'n datacenter...

416
00:20:50,200 --> 00:20:51,920
binnen de grenzen te houden.

417
00:20:51,920 --> 00:20:55,280
En dan komt de Nederlandse omgeving...

418
00:20:56,680 --> 00:20:58,640
vaak beter uit dan wereldwijd.

419
00:20:58,640 --> 00:20:59,680
Moet voorstellen dat...

420
00:20:59,680 --> 00:21:03,520
als je in Singapore ergens in de tropen
een datacenter probeert te hanteren...

421
00:21:04,040 --> 00:21:09,160
dat het ook irreëel is om te verwachten
dat je daar 1,1 gaat halen ooit.

422
00:21:09,160 --> 00:21:13,480
En dus is de vraag:
waar is dan winst te behalen?

423
00:21:13,880 --> 00:21:16,600
De winst is hier in 
Nederland toch ook nog wel.

424
00:21:16,600 --> 00:21:19,840
Getuige het feit dat
er locaties zijn die onder de 1,1 komen.

425
00:21:21,880 --> 00:21:24,280
En het is kopieerbaar.

426
00:21:24,280 --> 00:21:28,000
Het is niet geheime technologie of
iets dergelijks, maar...

427
00:21:29,280 --> 00:21:32,280
dat vergt wel een herinrichting...

428
00:21:32,640 --> 00:21:35,200
die de investeringen wel...

429
00:21:35,200 --> 00:21:38,040
nou ja, vraagteken of dat je dat er

430
00:21:38,040 --> 00:21:40,880
op die manier ooit uit haalt. Voor nieuwbouw... 

431
00:21:40,880 --> 00:21:42,520
houdt men 1,16 aan.

432
00:21:42,520 --> 00:21:46,400
Stel dat we dat nu allemaal door de jaren
heen zullen vasthouden, dan zal

433
00:21:46,400 --> 00:21:49,400
de PUE hier in Nederland tenminste nog
wel een eindje zakken.

434
00:21:50,200 --> 00:21:53,320
Die koel temperatuur 
is er een van, want dat...

435
00:21:53,320 --> 00:21:54,920
dat maakt gewoon vrije koeling mogelijk.

436
00:21:54,920 --> 00:21:58,120
De andere grootste winst zit
in het IT deel.

437
00:21:58,160 --> 00:22:00,680
Want stel je voor,
je hebt die 1,1 PUE bereikt...

438
00:22:00,680 --> 00:22:03,680
betekent dat dat 90% van
je energie naar die ICT gaat.

439
00:22:04,240 --> 00:22:07,280
En als je dan energie wilt besparen, 
dan is de ICT het eerst dat voorkomt. 

440
00:22:07,280 --> 00:22:10,760
 Dus dat is een relevante vraag.

441
00:22:11,400 --> 00:22:11,920
Mooi, ja.

442
00:22:12,920 --> 00:22:13,720
Nou dankjewel Stefan thuis.

443
00:22:15,120 --> 00:22:16,040
Dan gaan we door.

444
00:22:16,040 --> 00:22:16,640
Ja.

445
00:22:17,920 --> 00:22:22,160
Ja, want temperatuur is één...

446
00:22:22,160 --> 00:22:23,400
en waar meten we dan...

447
00:22:23,400 --> 00:22:26,400
die temperatuur is een belangrijk element.

448
00:22:26,600 --> 00:22:30,360
We meten de temperatuur daar waar de ICT
apparatuur de lucht aanzuigt.

449
00:22:31,000 --> 00:22:32,600
Dus dat is voor de ICT apparatuur aan
de kant.

450
00:22:32,600 --> 00:22:35,520
Er is een koude en
een warme kant aan zo'n server.

451
00:22:35,520 --> 00:22:38,680
En als je er ooit bent, of je hebt gewoon je
computer thuis staan, je hebt zo'n ouwe...

452
00:22:38,680 --> 00:22:41,240
tower staan ergens, dan zit
een grote vent aan de achterkant.

453
00:22:41,240 --> 00:22:43,200
Daar blaast warme lucht uit.

454
00:22:43,200 --> 00:22:46,160
Dit is professioneel hetzelfde soort spul.

455
00:22:46,160 --> 00:22:49,160
Dus het zuigt aan de ene kant en
de voorkant zuigt het koude lucht in.

456
00:22:49,720 --> 00:22:53,600
Die moet dan die 27 zijn. En aan
de andere kant komt er warme lucht uit.

457
00:22:53,840 --> 00:22:54,680
En we denken dan...

458
00:22:55,760 --> 00:22:57,640
over de 35 graden.

459
00:22:57,640 --> 00:23:00,640
Dus in een datacenter kan het
serieus warm worden...

460
00:23:00,800 --> 00:23:03,560
40 graden plus.

461
00:23:03,560 --> 00:23:06,560
Wat dat tegengaat is luchtmenging.

462
00:23:07,120 --> 00:23:08,320
Het plaatje laat een beetje zien...

463
00:23:08,320 --> 00:23:11,640
we hebben allerlei
namen die daar om zitten, maar we zijn...

464
00:23:12,400 --> 00:23:15,400
Er is een soort luchtmenging
waar datacenters heel erg...

465
00:23:15,640 --> 00:23:18,040
last van hebben als het gebeurt.

466
00:23:18,040 --> 00:23:19,240
En dat is de recirculatie.

467
00:23:19,240 --> 00:23:22,240
Dat is warme lucht die uit
de achterkant van de rek wordt geblazen...

468
00:23:22,240 --> 00:23:24,880
die op een of andere wijze terugkomt...

469
00:23:24,880 --> 00:23:25,520
aan de voorkant.

470
00:23:26,840 --> 00:23:30,000
En dan kunnen we wel 27
in de lucht aanbrengen, maar als er...

471
00:23:30,000 --> 00:23:33,760
veertig graden lucht bij wordt gemengd,
dan gaat het gauw de verkeerde kant op.

472
00:23:33,760 --> 00:23:35,200
Ja, dat klinkt heel logisch. 

473
00:23:35,200 --> 00:23:38,200
Dus dat probeert men veel te voorkomen.

474
00:23:38,360 --> 00:23:41,360
En een manier om het te voorkomen is
gewoon heel veel koude lucht in te blazen.

475
00:23:42,040 --> 00:23:44,240
En omdat blazen ook energie kost...

476
00:23:46,160 --> 00:23:49,520
is al dit soort menging
van lucht, kost uiteindelijk energie.

477
00:23:49,520 --> 00:23:52,480
Het zijn allemaal ventilatoren, dus
het zijn de ventilatoren van de servers...

478
00:23:52,480 --> 00:23:55,480
het zijn de ventilatoren in
koelmachines die draaien.

479
00:23:55,640 --> 00:23:58,600
Al die luchtverplaatsing kost energie.

480
00:23:58,600 --> 00:24:02,360
En ik heb het ooit uitgerekend
omdat ik daar bezig was.

481
00:24:02,840 --> 00:24:05,680
In die grotere datacenters
gooien we met...

482
00:24:05,960 --> 00:24:08,840
olympische zwembaden
een lucht per seconde.

483
00:24:08,840 --> 00:24:11,040
Dus dat is de luchtverplaatsing.

484
00:24:11,040 --> 00:24:11,840
Je denkt lucht...

485
00:24:11,840 --> 00:24:14,280
hoe kan dat nou, veel energie kosten?

486
00:24:14,280 --> 00:24:17,280
Maar als je maar genoeg
lucht wil verplaatsen in de korte tijd...

487
00:24:17,680 --> 00:24:20,480
dan wordt het een
hele energie intensieve aangelegenheid.

488
00:24:20,480 --> 00:24:22,480
Nou, ik moet denken
aan die warme dagen die we hebben...

489
00:24:22,480 --> 00:24:23,440
En we zijn thuis in de vakantie...

490
00:24:23,440 --> 00:24:26,880
dat je even die warmte buiten wil
houden. En toch even die zoon of dochter...

491
00:24:26,880 --> 00:24:30,040
hebt die het raampje open zet en binnen
de kortste keren je hele huis opgewarmd.

492
00:24:30,120 --> 00:24:34,040
En in dit geval
in die in die datacenters...

493
00:24:34,040 --> 00:24:37,600
heb jij ook wel eens situaties meegemaakt.
Waarbij een hele simpele...

494
00:24:37,960 --> 00:24:40,960
oplossing mogelijk is
om verkeerde luchtstromen te voorkomen?

495
00:24:41,960 --> 00:24:42,640
Ja, noem hem maar.

496
00:24:42,640 --> 00:24:43,080
Zeker.

497
00:24:43,080 --> 00:24:44,280
Zal ik hem even voorzetten dan?

498
00:24:47,920 --> 00:24:49,480
Voor deze maatregel dus FI6...

499
00:24:49,480 --> 00:24:52,560
voor het scheiden van de koude en warme 
gangen, zijn er eigenlijk twee elementen...

