1 00:00:00,080 --> 00:00:05,000 INLEIDENDE MUZIEK 2 00:00:06,440 --> 00:00:16,360 RUSTIGE MUZIEK 3 00:00:24,560 --> 00:00:25,840 HENK MEURS: Wat je probeert... 4 00:00:26,000 --> 00:00:28,560 ...in een kosten-batenanalyse is een overzicht te maken... 5 00:00:28,720 --> 00:00:30,680 ...van wat de effecten van een project zijn... 6 00:00:30,840 --> 00:00:32,680 ...en je probeert die uit te drukken in geld. 7 00:00:32,840 --> 00:00:35,120 Eveneens weet je wat de kosten van een project zijn... 8 00:00:35,280 --> 00:00:38,160 ...en door die kosten te vergelijken met de hoeveelheid geld... 9 00:00:38,320 --> 00:00:40,760 ...die een project oplevert, de baten van een project... 10 00:00:40,920 --> 00:00:43,400 ...daardoor kun je kijken of een project rendabel is... 11 00:00:43,560 --> 00:00:46,000 ...of het iets toevoegt aan de welvaart van Nederland. 12 00:00:46,160 --> 00:00:49,120 De kosten-batenanalyse in het kader van OEI is begonnen... 13 00:00:49,280 --> 00:00:52,560 ...aan het begin van de negentiger jaren van de vorige eeuw. 14 00:00:52,720 --> 00:00:55,800 Het is begonnen omdat er een aantal besluiten genomen moesten worden... 15 00:00:55,960 --> 00:00:59,400 ...over grote infrastructurele projecten, de Betuwelijn, de hogesnelheidstrein. 16 00:00:59,560 --> 00:01:01,240 De besluitvormers kregen te maken... 17 00:01:01,400 --> 00:01:04,440 ...met een groot aantal verschillende economische onderbouwingen ervan. 18 00:01:04,600 --> 00:01:07,640 Men wilde duidelijk afspreken: zo gaan we kosten-batenanalyses... 19 00:01:07,800 --> 00:01:09,760 ...dus voortaan doen, zodat besluitvormers... 20 00:01:09,920 --> 00:01:12,120 ...één set gestandaardiseerde informatie kregen... 21 00:01:12,280 --> 00:01:14,480 ...op basis waarvan ze die beslissingen konden nemen. 22 00:01:14,640 --> 00:01:16,800 En toen heeft de toenmalige sg opdracht gegeven... 23 00:01:16,960 --> 00:01:19,920 ...aan allerlei mensen die betrokken waren bij economisch onderzoek... 24 00:01:20,080 --> 00:01:23,760 ...om met elkaar afspraken te maken over een methodiek, de OEI-methodiek. 25 00:01:23,920 --> 00:01:25,720 DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER 26 00:01:27,760 --> 00:01:29,840 JAN HENDRIK DRONKERS: Het doel van het uitvoeren... 27 00:01:30,000 --> 00:01:32,840 ...van een kosten-batenanalyse is om te komen tot... 28 00:01:33,000 --> 00:01:35,680 ...uniforme en transparante besluitvorming. 29 00:01:35,840 --> 00:01:38,680 Zeker bij ingewikkelde problemen is het natuurlijk erg van belang... 30 00:01:38,840 --> 00:01:41,520 ...dat je de projectalternatieven goed met elkaar vergelijkt... 31 00:01:41,680 --> 00:01:43,320 ...om te komen tot een goede afweging... 32 00:01:43,480 --> 00:01:47,040 ...en daarvoor is een kosten-batenanalyse een geweldig hulpinstrument. 33 00:01:47,200 --> 00:01:53,280 DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER 34 00:01:54,440 --> 00:01:57,120 JAN LINTSEN: De politieke, maatschappelijke besluitvorming... 35 00:01:57,280 --> 00:02:02,320 ...wordt ook heel erg door belangen, emoties, passies van mensen bepaald. 36 00:02:02,480 --> 00:02:04,320 En de rol van ambtenaren is... 37 00:02:04,480 --> 00:02:07,800 ...om daar zo veel mogelijk feitelijke informatie aan toe te voegen... 38 00:02:07,960 --> 00:02:10,960 ...en een kosten-batenanalyse is nou net typisch een instrument... 