1 00:00:00,000 --> 00:00:03,360 Dijken: ze zijn voor ons van levensbelang. 2 00:00:03,640 --> 00:00:06,280 Ze zorgen ervoor dat wij Nederlanders droge voeten houden 3 00:00:06,280 --> 00:00:08,320 en veilig kunnen wonen en leven. 4 00:00:08,720 --> 00:00:11,120 Maar wat als die dijken bezwijken? 5 00:00:11,120 --> 00:00:13,000 Dat kan flinke gevolgen hebben. 6 00:00:13,400 --> 00:00:15,920 Gelukkig zijn er genoeg manieren om dit voor te zijn. 7 00:00:16,280 --> 00:00:19,920 Wat die manieren zijn? Dat zie je in deze video! 8 00:00:24,520 --> 00:00:28,880 In Nederland hebben we hoge veiligheidseisen voor dijken en het veranderende klimaat 9 00:00:28,880 --> 00:00:32,560 zorgt ervoor dat er steeds meer van onze dijken gevraagd wordt. 10 00:00:32,800 --> 00:00:34,760 Want we willen niet dat een dijk bezwijkt. 11 00:00:34,760 --> 00:00:37,920 En dat bezwijken kan op best wat manieren gebeuren. 12 00:00:38,320 --> 00:00:42,080 7 om precies te zijn. Dit noemen we faalmechanismen. 13 00:00:42,520 --> 00:00:46,560 Maar gelukkig zijn er voor elk faalmechanisme ook weer meerdere 14 00:00:46,560 --> 00:00:48,560 dijkversterkingsmaatregelen mogelijk. 15 00:00:53,320 --> 00:00:57,480 Wanneer de stand van het water door stijging hoger is dan de kruin van de dijk 16 00:00:57,480 --> 00:00:59,280 kan de dijk overlopen. 17 00:00:59,680 --> 00:01:03,240 Dit kan tot slijtage van de binnenkant van de dijk leiden. 18 00:01:03,480 --> 00:01:05,040 Dit noemen we erosie. 19 00:01:05,600 --> 00:01:09,600 Als het binnentalud verder erodeert, kan er een gat in de dijk ontstaan. 20 00:01:10,040 --> 00:01:13,880 Dit noemen we ook wel een bres, en dat is het begin van 21 00:01:13,880 --> 00:01:17,080 een overstroming waarbij er echt problemen gaan ontstaan. 22 00:01:18,640 --> 00:01:21,080 Maar gelukkig zijn er maatregelen die genomen kunnen worden 23 00:01:21,080 --> 00:01:23,800 tegen dit faalmechanisme van overlopen. 24 00:01:23,800 --> 00:01:26,760 De belangrijkste daarvan is dat de dijk verhoogd wordt. 25 00:01:26,760 --> 00:01:29,800 Maar soms wordt het ook op een andere manier aangepakt 26 00:01:30,080 --> 00:01:33,320 bijvoorbeeld door te zorgen dat het water niet meer zo hoog kan komen. 27 00:01:33,680 --> 00:01:37,280 Bij rivieren kan dit gedaan worden door de rivier meer ruimte te geven 28 00:01:37,280 --> 00:01:41,680 door bijvoorbeeld de dijk te verleggen of de aanleg van een nevengeul. 29 00:01:46,840 --> 00:01:51,720 Als er hoge waterstand is én een grote golfhoogte, zoals bij storm 30 00:01:51,720 --> 00:01:53,440 dan ontstaat er golfoverslag. 31 00:01:53,880 --> 00:01:59,480 Net als bij het faalmechanisme ‘overlopen’ leidt golfoverslag niet meteen tot problemen 32 00:01:59,880 --> 00:02:03,200 maar het kan wel erosie aan het binnentalud veroorzaken 33 00:02:03,200 --> 00:02:06,560 waardoor er een dijkdoorbraak zou kunnen ontstaan. 34 00:02:06,880 --> 00:02:09,320 Om dit te voorkomen kan een dijk verhoogd worden. 35 00:02:09,320 --> 00:02:13,800 Maar ook de aanleg van versterkte dijkbekleding kan hier bij helpen 36 00:02:13,800 --> 00:02:16,400 zoals bijvoorbeeld een versterkte grasmat. 37 00:02:16,800 --> 00:02:19,400 Hierdoor ontstaat er minder snel erosie. 38 00:02:19,880 --> 00:02:22,720 Bij zeeën en meren kunnen de golven kleiner gemaakt worden 39 00:02:22,720 --> 00:02:27,200 door een golfbreker of een voorland of een buitenberm aan te leggen. 40 00:02:27,440 --> 00:02:30,880 Daarnaast kan het buitentalud flauwer of ruwer worden gemaakt: 41 00:02:31,200 --> 00:02:35,680 dit zorgt ervoor dat de golven die tegen de dijk oplopen minder hoog kunnen komen. 