500
00:24:52,560 --> 00:24:56,000
heel belangrijk. Dus in je heb in eerste instantie
de lay out, hoe is de ruimte opgebouwd.

501
00:24:56,560 --> 00:24:59,800
Dus zorg ervoor dat aan
alle kanten de kasten zijn ingebouwd.

502
00:24:59,920 --> 00:25:01,360
Je hebt een verhoogd plafond wat Dirk al aangaf. 

503
00:25:01,360 --> 00:25:04,360
Daar komt de koude lucht
dan aan de binnenkant doorheen.

504
00:25:04,720 --> 00:25:06,600
Zorg ervoor het plafond dicht is,
dat de zijkant goed dicht zijn.

505
00:25:06,600 --> 00:25:07,920
En bijvoorbeeld hier in het plaatje...

506
00:25:07,920 --> 00:25:11,280
ook de deuren als je binnengaat,
zorg ervoor die deuren automatisch dichtgaan.

507
00:25:11,280 --> 00:25:12,880
Als je daar een paar 
minuten staat, en er komt...

508
00:25:12,880 --> 00:25:15,320
allemaal warme lucht binnen is
dat natuurlijk hartstikke zonde.

509
00:25:15,320 --> 00:25:18,320
Maar nog belangrijker in
 de kasten zelf, in de racks.

510
00:25:18,760 --> 00:25:21,000
Voor een deel zijn die gevuld
met allemaal servers.

511
00:25:21,000 --> 00:25:21,600
Dat is allemaal prima.

512
00:25:21,600 --> 00:25:22,800
Daar gaat de koude lucht doorheen en die...

513
00:25:22,800 --> 00:25:24,840
blaast aan de achterkant 
dan de warme lucht af.

514
00:25:24,840 --> 00:25:28,520
Maar er zijn ook omwille van
het verplaatsen van servers...

515
00:25:28,520 --> 00:25:33,400
of omdat bedrijven hun servers weghalen, 
lege racks te vinden in zulke kasten.

516
00:25:34,200 --> 00:25:36,440
En daar, die lege plekken die wil je 
natuurlijk niet gebruiken... 

517
00:25:36,440 --> 00:25:39,400
waar warme en koude lucht elkaar kan kan raken.

518
00:25:39,400 --> 00:25:43,000
Dus het is een heel eenvoudige
maatregel die wel consistent moet worden...

519
00:25:43,000 --> 00:25:46,680
doorgevoerd in plaats van plint platen.
Dat zijn zwarte platen die je in de lege racks...

520
00:25:46,960 --> 00:25:50,720
kan plaatsen om het als een mooi metselwerk
dicht te metselen op de plekken waar...

521
00:25:51,200 --> 00:25:53,720
voorheen nog warme lucht
doorheen kwam dat nu eenmaal is afgedicht.

522
00:25:53,720 --> 00:25:57,760
Ja, het lijkt mij een spotgoedkope
oplossing voor heel veel effect.

523
00:25:58,280 --> 00:26:01,600
En het is iets dat continu onder
de aandacht moet worden gebracht, want...

524
00:26:01,640 --> 00:26:05,080
monteurs die zijn aan de lopende band
bezig om servers te verplaatsen of om iets... 

525
00:26:05,800 --> 00:26:06,440
weg te nemen.

526
00:26:06,440 --> 00:26:07,360
Ja, dan gelijk plint plaat...

527
00:26:07,360 --> 00:26:10,360
erop dat er niet tussentijds
allemaal warmte of kou verloren gaat.

528
00:26:10,560 --> 00:26:11,160
Goeie tip.

529
00:26:11,160 --> 00:26:15,120
Ja, is een hele effectieve.

530
00:26:17,120 --> 00:26:19,240
Ja niet
niet onderschatten dat al die luchtstroom...

531
00:26:19,240 --> 00:26:22,000
 denk dat dat ook drukverschil is,
dus laat zo'n ruimte open.

532
00:26:22,000 --> 00:26:24,280
Aan de voorkant wordt gezogen.

533
00:26:25,240 --> 00:26:28,480
Er is wat onderdruk mogelijk, maar dat
probeer je allemaal te voorkomen.

534
00:26:28,920 --> 00:26:29,520
Een plint plaatsen...

535
00:26:29,520 --> 00:26:32,520
is een hele goede praktische oplossing
en ook heel zichtbaar

536
00:26:32,920 --> 00:26:35,920
voor de voor die
inspecteurs mensen die binnenkomen.

537
00:26:37,880 --> 00:26:39,880
Koude lucht.

538
00:26:39,880 --> 00:26:41,600
Want computers worden met lucht gekoeld.

539
00:26:41,600 --> 00:26:44,600
Er is een aparte categorie die vloeistof
gekoeld wordt.

540
00:26:44,800 --> 00:26:48,360
Dat is het meest te vinden
in de high performance hoek.

541
00:26:49,360 --> 00:26:52,360
De supercomputers van deze wereld worden
meestal met vloeistof gekoeld.

542
00:26:53,080 --> 00:26:58,000
Maar, 99% van de wereld bestaat
gewoon uit luchtgekoelde servers.

543
00:26:58,120 --> 00:27:03,040
Net zoals de systemen, laptops die
je hebt, thuiscomputers en dergelijke.

544
00:27:03,040 --> 00:27:04,520
Het is allemaal luchtkoeling.

545
00:27:04,520 --> 00:27:06,760
Dus die 27 graden wordt gemaakt.

546
00:27:06,760 --> 00:27:09,760
Dat is echt maken.

547
00:27:10,480 --> 00:27:12,360
Omdat opnieuw het...

548
00:27:12,360 --> 00:27:15,960
grote merendeel van
de datacenters lucht circuleert.

549
00:27:16,080 --> 00:27:18,560
Ze nemen dus nooit verse lucht in.

550
00:27:18,560 --> 00:27:21,400
Iets voor ventilatie,
maar dat is minimaal.

551
00:27:21,400 --> 00:27:25,600
En om alle vervuiling naar buiten
te houden circuleren ze de binnenlucht.

552
00:27:26,480 --> 00:27:29,480
Dus ze krijgen
die warme lucht terug op koelmachines.

553
00:27:30,080 --> 00:27:34,080
Hier op het plaatje
heten die computer rooms air handlers.

554
00:27:34,200 --> 00:27:35,320
De CRAH met een h.

555
00:27:38,320 --> 00:27:41,920
Waarom we dat noemen is dat als het 
met een H geschreven is, dan zitten er...

556
00:27:41,920 --> 00:27:45,800
geen compressoren in zelf.
Deze machines krijgen koud water aangeleverd.

557
00:27:46,280 --> 00:27:50,000
Ze hebben een radiator met een ventilator,
even heel banaal gezegd dat het...

558
00:27:50,200 --> 00:27:53,200
zo zit dat ongeveer, ja. Een grote radiator met
een ventilator eronder.

559
00:27:53,320 --> 00:27:56,320
En die lucht, die warme lucht wordt over
de radiator gezogen...

560
00:27:56,440 --> 00:27:59,440
wordt daardoor afgekoeld
en teruggeblazen.

561
00:27:59,440 --> 00:28:01,480
Daarmee wordt het koude water warm.

562
00:28:01,480 --> 00:28:03,800
Dat warme water wordt afgepompt.

563
00:28:03,800 --> 00:28:05,920
Nieuw koud water wordt aangevoerd.

564
00:28:05,920 --> 00:28:08,800
Dus de vraag is
nu verschoven: “Hoe maak ik koud water?”

565
00:28:09,680 --> 00:28:12,680
Koud water is redelijk makkelijk te verkrijgen.

566
00:28:12,680 --> 00:28:13,880
Een heel groot deel van de tijd...

567
00:28:13,880 --> 00:28:16,880
in Nederland heb je
alleen maar een radiator op je dak nodig.

568
00:28:17,240 --> 00:28:18,760
Daar laat je dat warme water inlopen.

569
00:28:18,760 --> 00:28:20,800
Je laat
de ventilatoren erover heen blazen.

570
00:28:20,800 --> 00:28:24,440
De koude Nederlandse buitenlucht koelt
het water af naar de gewenste...

571
00:28:24,440 --> 00:28:27,760
temperatuur, en dan kun je het weer
naar binnen pompen en dan ben je klaar.

572
00:28:29,560 --> 00:28:30,440
Als de buitenlucht...

573
00:28:30,440 --> 00:28:33,960
temperatuur daarvoor te hoog is,
dan moet je het actief gaan koelen.

574
00:28:34,400 --> 00:28:37,360
Dan heb je gewoon
een compressor gestuurde koelmachines.

575
00:28:37,360 --> 00:28:39,880
Die noemen we hier chillers.

576
00:28:39,880 --> 00:28:42,640
Heel veel is Engels.

577
00:28:42,640 --> 00:28:44,720
Maar dat is nou eenmaal ook 
in de datacenterwereld het geval.