39 00:02:11,120 --> 00:02:14,240 ...dat het mogelijk maakt om feiten en cijfers... 40 00:02:14,400 --> 00:02:16,960 ...over investeringen op een rij te zetten... 41 00:02:17,120 --> 00:02:21,160 ...op een zodanige manier dat je daar een gestructureerd debat over kunt hebben. 42 00:02:21,320 --> 00:02:22,760 DRONKERS: De kosten-batenanalyse... 43 00:02:22,920 --> 00:02:25,680 ...wordt in het begin van het besluitvormingsproces ingezet... 44 00:02:25,840 --> 00:02:28,920 ...veelal in de verkenningsfase, want in de verkenningsfase gaan we... 45 00:02:29,080 --> 00:02:31,280 ...uitgaande van een definiëring van het probleem... 46 00:02:31,440 --> 00:02:34,040 ...kijken naar oplossingsmogelijkheden voor dat probleem... 47 00:02:34,200 --> 00:02:36,800 ...en daar moeten die mogelijkheden naast elkaar worden gezet. 48 00:02:36,960 --> 00:02:40,040 En dan is juist de maatschappelijke kosten-batenanalyse van belang... 49 00:02:40,200 --> 00:02:43,160 ...om die daarin mee te nemen, dan kun je die projectalternatieven... 50 00:02:43,320 --> 00:02:46,240 ...op een goede ordentelijke manier met elkaar vergelijken. 51 00:02:46,400 --> 00:02:49,120 De kosten-batenanalyse heeft een aantal functies. 52 00:02:50,040 --> 00:02:53,040 De belangrijkste functie is natuurlijk: welk alternatief... 53 00:02:53,200 --> 00:02:55,360 ...heeft de beste maatschappelijke kosten en baten? 54 00:02:55,520 --> 00:02:57,400 Daar wordt altijd natuurlijk naar gekeken. 55 00:02:57,560 --> 00:03:00,120 Het resultaat telt vaak natuurlijk in de besluitvorming... 56 00:03:00,280 --> 00:03:02,480 ...maar eigenlijk heeft een kosten-batenanalyse... 57 00:03:02,640 --> 00:03:05,880 ...nog een belangrijkere functie, namelijk te komen tot een optimalisering... 58 00:03:06,040 --> 00:03:07,640 ...van de verschillende oplossingen. 59 00:03:07,800 --> 00:03:10,680 Laat ik een simpel voorbeeld nemen: je kunt een oplossing kiezen... 60 00:03:10,840 --> 00:03:14,200 ...die in het begin heel duur is, maar weinig beheer en onderhoud vergt... 61 00:03:14,360 --> 00:03:15,720 ...maar het omgekeerde kan ook. 62 00:03:15,880 --> 00:03:18,800 Dat kun je met dit instrument ook bijvoorbeeld goed afwegen... 63 00:03:18,960 --> 00:03:22,760 ...dus het optimaliseren, het finetunen van de verschillende oplossingen... 64 00:03:22,920 --> 00:03:25,560 ...daar is een kosten-batenanalyse heel erg behulpzaam bij. 65 00:03:26,640 --> 00:03:31,320 LINTSEN: Het geeft een manier om allerlei verschillende soorten effecten... 66 00:03:31,480 --> 00:03:35,560 ...sociale effecten, economische effecten, milieueffecten... 67 00:03:35,720 --> 00:03:37,680 ...waar dat mogelijk is, op één rij te zetten... 68 00:03:37,840 --> 00:03:42,000 ...en daarom hebben we dus 'n mogelijkheid om dingen op één noemer te brengen. 69 00:03:42,160 --> 00:03:44,480 Juist ook door die monetarisering kun je projecten... 70 00:03:44,640 --> 00:03:48,000 ...ook in volgorde van maatschappelijke waarde zetten... 71 00:03:48,160 --> 00:03:50,520 ...en het zou logisch zijn dat je zegt: Een project... 72 00:03:50,680 --> 00:03:53,200 ...dat de grootste maatschappelijke waarde genereert... 