42 00:02:39,600 --> 00:02:44,200 Een dijk is gemaakt van materiaal dat water slecht doorlaat, zoals klei. 43 00:02:44,760 --> 00:02:50,080 Maar deze klei ligt soms op een laag die wel makkelijker water doorlaat, zoals zand. 44 00:02:50,080 --> 00:02:53,840 Als de waterdruk hoog is, kan het zijn dat het water tussen deze lagen 45 00:02:53,840 --> 00:02:58,240 een weg naar buiten gaat zoeken en zo aan de binnenkant van de dijk omhoogkomt. 46 00:02:58,680 --> 00:03:03,560 Wanneer dit voor een langere tijd gebeurt, kan het grondwater zandkorrels meenemen 47 00:03:03,920 --> 00:03:06,680 waardoor er langzaam als het ware een pijp ontstaat. 48 00:03:06,680 --> 00:03:10,080 Hierdoor kan het water steeds makkelijker de dijk onderdoor. 49 00:03:10,480 --> 00:03:11,800 Dit noemen we piping. 50 00:03:11,800 --> 00:03:15,960 Piping wordt vaak tegengegaan door de aanleg van een pipingberm 51 00:03:16,200 --> 00:03:17,680 aan de binnenkant van de dijk. 52 00:03:18,040 --> 00:03:23,080 Door het gewicht van deze berm kan de waterdruk niet door de klei- of veenlaag heen breken. 53 00:03:23,200 --> 00:03:27,520 Hierdoor kan geen pipe ontstaan en zal er dus ook geen piping plaats gaan vinden. 54 00:03:27,520 --> 00:03:31,040 Maar er wordt ook constant geïnnoveerd waardoor er regelmatig 55 00:03:31,040 --> 00:03:34,280 nieuwe manieren ontstaan om faalmechanismen tegen te gaan. 56 00:03:34,600 --> 00:03:38,640 Zo ook in Gameren, waar ze bezig zijn met een proef tegen piping. 57 00:03:39,280 --> 00:03:41,480 En Koen die kan je daar meer over vertellen. 58 00:03:42,400 --> 00:03:45,120 Het probleem wat hier speelt langs de dijken 59 00:03:45,120 --> 00:03:50,640 is dat als er hoge waterstanden op de Waal zijn, dat er eigenlijk zand 60 00:03:50,640 --> 00:03:53,080 onder de dijk weg kan spoelen. 61 00:03:53,880 --> 00:03:56,520 En daarvoor brengen wij hier een nieuwe techniek aan. 62 00:03:56,520 --> 00:04:00,960 Die bestaat uit een filter van grof zand die er eigenlijk voor zorgt 63 00:04:00,960 --> 00:04:06,040 dat de kanaaltjes die onder de dijk willen groeien, dat die geremd worden. 64 00:04:06,480 --> 00:04:13,200 Wat je hier ziet op de achtergrond is het grove zand, wat in de grofzandbarrière gaat. 65 00:04:14,600 --> 00:04:18,080 Dit zand is eigenlijk tien keer zo doorlatend als het 66 00:04:18,080 --> 00:04:20,680 van nature aanwezige zand hier in de ondergrond. 67 00:04:21,080 --> 00:04:27,280 En ook de korrelafmetingen zijn ook ongeveer tien keer zo groot als het zand wat hier van nature voorkomt. 68 00:04:33,400 --> 00:04:37,280 Als een dijk van binnen erg nat wordt, dan kan het zijn stevigheid verliezen. 69 00:04:37,600 --> 00:04:40,920 De dijk raakt dan namelijk verzadigd en het water zorgt ervoor 70 00:04:41,400 --> 00:04:44,480 dat de zand- en kleideeltjes niet meer goed aan elkaar hechten 71 00:04:44,920 --> 00:04:46,520 waardoor die eigenlijk vloeibaar wordt. 72 00:04:46,960 --> 00:04:50,840 De dijk kan zijn eigen gewicht dan niet meer dragen en zakt naar beneden. 73 00:04:51,440 --> 00:04:56,000 Om de dijk stabiel te houden, kunnen er verschillende maatregelen worden toegepast. 74 00:04:56,600 --> 00:05:00,000 Door het binnentalud te verflauwen, voeg je extra gewicht toe 75 00:05:00,080 --> 00:05:02,400 wat als een soort boekensteun werkt. 76 00:05:03,160 --> 00:05:06,320 Ook kan de dijk met technische constructies stabieler worden gemaakt. 77 00:05:06,720 --> 00:05:09,600 Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door het inbrengen van een damwand. 