578
00:28:45,920 --> 00:28:48,800
Dus de chiller krijgt dat warme water en...

579
00:28:48,800 --> 00:28:51,320
daar staan compressoren te draaien.

580
00:28:51,320 --> 00:28:55,840
Daarmee maakt die koud water
en die condensor moet afgekoeld worden...

581
00:28:55,840 --> 00:28:59,560
En die condensorkoeling staat
helemaal links en dat is serieuze warmte.

582
00:28:59,720 --> 00:29:03,040
En dat kan 40, 50, 60 graden warmte
zijn die terugkomt.

583
00:29:04,120 --> 00:29:06,280
Die warmte wordt afgeblazen
weer tegen de atmosfeer.

584
00:29:07,520 --> 00:29:09,280
Dus eigenlijk pompen
we alle warmte naar buiten.

585
00:29:09,400 --> 00:29:12,840
En dan gelijk al een vraag die al
een tijdje staat, maar ik heb bewust even...

586
00:29:12,840 --> 00:29:14,200
laten liggen wat hij heeft hiermee te maken.

587
00:29:14,200 --> 00:29:16,680
En die vraag kwam van Sander Lempers.

588
00:29:16,680 --> 00:29:19,800
En die vraagt: “Is er in beeld
hoeveel warmte vrijkomt bij koeling...

589
00:29:19,800 --> 00:29:22,920
bij grote datacenters? En legt de overheid
ook verplichtingen op om die warmte...

590
00:29:23,080 --> 00:29:26,040
nuttig te gaan inzetten, bijvoorbeeld
voor warmtenetten?”

591
00:29:26,040 --> 00:29:27,480
Nou, logische vraag.

592
00:29:28,760 --> 00:29:29,720
We zagen hem al aankomen.

593
00:29:29,960 --> 00:29:31,640
Ja, we zagen hem aankomen.

594
00:29:31,720 --> 00:29:33,000
Wie durft hem te beantwoorden?

595
00:29:33,000 --> 00:29:36,240
Ik durf er wel wat over te zeggen.

596
00:29:38,560 --> 00:29:42,840
Het hergebruik van warmte wordt door heel
veel datacenter partijen aangeboden.

597
00:29:44,400 --> 00:29:46,800
Dus er is zeker een wil 
aanwezig om dit te doen.

598
00:29:47,280 --> 00:29:50,480
Maar de kwaliteit van de warmte...

599
00:29:50,520 --> 00:29:51,560
Als het iemand is die...

600
00:29:51,560 --> 00:29:54,400
enigszins bekend is met warmtenetten
dan weet hij wat hij bedoelt.

601
00:29:54,400 --> 00:29:55,160
Maar de temperatuur...

602
00:29:55,160 --> 00:29:59,080
waarop die warmte wordt aangeleverd
door het datacenter, die valt nogal tegen.

603
00:29:59,080 --> 00:30:02,080
En timing wise ook verkeerd.
Want zoals ik al zei...

604
00:30:02,080 --> 00:30:05,320
de meeste datacenters uit efficiëntie
overwegingen hebben vrije koeling.

605
00:30:05,800 --> 00:30:09,000
Dus in de winter blazen
ze hun warmte zo makkelijk mogelijk af.

606
00:30:09,080 --> 00:30:10,840
Dan draait die compressor niet.

607
00:30:10,840 --> 00:30:13,840
En dan moet je voorstellen
dat wat wij warm water noemen...

608
00:30:13,840 --> 00:30:18,560
dat een graadje of 20 is,
20, 25 maximaal zo'n beetje.

609
00:30:18,760 --> 00:30:19,840
Dat is warm water.

610
00:30:21,040 --> 00:30:24,040
Koud water is dan 15 tot 20 graden.

611
00:30:24,040 --> 00:30:28,000
Dus het verschil is klein en
de kwaliteit van de warmte is is laag.

612
00:30:28,440 --> 00:30:31,840
Behalve in de zomer als het buiten dertig
graden is en die compressor staat...  

613
00:30:31,840 --> 00:30:35,160
heel hard te draaien, dan is
de kwaliteit van de afvalwarmte heel hoog.

614
00:30:36,040 --> 00:30:37,720
Maar dan willen we het weer hebben.

615
00:30:37,720 --> 00:30:40,040
Ja dus dat maakte dat het is.

616
00:30:40,040 --> 00:30:42,520
Dan is er nog de plaatsing.

617
00:30:42,520 --> 00:30:45,160
Datacenters staan
niet in het centrum van de stad.

618
00:30:45,160 --> 00:30:46,480
Die staan aan de randen.

619
00:30:46,480 --> 00:30:50,080
En het aansluiten van
de stad op die datacenterwarmte...

620
00:30:50,080 --> 00:30:52,360
is buitengewoon complex.

621
00:30:52,360 --> 00:30:55,160
In theorie is het waar.

622
00:30:55,160 --> 00:30:57,480
Duitse wetgeving stelt
het zelfs verplicht.

623
00:30:57,480 --> 00:31:01,280
Datacenters moeten een deel van
van hun warmte afstaan aan warmtenetten.

624
00:31:01,800 --> 00:31:03,840
In Scandinavië is het ook
redelijk gebruikelijk.

625
00:31:03,840 --> 00:31:07,760
In Nederland is
de situatie dermate complex dat het...

626
00:31:09,040 --> 00:31:12,040
maar een heel klein gedeelte van
de warmte nuttig gebruikt wordt.

627
00:31:12,240 --> 00:31:15,040
Ja, nou duidelijk uitleg en
volgens mij een hele terechte vraag ook.

628
00:31:15,040 --> 00:31:16,960
Die vraag is
volstrekt logisch om te stellen.

629
00:31:16,960 --> 00:31:18,640
En ik wil graag
dat de vraag ook blijft komen.

630
00:31:18,640 --> 00:31:22,160
Deze vraag moet blijven bestaan en
die moet blijven komen, dus dat is goed.

631
00:31:23,000 --> 00:31:26,000
Een simpele vraag als, leek dan,
want je hebt verteld over die white space.

632
00:31:26,400 --> 00:31:29,000
Daaromheen zitten wat faciliteiten, die mensen in
die faciliteiten willen tuurlijk wel...

633
00:31:29,000 --> 00:31:29,800
comfortabel werken.

634
00:31:29,800 --> 00:31:32,800
Ik neem aan dat die ruimtes
die eromheen liggen wel...

635
00:31:33,160 --> 00:31:36,120
verwarmd worden
door de warmte die van het...

636
00:31:36,120 --> 00:31:40,120
Dat is wel iets wat wij van
de grotere partijen verwachten.

637
00:31:40,600 --> 00:31:43,600
Dat ze intern in
ieder geval hun warmte hergebruiken.

638
00:31:44,440 --> 00:31:48,160
Dat is ook geen standaard praktijk, maar
het is wel iets waar aan gewerkt werd.

639
00:31:49,840 --> 00:31:52,000
Op zich is
de datacenter industrie wel degelijk...

640
00:31:53,040 --> 00:31:54,160
zelf ook bewust.

641
00:31:55,440 --> 00:31:56,440
Dat is fijn om te weten.

642
00:31:57,800 --> 00:31:58,240
Oké.

643
00:31:58,400 --> 00:32:00,200
Ik kan dat bevestigen
inderdaad.

644
00:32:00,480 --> 00:32:04,080
Vrijwel alle locaties zijn gasloos,
dus gebruiken we voor de verwarming echt...

645
00:32:04,440 --> 00:32:05,200
of de restwarmte...

646
00:32:05,200 --> 00:32:08,200
of ze hebben wel airco units hangen
die kunnen verwarmen, maar...

647
00:32:08,240 --> 00:32:09,640
verder geen gas of iets dergelijks.

648
00:32:10,920 --> 00:32:12,040
Dat is dan een goede bijdrage.

649
00:32:12,040 --> 00:32:14,800
Ja oké.

650
00:32:15,280 --> 00:32:17,800
Zullen we nog eens een keertje wat aanklikken?

651
00:32:18,320 --> 00:32:21,320
Want even teruggrijpend op de vorige vraag...

652
00:32:23,720 --> 00:32:25,960
Waar zit
dan die energie nou nog meer?

653
00:32:26,520 --> 00:32:29,200
En we hebben hier grafieken.

654
00:32:29,200 --> 00:32:31,840
Ik heb het aantal grafieken
geprobeerd te minimaliseren...

655
00:32:31,840 --> 00:32:34,840
maar kon er toch eentje heel graag
even laten zien.

656
00:32:35,040 --> 00:32:37,600
Hier zit heel vreselijk veel in.

657
00:32:37,600 --> 00:32:40,240
Stap 1, deze data is voor...

658
00:32:40,240 --> 00:32:42,880
zo'n beetje ieder
datacenter vrij eenvoudig te verkrijgen.

659
00:32:43,960 --> 00:32:44,560
Wat we...

660
00:32:44,560 --> 00:32:47,520
hier hebben uitgezet, is de...

661
00:32:47,520 --> 00:32:50,520
energiestroom door de hoofdmeter.

662
00:32:50,800 --> 00:32:52,920
Dat is de bovenste van de lijntjes.

663
00:32:52,920 --> 00:32:54,120
Het het varieert.

664
00:32:54,120 --> 00:32:56,920
We zien variaties hierop zitten.

665
00:32:56,920 --> 00:33:00,760
Als je het aantal bultjes stelt
dan zul je zien: dit is één week week.

666
00:33:00,760 --> 00:33:04,720
Van 1 november tot 7
november heb ik erboven geschreven.

667
00:33:05,480 --> 00:33:07,760
Dus een week aan data...

668
00:33:07,760 --> 00:33:10,760
en we zien dag nacht variaties.

669
00:33:11,560 --> 00:33:13,200
En waar komen die dan vandaan?

670
00:33:13,200 --> 00:33:16,840
Dan gaan we kijken naar
de meters op de white space. Omdat er heel...

671
00:33:16,840 --> 00:33:20,160
veel apparatuur tussen zit voor de stroom
zekerheid.

672
00:33:20,840 --> 00:33:24,680
Al die apparatuur heeft meters, is ook
deze data heel makkelijk te verkrijgen.

673
00:33:26,480 --> 00:33:27,880
Vrijwel alle datacenters hebben...

674
00:33:27,880 --> 00:33:30,880
deze data paraat of kunnen dat op aanvraag
aanleveren.

675
00:33:31,120 --> 00:33:32,840
Dus dit is wat verbruikt...

676
00:33:32,840 --> 00:33:35,840
de ICT in het datacenter?

677
00:33:35,840 --> 00:33:37,240
En we zien hier ook weer...

678
00:33:38,240 --> 00:33:40,560
De hobbels, dus er is dag-nacht fluctuatie.

679
00:33:40,560 --> 00:33:43,560
Let een beetje op
dat de schaal waarop ie zit... 

680
00:33:43,960 --> 00:33:46,640
dus de variatie is...

681
00:33:46,640 --> 00:33:49,640
tussen 230 en 260 niet heel diep.

682
00:33:50,280 --> 00:33:53,280
Het is niet tussen start en stop, 
maar er zit...

683
00:33:53,560 --> 00:33:56,560
een een 10% variatie op... 

684
00:33:57,200 --> 00:33:59,360
en heel duidelijk dag- nachtritme.

685
00:33:59,360 --> 00:33:59,960
Zie je...

686
00:34:00,440 --> 00:34:03,760
als je die twee op elkaar
deelt, eventjes conform die PUE gedachten.

687
00:34:04,720 --> 00:34:07,600
De officiële PUE is het jaargemiddelde, dus...

688
00:34:07,600 --> 00:34:10,960
jaarverbruik stroom en het jaarverbruik
in stroom in de in de white space.

689
00:34:11,360 --> 00:34:15,200
Maar je kunt ook een momentane PUE creëren,
dus dat is op ieder moment van de dag...

690
00:34:15,200 --> 00:34:18,640
kun je die twee stromen op elkaar delen.
En je krijgt een beetje rommelig beeld...

691
00:34:18,640 --> 00:34:23,080
naarmate de apparatuur in en af schakelt,
maar wel een aardig beeld.

692
00:34:23,080 --> 00:34:27,720
En ze komen hier op ongeveer 1,7
als ze die hobbellijn een beetje volgen.

693
00:34:28,920 --> 00:34:31,280
Paar belangrijke dingen: dag-nacht is weg...

694
00:34:31,280 --> 00:34:34,280
het is vlak, en het is 1,7... 

695
00:34:35,240 --> 00:34:38,240
in november. En november is niet
de warmste maand...

696
00:34:38,440 --> 00:34:41,080
in Nederland, dus 1,7 zou ik zeggen...

697
00:34:41,080 --> 00:34:43,240
Daar zou je niet
te veel mee te koop willen lopen...

698
00:34:43,240 --> 00:34:46,240
als datacenter.

699
00:34:46,840 --> 00:34:49,840
Maar dit is de actieve data.

700
00:34:50,240 --> 00:34:54,600
En van belang zijn die variaties dus...

701
00:34:54,600 --> 00:34:57,600
we zoeken eigenlijk de variatie in jaren.

702
00:34:58,000 --> 00:35:01,000
Voor die P1 werkt er een zomer-winter ritme.

703
00:35:01,720 --> 00:35:05,360
En als je dat ziet, dan kun je daaruit halen
of er veel vrije koeling wordt gebruikt.

704
00:35:06,600 --> 00:35:10,360
En uit dit soort dag-nacht
variaties die niet ieder datacenter heeft...

705
00:35:10,360 --> 00:35:13,400
dat ligt een beetje aan de workload die
je hebt, maar heel veel datacenters zijn...

706
00:35:13,920 --> 00:35:16,760
gewoon facilitair aan kantooromgevingen.

707
00:35:16,760 --> 00:35:20,120
En dan verwachten we niet alleen een 
dag-nachtritme, maar we verwachten... 

708
00:35:20,920 --> 00:35:24,400
een weekend ritme daarin.

709
00:35:25,440 --> 00:35:27,080
En ik heb dat in het...

710
00:35:27,080 --> 00:35:30,080
volgende plaatje even...

711
00:35:30,800 --> 00:35:32,200
 Zal ik één plaatje overslaan?

712
00:35:32,200 --> 00:35:33,560
Even en dan gaan we zometeen terug.

713
00:35:33,560 --> 00:35:34,000
Prima.

714
00:35:35,080 --> 00:35:36,960
Dan gaan we even hierheen.

715
00:35:36,960 --> 00:35:37,440
Want...

716
00:35:39,760 --> 00:35:40,600
Ik heb hier twee...

717
00:35:40,600 --> 00:35:43,600
grafieken uitgezet en die grafieken laten...

718
00:35:44,200 --> 00:35:48,040
de werkdruk op de server zien. Op
een server ergens in een...

719
00:35:48,600 --> 00:35:50,000
Deze zijn ook daadwerkelijk opgenomen.

720
00:35:50,000 --> 00:35:52,240
Er is niks gefungeerd aan.

721
00:35:52,240 --> 00:35:54,400
De blauwe lijn geeft de werkdruk.

722
00:35:54,400 --> 00:35:57,400
We drukken dat uit in het percentage van
de CPU.

723
00:35:57,600 --> 00:36:00,520
Dus de centrale processing
unit die in de server zit...

724
00:36:00,520 --> 00:36:04,520
die kan rapporteren: “Ik ben
50% druk, 30% druk”.

725
00:36:04,560 --> 00:36:06,320
Dit kan iedere laptop ook.

726
00:36:07,800 --> 00:36:09,280
Ik raad ook iedereen aan...

727
00:36:09,280 --> 00:36:12,280
Zet dat voor jezelf ook eens aan om te kijken
wat ben ik nu aan doen?

728
00:36:12,480 --> 00:36:16,600
De meeste laptop gebruikers
zullen iets tussen de 0 en 1% gaan zien.

729
00:36:16,840 --> 00:36:18,880
Dat is hun normale gebruik.

730
00:36:18,880 --> 00:36:22,000
Servers zijn natuurlijk gedeeld door heel
veel mensen, die komen veel hoger uit.

731
00:36:23,880 --> 00:36:24,520
Maar die...

732
00:36:24,520 --> 00:36:29,200
oranje lijn die we er bovenop
hebben geplant is de energievraag...

733
00:36:29,200 --> 00:36:32,200
in watt.

734
00:36:33,000 --> 00:36:36,000
Dus de bovenste is een server...

735
00:36:36,040 --> 00:36:39,040
die verbruikt 200 watt.

736
00:36:39,800 --> 00:36:42,000
En het is
wel aardig om te zien dat dat geheel...

737
00:36:42,000 --> 00:36:45,000
onafhankelijk is van
de blauwe lijn die eronder ligt.

738
00:36:45,760 --> 00:36:48,040
Zelfs als de werkdruk naar nul gaat.

739
00:36:48,040 --> 00:36:50,920
En dat is
niet een meetfout of zo die daar zit.

740
00:36:50,920 --> 00:36:53,480
Dat was een onderhouds moment.

741
00:36:53,480 --> 00:36:56,480
Dan nog wordt er 200 watt gebruikt.

742
00:36:57,680 --> 00:37:00,040
Dat is een instelling op de server.

743
00:37:00,520 --> 00:37:02,840
Dan klik ik zo het plaatje terug. 

744
00:37:03,160 --> 00:37:04,640
Want wat willen we eigenlijk?

745
00:37:04,640 --> 00:37:07,800
Eigenlijk willen we dat gedrag wat we in
allerlei andere apparatuur ook herkennen?

746
00:37:08,240 --> 00:37:10,240
Als er hard
gewerkt wordt, kost dat veel energie.