78 00:05:10,040 --> 00:05:14,200 Deze zorgt er dan voor dat de zand- en kleideeltjes op hun plaats blijven. 79 00:05:19,000 --> 00:05:20,920 De kant van de dijk waar het water is 80 00:05:20,920 --> 00:05:24,280 krijgt natuurlijk constant met stroming en golven te maken. 81 00:05:24,600 --> 00:05:29,280 Die golven kunnen ontstaan door wind, storm, maar ook door de scheepvaart. 82 00:05:29,600 --> 00:05:33,960 Hierdoor kan het buitentalud langzaam gaan slijten, ofwel eroderen. 83 00:05:34,920 --> 00:05:38,720 Bij dit faalmechanisme zijn er twee maatregelen die kunnen worden genomen. 84 00:05:39,320 --> 00:05:41,720 Zo kan de kracht van de golven beperkt worden 85 00:05:41,720 --> 00:05:45,680 door bijvoorbeeld zwaardere bekleding te plaatsen, zoals betonblokken 86 00:05:45,800 --> 00:05:47,920 of door het talud flauwer te maken. 87 00:05:48,640 --> 00:05:51,720 Een andere optie is het aanbrengen van een voorberm. 88 00:05:52,160 --> 00:05:56,400 Zo wordt de kracht al uit de golven gehaald voordat het de dijkvoet bereikt. 89 00:06:02,520 --> 00:06:05,440 Het buitentalud van een dijk, de helling aan de waterkant 90 00:06:05,760 --> 00:06:07,680 kan ook wegzakken of afschuiven. 91 00:06:08,280 --> 00:06:11,520 Als het een tijdje hoogwater is, komt het water ook in de dijk. 92 00:06:11,600 --> 00:06:15,080 Als het waterpeil dan ineens snel daalt, zit de dijk aan de waterzijde 93 00:06:15,080 --> 00:06:17,840 nog vol water en is daardoor minder stevig. 94 00:06:18,160 --> 00:06:20,960 Dit noemen we macro-instabiliteit buitentalud. 95 00:06:21,560 --> 00:06:24,360 Het buitentalud zakt dan door het eigen gewicht. 96 00:06:24,880 --> 00:06:30,000 De macrostabiliteit van het buitentalud is op verschillende manieren te vergroten. 97 00:06:30,520 --> 00:06:35,080 Zo kan het talud beter bekleed worden, zodat de dijk minder snel doorweekt raakt. 98 00:06:35,680 --> 00:06:40,320 Maar de stabiliteit kan ook vergroot worden door een flauwer buitentalud aan te leggen 99 00:06:40,520 --> 00:06:43,600 of een buitenberm tegen de dijk aan te leggen. 100 00:06:48,800 --> 00:06:53,240 Als er langere tijd hoog water is, kan het water door de dijk gaan stromen. 101 00:06:53,720 --> 00:06:57,000 Dit water komt er dan aan de binnenkant van de dijk weer uit. 102 00:06:57,320 --> 00:06:58,840 Dit heet kwellen. 103 00:06:58,840 --> 00:07:03,000 Dit kwelwater kan klei en zanddeeltjes van het talud meenemen 104 00:07:03,360 --> 00:07:05,440 waardoor deze minder stevig wordt. 105 00:07:06,040 --> 00:07:10,520 Het wegstromen van zand en klei uit de dijk kan op twee manieren worden tegengegaan. 106 00:07:10,920 --> 00:07:13,960 Namelijk door het plaatsen van een binnenberm tegen deze binnentalud. 107 00:07:13,960 --> 00:07:18,120 Deze berm werkt dan als een filter, waardoor de zand- en kleideeltjes blijven zitten. 108 00:07:18,680 --> 00:07:22,520 Ditzelfde effect kan bereikt worden door het binnentalud minder steil te maken. 109 00:07:22,800 --> 00:07:27,120 Er zijn dus echt ontzettend veel manieren waarop een dijk verstevigd kan worden 110 00:07:27,120 --> 00:07:30,160 en wij Nederlanders vrij en droog kunnen blijven. 111 00:07:30,760 --> 00:07:34,560 Wil je meer weten over faalmechanismen en de mogelijke maatregelen? 112 00:07:34,800 --> 00:07:39,720 Lees het boek Dijken voor beginners op hwbp.nl/dijkenboek. 113 00:07:40,040 --> 00:07:43,560 En kijk op de website van jouw waterschap als je meer wil weten over de 114 00:07:43,560 --> 00:07:48,000 specifieke faalmechanismen en maatregelen bij het dijkversterkingsproject 115 00:07:48,000 --> 00:07:49,120 bij jou in de buurt.