747
00:37:10,240 --> 00:37:13,240
Laten we zeggen als ik hard rijd
met de auto, stap ik op het gas...

748
00:37:13,480 --> 00:37:14,680
verbruik ik veel benzine.

749
00:37:14,680 --> 00:37:17,720
Maar als ik nu
geparkeerd sta verbruik ik nul.

750
00:37:19,520 --> 00:37:22,000
En als ik voor het stoplicht sta verbruik
ik aanzienlijk minder.

751
00:37:22,000 --> 00:37:24,280
Precies.

752
00:37:24,280 --> 00:37:28,560
Rechtsonder is dan zo'n computer die op
die manier is ingericht. Dat is een instelling.

753
00:37:28,560 --> 00:37:29,920
Je kunt dat veranderen.

754
00:37:29,920 --> 00:37:34,600
Druk op de knop, is het anders.
En deze server en...

755
00:37:34,600 --> 00:37:37,760
bij wie het is, is niet zo heel erg belangrijk,
maar het is een een Citrix farm.

756
00:37:38,800 --> 00:37:42,640
Het is de desktop
omgeving van een groot kantoor.

757
00:37:42,960 --> 00:37:46,080
En we zien maandag,
dinsdag, woensdag, donderdag, vrijdag

758
00:37:46,480 --> 00:37:48,440
en we zien ook het, laten we het zo zeggen, 
zelfs het...

759
00:37:48,440 --> 00:37:49,520
verschil...

760
00:37:49,520 --> 00:37:53,080
dat er woensdag net iets minder mensen
werken en vrijdag nog meer mensen werken...

761
00:37:53,120 --> 00:37:56,560
dat zit er allemaal in. En het
stroomverbruik volgt hetzelfde patroon.

762
00:37:58,400 --> 00:38:01,440
En dat is reëel toch?

763
00:38:01,440 --> 00:38:04,600
Ik bedoel als we niet veel doen zouden we ook
niet zoveel energie moeten verbruiken.

764
00:38:04,720 --> 00:38:06,400
Die instelling...

765
00:38:08,480 --> 00:38:09,400
Die zit hier.

766
00:38:09,400 --> 00:38:11,080
Ja en dit is volgens mij heel...

767
00:38:11,080 --> 00:38:12,560
het is best ingewikkeld hè, die grafieken.

768
00:38:12,560 --> 00:38:14,680
Maar als je dan dit plaatje ziet
hier rechts hebben we dat start-stop...

769
00:38:14,680 --> 00:38:16,960
symbool in de auto,
dan weten de meeste mensen wat je bedoelt.

770
00:38:16,960 --> 00:38:19,840
Want niet elke auto heeft dat, 
maar bij de moderne auto...

771
00:38:19,840 --> 00:38:22,840
als je bij de stoplichten
even stilstaat dan gaat die motor uit om...

772
00:38:23,120 --> 00:38:25,360
al is het maar een klein beetje, het is
wel de energie die je kunt besparen.

773
00:38:26,600 --> 00:38:27,760
 Een computer kan dat ook.

774
00:38:27,760 --> 00:38:30,760
En de mensen zullen dan zeggen:
“Ja maar als ik dan weer op...

775
00:38:31,120 --> 00:38:33,880
zeg maar inschakel dan duurt
het even voor de motor gestart is”.

776
00:38:33,880 --> 00:38:36,040
Geldt voor een computer ook.

777
00:38:36,040 --> 00:38:38,680
Maar een computer werkt
in miljoenste deeltjes van een seconde.

778
00:38:38,680 --> 00:38:42,440
Eigenlijk werkt het in miljardste delen
van een seconde, dus dat is hoe het is.

779
00:38:42,440 --> 00:38:45,760
Maar in enkele miljoenste delen van
een seconde is die computer...

780
00:38:45,760 --> 00:38:48,800
weer helemaal wakker,
dus dat gaat iets sneller dan die auto.

781
00:38:50,840 --> 00:38:53,840
Maar het is een instelling die je erop
kunt zetten, dus ook het gaspedaal...

782
00:38:54,000 --> 00:38:57,000
of de of die altijd vol gas rijdt of niet.

783
00:38:57,640 --> 00:38:59,280
En de aanbevolen instelling...

784
00:38:59,280 --> 00:39:02,280
hier is daadwerkelijk een EML maatregel op
gebaseerd...

785
00:39:03,120 --> 00:39:05,960
is de gebalanceerde. Ik heb het met deze...

786
00:39:05,960 --> 00:39:09,560
Mijn laptop is dat plaatje
eventjes, op Best power efficiency.

787
00:39:09,600 --> 00:39:13,520
Dat is ook ik
dat die dat doet, maar de...

788
00:39:14,560 --> 00:39:17,720
verplichte instelling is
gebalanceerd, maar je ziet ook...

789
00:39:17,720 --> 00:39:21,800
al in de naamgeving
dat dat het veelal gebruikte is...

790
00:39:21,800 --> 00:39:25,040
degene die eronder zit,
of de high performance, of best performance.

791
00:39:25,360 --> 00:39:28,480
De naamgeving alleen al suggereert dat dat
is wat mensen heel graag willen kiezen.

792
00:39:29,880 --> 00:39:34,400
De Nederlandse wetgeving
zegt daarvan, gebalanceerd. En gebalanceerd...

793
00:39:34,400 --> 00:39:37,960
betekent niets anders dan: als er geen werk
is, gaat hij minder energie verbruiken.

794
00:39:37,960 --> 00:39:39,920
Het plaatje wat hierna volgt. 

795
00:39:39,920 --> 00:39:42,320
Wat je vertelde Dirk is van...

796
00:39:42,320 --> 00:39:45,360
die opstarttijd is is gering
en miljoenste seconden zei je of zo.

797
00:39:45,720 --> 00:39:50,040
En mijn aanname is dat dat
juist mensen weerhoudt de beoogde of...

798
00:39:50,040 --> 00:39:54,000
de veronderstelde opstart snelheid
om die instelling te kiezen.

799
00:39:54,400 --> 00:39:55,120
Is dat ook zo?

800
00:39:56,000 --> 00:39:56,880
Nee, dat is
ook daadwerkelijk zo.

801
00:39:56,880 --> 00:39:57,520
En er zijn...

802
00:39:57,520 --> 00:40:01,240
situaties denkbaar waarbij die miljoenste
seconde inderdaad van belang is.

803
00:40:01,840 --> 00:40:05,440
Maar er zijn veel meer situaties
denkbaar waarbij die miljoenste seconde...

804
00:40:05,800 --> 00:40:06,680
helemaal niet van belang is.

805
00:40:06,680 --> 00:40:11,880
Als jij op je favoriete webshop
iets bestelt en het duurt...

806
00:40:14,520 --> 00:40:16,800
10 miljoenste van een seconde...

807
00:40:16,800 --> 00:40:19,800
langer, dan is
dat niet iets wat jij gaat merken.

808
00:40:19,960 --> 00:40:23,640
Nee, want de bottleneck waarmee je thuis
zit achter de pc...

809
00:40:23,680 --> 00:40:26,760
Alleen al de looptijd van
een signaal tussen jou en waar...

810
00:40:26,760 --> 00:40:29,760
die webshop daadwerkelijk is, is
meer dan dat.

811
00:40:29,800 --> 00:40:32,920
Je kan je wel voorstellen dat als je
misschien machine to machine interactie hebt...

812
00:40:33,280 --> 00:40:37,760
en dat er een situatie gaat ontstaan
dat die machines zo snel zijn

813
00:40:38,320 --> 00:40:41,320
dat ze dat verschil gaan merken.

814
00:40:41,880 --> 00:40:44,880
Maar besef daarbij
dat dat alleen maar optreedt,

815
00:40:45,080 --> 00:40:48,720
die vertraging
als er een periode van rust is geweest.

816
00:40:48,720 --> 00:40:49,120
Dus als die...

817
00:40:49,120 --> 00:40:52,360
machines een periode niks te doen hebben
gehad, dan zetten ze de motor uit.

818
00:40:53,200 --> 00:40:56,800
En als ze gewoon aan de gang
zijn, dan zijn ze gewoon aan de gang.

819
00:40:57,000 --> 00:41:01,360
En het start-stop systeem weerhoudt je er
niet van om 120 op de snelweg te rijden.

820
00:41:02,120 --> 00:41:04,600
Het heeft geen invloed want je rijdt op
de snelweg

821
00:41:04,600 --> 00:41:06,040
en dat geldt hier natuurlijk ook.

822
00:41:06,040 --> 00:41:08,720
Dus op het moment dat je gewoon druk bent,
ben je druk en dan komt...

823
00:41:08,720 --> 00:41:09,880
dat start-stop helemaal niet voor.

824
00:41:10,960 --> 00:41:12,160
Dus er...

825
00:41:12,160 --> 00:41:16,160
blijven situaties waarop ik gewoon zeg
high performance is de juiste weg.

826
00:41:17,120 --> 00:41:19,560
En we hebben er een...

827
00:41:19,560 --> 00:41:22,360
enkele beschreven in de EML.

828
00:41:22,360 --> 00:41:25,360
Maar open mind.

829
00:41:25,440 --> 00:41:28,440
En de omgevingen waar ik rondloop...

830
00:41:28,440 --> 00:41:31,720
voornamelijk in Noord-Holland, zeggen we
altijd naar redelijkheid en billijkheid...

831
00:41:32,320 --> 00:41:35,320
zoals je kunt aantonen
dat je er last van hebt, bijvoorbeeld...

832
00:41:35,680 --> 00:41:38,880
doordat je performance karakteristieken
boven water hebt.

833
00:41:40,120 --> 00:41:43,640
Het is niet de bedoeling om de
industrie af te remmen of tegen te houden.

834
00:41:44,080 --> 00:41:44,560
En dus als je er...

835
00:41:44,560 --> 00:41:47,880
last van hebt en je kunt dat aantonen,
dan moet je dat zeker niet gebruiken.

836
00:41:48,360 --> 00:41:52,160
Maar voor het overgrote gedeelte van de machines
is dit gewoon een bruikbare instelling.

837
00:41:52,720 --> 00:41:54,280
Nou, het verschil is groot.

838
00:41:54,280 --> 00:41:57,280
Let even op de verschillen die daar die
erin zitten.

839
00:41:57,600 --> 00:42:00,600
Hij schakelt nu tussen de 150 en 300 watt.

840
00:42:01,360 --> 00:42:03,640
Is gewoon een factor 50%.

841
00:42:04,680 --> 00:42:07,680
En stel je voor dat we die 300
watt de hele week hadden gedaan...

842
00:42:07,720 --> 00:42:08,800
en in het weekend doen we niks.

843
00:42:09,960 --> 00:42:11,040
Dus het is...

844
00:42:11,040 --> 00:42:13,800
aanzienlijk. 

845
00:42:13,800 --> 00:42:17,160
Stijn, als jij bezoek brengt aan
deze bedrijven, is het herkenbaar?

846
00:42:17,600 --> 00:42:20,120
Die instellingen die zien er ook
zo uit.

847
00:42:20,120 --> 00:42:23,880
Die die grafieken kun je ook inzien
en je kunt er ook echt op sturen.

848
00:42:24,880 --> 00:42:28,280
Ja, twee dingen daarover bedrijven
hanteren vrijwel uitsluitend...

849
00:42:28,280 --> 00:42:30,400
argumenten joh, we willen het
beste aanbieden aan onze klanten. 

850
00:42:30,400 --> 00:42:31,760
als die een service hebben staan.

851
00:42:31,760 --> 00:42:34,080
Dus die willen dat
eigenlijk het liefst niet aanpassen.

852
00:42:34,080 --> 00:42:35,560
Nou, Dirk gaf al aan het gaat om...

853
00:42:35,560 --> 00:42:38,560
fracties van seconden, dus in
de meeste gevallen kan dat juist wel.

854
00:42:39,120 --> 00:42:41,080
Je kan in
de BIOS gegevens naar servers gaan kijken...

855
00:42:41,080 --> 00:42:43,720
Wat is nou de huidige workload en zou je
het kunnen aanpassen?

856
00:42:43,720 --> 00:42:46,520
Inderdaad, dat kan
je opvragen. Tot op heden...

857
00:42:46,520 --> 00:42:47,440
Dit is een maatregel...

858
00:42:47,440 --> 00:42:50,880
FI2 mijn hoofd, hebben we hier nog
niet op gehandhaafd als omgevingsdiensten...

859
00:42:51,640 --> 00:42:54,080
bij de meeste datacenters.

860
00:42:54,080 --> 00:42:55,400
En dat is omdat de datacenters bij...

861
00:42:55,400 --> 00:42:58,720
de brancheorganisatie zijn aangesloten.
Die hebben vorig jaar een afspraak ondertekend...

862
00:42:59,520 --> 00:43:00,520
met de omgevingsdiensten bij...

863
00:43:00,520 --> 00:43:04,240
monde van Noordzeekanaalgebied. Om daarbij
een eigen aanpak formuleren...

864
00:43:04,400 --> 00:43:07,360
en ze kregen een jaar de tijd daarvoor om
dat in te dienen en...

865
00:43:07,360 --> 00:43:09,320
aan ons om dat te gaan controleren.
Alleen vorig jaar... 

866
00:43:09,320 --> 00:43:11,080
Hebben we dat dus nog niet gedaan voor deze maatregel.

867
00:43:11,080 --> 00:43:12,320
Maar gaat er wel aankomen. 

868
00:43:12,520 --> 00:43:15,760
En iets meer, want ik zal
hem opzetten en mogelijkerwijs komt...

869
00:43:15,760 --> 00:43:20,440
die ook in de chat terecht
over die werkwijze energiebeheer. Want...

870
00:43:21,520 --> 00:43:23,560
het is gewoon ook feit dat heel veel...

871
00:43:23,560 --> 00:43:26,880
datacenter beheerders niet zomaar bij
deze, want dit is intern in de IT.

872
00:43:27,640 --> 00:43:30,200
En uiteindelijk als je in
een co-locatie datacenters bent...

873
00:43:30,200 --> 00:43:33,880
dan betekent dat dat je je klant moet
aanspreken om die data te achterhalen.

874
00:43:34,360 --> 00:43:37,000
Het is
niet makkelijk om het te achterhalen.

875
00:43:37,000 --> 00:43:40,000
Vandaar ook dat er tijd is gegund.

876
00:43:41,000 --> 00:43:42,880
Voor de meeste...

877
00:43:42,880 --> 00:43:46,480
toezichthouders zal het zo zijn dat
ze nooit fysiek in deze machines...

878
00:43:46,800 --> 00:43:51,280
hoeven te kijken,
omdat de werkwijze ervoor heeft gezorgd...

879
00:43:51,280 --> 00:43:55,760
dat het datacenter zelf de bewijsvoering
verzamelt en aantoont.

880
00:43:56,200 --> 00:43:59,200
En dat staat beschreven hier bij
de werkwijze.

881
00:43:59,280 --> 00:44:02,240
Volgens deze link.

882
00:44:02,240 --> 00:44:02,800
Hartstikke goed.

883
00:44:02,800 --> 00:44:06,240
Volgensmij ben jij door je verhaal heen
en wat ik interessant vind...

884
00:44:06,320 --> 00:44:08,120
Want jij hebt heel veel praktijkervaring...

885
00:44:08,120 --> 00:44:11,120
Een schat aan praktijkervaring,
interessant voor de mensen thuis.

886
00:44:11,200 --> 00:44:12,000
We hebben een aantal...

887
00:44:13,080 --> 00:44:14,560
maatregelen de revue laten passeren.

888
00:44:14,560 --> 00:44:15,760
Er zijn er nog meer.

889
00:44:15,760 --> 00:44:17,520
Ik heb ze ook gezien.

890
00:44:17,520 --> 00:44:18,880
Het ging mij duizelen soms.

891
00:44:18,880 --> 00:44:22,040
Het zijn maatregelen
als virtualisatie en consolidatie.

892
00:44:22,040 --> 00:44:25,040
Dat zijn termen
die je normaal niet in bij een...

893
00:44:25,240 --> 00:44:27,160
toezicht in een café of ziekenhuis
tegenkomt.

894
00:44:27,160 --> 00:44:28,040
Klopt.

895
00:44:28,040 --> 00:44:32,960
Kun je nog een inkijkje geven in de
andere maatregelen die jij ook gebruikt?

896
00:44:33,160 --> 00:44:34,840
Zeker, ja.

897
00:44:34,840 --> 00:44:36,840
Het zijn in totaal, we hebben
de meeste al behandeld nu hoor.

898
00:44:37,120 --> 00:44:38,720
In het totaal zijn er negen maatregelen...

899
00:44:38,720 --> 00:44:41,720
in de EML die specifiek voor
serverruimtes en voor datacenters zijn.

900
00:44:42,720 --> 00:44:45,720
Ze gaan primair over ofwel
de servers ofwel over de koeling.

901
00:44:46,120 --> 00:44:49,680
Uitzondering daarop: je hebt de maatregelen
voor de UPS dat is Uninterruptible...

902
00:44:49,680 --> 00:44:53,680
power supply die zorgt voor de stabiele
stroomvoorziening voor alle servers.

903
00:44:53,680 --> 00:44:55,160
Dat er niet iets raars gebeurt.

904
00:44:55,160 --> 00:44:57,320
Bijvoorbeeld in het geval
van een stroomstoring wil je niet dat...

905
00:44:57,320 --> 00:44:58,520
die servers uitvallen.

906
00:44:58,520 --> 00:45:01,520
Zo zorgt de UPS ervoor dat er
net genoeg tijd wordt overbrugd...

907
00:45:01,720 --> 00:45:04,960
totdat de back up generator aanslaat
en er stroom kan worden geleverd.

908
00:45:06,280 --> 00:45:07,040
Bedrijven hebben vaak...

909
00:45:07,040 --> 00:45:10,240
meerdere van die UPS’en staan in een
in hun datacenter of in een serverruimte.

910
00:45:10,800 --> 00:45:13,280
En dan is het maar de vraag: Is
dat niet overgedimensioneerd?

911
00:45:13,280 --> 00:45:16,120
Soms is de workload maar 30%
van zo'n UPS en...

912
00:45:16,120 --> 00:45:19,160
kan je eigenlijk laag belasten eruit
halen, waarbij de overige UPS...

913
00:45:19,200 --> 00:45:22,600
het dan opvangen. En dat scheelt alweer
een klap aan energie van die installatie.

914
00:45:23,680 --> 00:45:26,200
Verder is voor kleine 
serverruimtes nog relevant...

915
00:45:26,200 --> 00:45:30,160
We hebben al benoemd, je kan
met vrije koeling van de buitenlucht...

916
00:45:31,240 --> 00:45:32,680
je koelsysteem inregelen.

917
00:45:32,680 --> 00:45:36,080
Je kan ook rechtstreeks als je met een
kleine serverruimte aan de buitenmuur zit...

918
00:45:36,640 --> 00:45:39,240
met roosters,
eventueel automatische roosters...

919
00:45:39,240 --> 00:45:42,240
ook gewoon zelf vrije buitenlucht
naar binnen laten gaan.

920
00:45:42,520 --> 00:45:45,640
Mocht er nou bezwaar komen van: 
Joh, er zit roet in, of fijnstof of iets anders...

921
00:45:45,640 --> 00:45:48,880
dan kan je daar filters tussen plaatsen,
maar dat kan je in veel gevallen al met de...

922
00:45:49,840 --> 00:45:51,680
meerderheid van het jaar kan je
gewoon met vrije...

923
00:45:51,680 --> 00:45:54,680
buitenlucht rechtstreeks
koelen. Dat scheelt dan ook weer enorm.

924
00:45:55,440 --> 00:45:58,880
Verder meen ik dat we de meeste 
maatregelen wel hebben gebruikt.

925
00:45:58,880 --> 00:46:00,880
Veel van die andere maatregelen
zijn zeg maar...

926
00:46:00,880 --> 00:46:04,080
de standaard maatregelen die niet zo heel
specifiek op het datacenter zijn gericht.

927
00:46:04,360 --> 00:46:07,960
Dingen als de ledverlichting en cv installatie
misschien zelfs wat in een...

928
00:46:09,760 --> 00:46:12,080
Voorheen waren
het echt aparte lijsten voor...

929
00:46:12,080 --> 00:46:16,000
iedere bedrijfstak, maar tegenwoordig
gelden eigenlijk de lijsten generiek...

930
00:46:16,680 --> 00:46:20,200
voor iedereen, dus
de generieke maatregelen blijven bestaan.

931
00:46:20,880 --> 00:46:25,760
Die vrije luchtkoeling, die staat,
directe vrije luchtkoeling zoals je dat...

932
00:46:25,760 --> 00:46:28,480
beschreef voor de serverruimte staat
genoemd in de serverruimte.

933
00:46:28,760 --> 00:46:31,440
Maar wordt zei het sporadisch...

934
00:46:31,440 --> 00:46:34,440
in Nederland ook op
de allergrootste locaties.

935
00:46:37,440 --> 00:46:42,360
Om toch met een paar namen te beginnen,
maar als je Meta en Microsoft...

936
00:46:42,360 --> 00:46:47,080
en Google kijkt, die hebben locaties
soms ook in Scandinavië die gewoon...

937
00:46:48,120 --> 00:46:50,080
direct met vrije lucht.

938
00:46:50,080 --> 00:46:52,560
Dus dan is mijn plaatje
met al die water en dergelijke...

939
00:46:52,560 --> 00:46:56,440
Dat verdwijnt allemaal. 
We hebben gewoon een grote ventilator...

940
00:46:57,760 --> 00:47:00,560
aan één wand staan
en die blaast gewoon buitenlucht door...

941
00:47:00,560 --> 00:47:03,560
een filter over
de vloer en dan weer naar buiten.

942
00:47:04,720 --> 00:47:07,120
En dat is een hele,
hele efficiënte manier van koelen.

943
00:47:07,120 --> 00:47:07,760
Ja.

944
00:47:09,400 --> 00:47:12,440
Maar ja, filtering
is dan wel een noodzaak.

945
00:47:13,880 --> 00:47:17,200
En ja, het is een reden waarom...

946
00:47:17,680 --> 00:47:20,680
ook op sommige locaties in
Nederland waarbij dit wel geprobeerd is...

947
00:47:21,080 --> 00:47:24,360
Als we erachter komen dat er bijvoorbeeld
in de Nederlandse kustgebieden best...

948
00:47:24,360 --> 00:47:27,840
wel veel zout in de lucht zit, ja dat 
wil je echt niet naar binnen zuigen.

949
00:47:28,680 --> 00:47:31,560
Dus dat is denk ik
wel iets om mee te geven.

950
00:47:31,560 --> 00:47:34,320
De datacenter industrie is...

951
00:47:36,200 --> 00:47:39,120
ultiem risico avers.

952
00:47:39,120 --> 00:47:42,120
Eigenlijk bestaan
die datacenters...

953
00:47:42,640 --> 00:47:45,280
met de grondreden 
alle risico's te vermijden.

954
00:47:45,280 --> 00:47:46,720
Zoveel mogelijk.

955
00:47:46,720 --> 00:47:49,640
En dat betekent dat iedere verandering
wordt als een risico gezien.

956
00:47:49,640 --> 00:47:52,480
Iedere ingreep, mensen die binnenkomen als...

957
00:47:52,480 --> 00:47:55,480
we enigszins invloed kunnen uitoefenen,
proberen ze buiten te sluiten.

958
00:47:56,120 --> 00:47:59,440
Dat werkt heel fantastisch.

959
00:47:59,440 --> 00:48:03,320
Je leest zelden in de kranten
dat er grote strubbelingen zijn...

960
00:48:03,520 --> 00:48:06,920
in de datacenters.
Het Nederlandse net is ook redelijk stabiel.

961
00:48:07,640 --> 00:48:11,360
Dus ook die grote generatoren
die iedereen heeft, staan maar zelden aan...

962
00:48:11,440 --> 00:48:12,480
gelukkig.

963
00:48:12,480 --> 00:48:16,960
Maar daar zijn ook nog maatregelen
te bedenken, want het warmte hergebruik...

964
00:48:16,960 --> 00:48:19,280
Dieselgeneratoren hebben voorverwarmingen.

965
00:48:19,360 --> 00:48:22,120
Dus die worden continu op temperatuur
gehouden om...

966
00:48:22,120 --> 00:48:25,120
zo snel mogelijk te kunnen starten, wordt
het motorblok op temperatuur gehouden.

967
00:48:25,480 --> 00:48:27,400
Dat kan met een weerstandsverwarming.

968
00:48:27,400 --> 00:48:32,480
Dat kan tegenwoordig ook met warmtepompen.
En de warmtepompen zijn weer efficiënter.

969
00:48:33,520 --> 00:48:36,320
Dus daar zijn allerlei...

970
00:48:37,240 --> 00:48:41,560
dingen te doen
die boven EML uitstijgen.

971
00:48:44,080 --> 00:48:45,840
Juist die maatregelen worden...

972
00:48:45,840 --> 00:48:48,840
eigenlijk ook aangedragen
door de industrie.

973
00:48:49,720 --> 00:48:52,720
En de grotere locaties
zijn dan onderzoeksplichtig.

974
00:48:53,280 --> 00:48:57,040
En in die onderzoeken komen
technieken naar boven.

975
00:48:57,520 --> 00:49:00,360
Wat je zegt, daar hadden wij nog
nooit over nagedacht.

976
00:49:00,360 --> 00:49:01,880
En dat is inderdaad effectief.

977
00:49:01,880 --> 00:49:03,880
Intelligente mensen aan die kant ook wel.

978
00:49:03,880 --> 00:49:06,200
Mooie stappen gezet, maar tegelijkertijd
hoor ik je wel zeggen van: ...

979
00:49:06,200 --> 00:49:08,560
Er is wat gestuurd
op risico's, wat minder op kosten.

980
00:49:08,560 --> 00:49:11,600
Nou ja, en als je wilt sturen op
energiereductie is sturen op...

981
00:49:12,080 --> 00:49:14,800
kosten vaak
effectiever dan sturen op risico's.

982
00:49:14,800 --> 00:49:16,600
Ja dus daar is toch wel iets te winnen?

983
00:49:17,000 --> 00:49:19,000
Daar wringt het een klein beetje.

984
00:49:19,000 --> 00:49:22,000
Aan de andere kant...

985
00:49:22,000 --> 00:49:23,320
De getallen zijn heel groot.

986
00:49:23,320 --> 00:49:24,280
Ja, ja.

987
00:49:26,080 --> 00:49:29,320
Zeker voor die enterprise datacenters
dus, waarbij de eigenaren...

988
00:49:30,080 --> 00:49:32,320
van de IT en de datacenter dezelfde zijn...

989
00:49:33,520 --> 00:49:36,160
daar zie je dat de sturing op de kosten
wel degelijk ontbreekt.

990
00:49:36,160 --> 00:49:39,160
Maar er is meer dan alleen sturing op
de kosten, want dat is...

991
00:49:40,080 --> 00:49:41,000
Heel cru gesproken, heel veel...

992
00:49:41,000 --> 00:49:44,000
datacenters berekenen hun energierekening
gewoon door aan hun klanten.

993
00:49:44,440 --> 00:49:48,040
Dus dan zou je zeggen dan is het
kostenaspect helemaal uit de beschouwing.

994
00:49:48,360 --> 00:49:50,440
Maar ze hebben ook
wel eigen doelstellingen.

995
00:49:50,440 --> 00:49:54,160
We zien heel veel datacenters
met groene doelstellingen.

996
00:49:54,880 --> 00:49:58,120
En die hebben
dus vanuit een bedrijfscultuur...

997
00:49:58,720 --> 00:50:01,720
dat ze heel veel aan energiebesparing
doen.

998
00:50:03,920 --> 00:50:06,760
Ik wil
nog even terug naar de mensen thuis.

999
00:50:06,760 --> 00:50:09,000
Er is een vraag ingediend. En
die vind ik wel interessant.

1000
00:50:09,000 --> 00:50:11,720
We hebben hem in het voorgesprek al
beantwoord, dus ik weet het antwoord al.

1001
00:50:11,720 --> 00:50:14,600
Maar hij is
wel denk ik voor de hand liggend.

1002
00:50:14,600 --> 00:50:15,880
Sturen op 27 graden...

1003
00:50:15,880 --> 00:50:17,280
Er wordt enerzijds gevraagd van...

1004
00:50:17,280 --> 00:50:19,880
Zijn er wel eens voorbeelden bekend
dat het wel mis ging bij die temperatuur?

1005
00:50:19,880 --> 00:50:22,200
Nou, ik denk dat daar het antwoord nee is.

1006
00:50:22,200 --> 00:50:23,920
Het is bewezen techniek.

1007
00:50:23,920 --> 00:50:25,520
Het is een bewezen techniek.

1008
00:50:25,520 --> 00:50:29,320
Ik kan wel stellen
dat wij een situatie hebben gezien...

1009
00:50:29,840 --> 00:50:33,320
waarin die 27 graden...

1010
00:50:34,080 --> 00:50:37,960
leidt tot een toename van het
energiegebruik van de ICT apparatuur zelf.

1011
00:50:38,040 --> 00:50:41,040
Ook ventilatoren in die servers gaan
iets harder draaien.

1012
00:50:41,400 --> 00:50:44,600
En als je hyper efficiënte koeling hebt...

1013
00:50:44,920 --> 00:50:47,320
dan zou dat effect...

1014
00:50:49,200 --> 00:50:53,480
Ik heb nog niet gezien dat het bij 27 al speelt,
maar daarboven gaat het zeker spelen.

1015
00:50:53,920 --> 00:50:56,920
Dat het effect van
de winst op je ruimte koeling...

1016
00:50:57,200 --> 00:51:00,760
teniet wordt gedaan door de servers.

1017
00:51:01,960 --> 00:51:03,760
Dus dat is meten, en weten.

1018
00:51:03,760 --> 00:51:04,320
Meten is weten.

1019
00:51:04,320 --> 00:51:07,520
Ja precies. Maar het tweede deel van
de vraag vind ik ook wel een leuke, want...

1020
00:51:08,680 --> 00:51:11,360
Carola die vraagt van: Is
het dan niet oncomfortabel voor...

1021
00:51:11,360 --> 00:51:14,360
de medewerkers om in
de ruimte te lopen van 27 graden?

1022
00:51:15,560 --> 00:51:18,280
Ik ga dat nog
wel even erger maken, want die 27...

1023
00:51:18,280 --> 00:51:21,760
graden is de koude kant.
 En de veertig graden aan de andere kant...

1024
00:51:22,120 --> 00:51:25,120
En laat nou de meeste van
de stekkertjes aan die andere kant zitten.

1025
00:51:25,160 --> 00:51:27,720
Dus we hadden al die mooie lampjes, dat is
de koude kant.

1026
00:51:27,720 --> 00:51:30,280
En die andere kant is
een enorme stekkerdoos en...

1027
00:51:30,280 --> 00:51:33,280
daar moeten de mensen
het meest zijn om dingen te regelen.

1028
00:51:33,520 --> 00:51:36,360
En is dat oncomfortabel? Ja...

1029
00:51:36,360 --> 00:51:38,640
daar gaan
we even geen doekjes om heen winden.

1030
00:51:38,640 --> 00:51:41,080
Het zijn in
een datacenter is oncomfortabel.

1031
00:51:41,080 --> 00:51:43,960
Ja, ik suggereer neem oorbescherming mee.

1032
00:51:45,400 --> 00:51:48,520
En dat ben ik al in de...

1033
00:51:49,080 --> 00:51:51,760
de echte professionele hoeken
ben ik dat tegengekomen.

1034
00:51:51,760 --> 00:51:54,760
Daar hangen buiten hangen koel vesten.

1035
00:51:54,880 --> 00:51:58,240
Want uiteindelijk is
het de machinekamer die je binnenstapt.

1036
00:51:58,360 --> 00:52:00,080
En dat moeten mensen niet vergeten.

1037
00:52:00,080 --> 00:52:01,920
Het is
geen werkplek, het is een machinekamer.

1038
00:52:01,920 --> 00:52:06,360
Er werken wel technici in de machinekamer
en die mensen moeten beschermd worden.

1039
00:52:06,760 --> 00:52:09,760
Dus koel vesten, gehoorbescherming...

1040
00:52:10,560 --> 00:52:12,840
Voor statische elektriciteit
zijn die mensen beschermd...

1041
00:52:12,840 --> 00:52:16,360
dus het is een heel proces rondom werken
rondom die computerapparatuur.

1042
00:52:16,880 --> 00:52:18,040
En is dat oncomfortabel?

1043
00:52:18,040 --> 00:52:21,200
Ja, het soms ook zelfs zwaar werk
die apparatuur is, die heeft...

1044
00:52:21,400 --> 00:52:24,440
veel gewicht. Dus het is...

1045
00:52:24,760 --> 00:52:28,520
Ik raad het niet aan om
daar heel langdurig te zijn.

1046
00:52:28,520 --> 00:52:30,040
Daar is het ook niet voor bedoeld.

1047
00:52:30,040 --> 00:52:30,800
Het is geen werkplek.

1048
00:52:32,600 --> 00:52:34,600
Ik heb een klok voor me hangen...

1049
00:52:34,600 --> 00:52:36,800
En we kunnen eindeloos doorpraten 
over dit onderwerp volgensmij.

1050
00:52:36,800 --> 00:52:37,920
Maar het is inmiddels meer dan...

1051
00:52:37,920 --> 00:52:40,280
50 minuten. Wij hadden
beloofd ergens tussen de 50 en 60...

1052
00:52:40,440 --> 00:52:41,520
het gesprek af te ronden.

1053
00:52:43,160 --> 00:52:45,680
Dus ik ga jullie ook danken voor dit
gesprek.

1054
00:52:45,680 --> 00:52:48,040
Ik vond
het ontzettend boeiend en interessant.

1055
00:52:48,040 --> 00:52:50,440
Ik hoop dat mensen ook thuis
veel geleerd hebben...

1056
00:52:50,440 --> 00:52:53,440
en hier weer echt mee aan de slag kunnen.

1057
00:52:53,480 --> 00:52:54,840
Mensen thuis wil ik nog even...

1058
00:52:54,840 --> 00:52:58,120
wijzen op
de volgende webinars, de live webinars...

1059
00:52:58,600 --> 00:53:02,040
Die gaan door. We hebben vanmiddag 
nog eentje en morgen nog twee.

1060
00:53:02,760 --> 00:53:05,080
En natuurlijk worden ze ook weer op den

1061
00:53:05,080 --> 00:53:08,200
duur gepubliceerd op
onze website op de website van IPLO.

1062
00:53:08,200 --> 00:53:11,080
Dus daar kunnen jullie ze altijd
terugkijken.

1063
00:53:11,080 --> 00:53:15,440
Maar voor nu is dit het einde van dit
webinar en hopelijk tot ziens. 

1064
00:53:15,920 --> 00:53:17,480
Ja, dank jullie wel. Dankjewel.
Graag gedaan.