73 00:03:53,360 --> 00:03:54,960 ...dat zou je het eerst moeten doen. 74 00:03:55,120 --> 00:03:58,160 MEURS: In een kosten-batenanalyse worden effecten uitgedrukt in geld... 75 00:03:58,320 --> 00:04:00,880 ...en dat doen we doordat we proberen na te gaan... 76 00:04:01,040 --> 00:04:06,840 ...hoeveel geld burgers overhebben voor bepaalde voordelen van een project. 77 00:04:07,000 --> 00:04:10,600 Bijvoorbeeld een project leidt tot een besparing van reistijd... 78 00:04:10,760 --> 00:04:12,080 ...en we doen een onderzoek... 79 00:04:12,240 --> 00:04:16,320 ...waarbij we proberen na te gaan: hoeveel geld hebben burgers over... 80 00:04:16,480 --> 00:04:19,400 ...voor een minuut of een uur reistijdbesparing? 81 00:04:19,560 --> 00:04:22,320 En die onderzoeken worden ook internationaal uitgevoerd... 82 00:04:22,480 --> 00:04:24,920 ...en daar komt een redelijk goed beeld uit tevoorschijn... 83 00:04:25,080 --> 00:04:27,600 ...van die tijdswaardering van mensen... 84 00:04:27,760 --> 00:04:33,240 ...en als je dan weet wat het project aan reistijdbesparingen oplevert... 85 00:04:33,400 --> 00:04:35,680 ...en je weet hoeveel geld we daarvoor overhebben... 86 00:04:35,840 --> 00:04:39,880 ...kunnen we uitrekenen hoeveel die tijdsbesparing waard is voor de reizigers. 87 00:04:40,040 --> 00:04:42,280 DRONKERS: Een kosten-batenanalyse is... 88 00:04:42,440 --> 00:04:45,240 ...een heel belangrijk instrument in de besluitvorming... 89 00:04:45,400 --> 00:04:48,440 ...maar ik zou het zo willen zeggen: Het is een noodzakelijk instrument... 90 00:04:48,600 --> 00:04:50,680 ...zeker bij grote investeringsbeslissingen... 91 00:04:50,840 --> 00:04:54,720 ...maar het is niet voldoende om te komen tot uiteindelijke besluitvorming... 92 00:04:54,880 --> 00:04:56,800 ...want je kunt er ook nog iets van vinden... 93 00:04:56,960 --> 00:05:00,600 ...en dat politieke besluitvormingsproces is, denk ik, ook heel erg van belang. 94 00:05:00,760 --> 00:05:05,360 Je kunt het een beetje vergelijken met een uitslag in een consumentenrubriek. 95 00:05:05,520 --> 00:05:08,680 Daar staat bijvoorbeeld ook dat de ene camera beter is dan de andere... 96 00:05:08,840 --> 00:05:11,880 ...maar uiteindelijk is het je eigen beslissing welke camera je neemt. 97 00:05:12,040 --> 00:05:14,000 En zo dient het ook te gaan in een democratie. 98 00:05:14,160 --> 00:05:16,880 Het politieke besluitvormingstraject is echt van belang om... 99 00:05:17,040 --> 00:05:19,320 ...tot een uiteindelijke verantwoorde keuze te komen. 100 00:05:20,520 --> 00:05:23,560 Het mag niet zo zijn dat een maatschappelijke kosten-batenanalyse... 101 00:05:23,720 --> 00:05:26,080 ...een 'black box' is, je moet er begrip voor opbrengen... 102 00:05:26,240 --> 00:05:29,400 ...en daarvoor is een goede afstemming in het proces van eminent belang. 103 00:05:30,440 --> 00:05:33,560 LINTSEN: De uitkomsten uit de kosten-batenanalyse zijn erg belangrijk... 104 00:05:33,720 --> 00:05:37,080 ...spelen een voorname rol in het besluitvormingsproces... 105 00:05:37,240 --> 00:05:40,120 ...maar zijn niet bindend. Wij leven in een democratie. 106 00:05:40,280 --> 00:05:45,360 Het politieke proces dat mensen in vertegenwoordigende organen vinden... 107 00:05:45,520 --> 00:05:47,640 ...in de Tweede Kamer in de meeste gevallen... 108 00:05:47,800 --> 00:05:49,920 ...als het over landelijke projecten gaat... 109 00:05:50,080 --> 00:05:52,080 ...dat is natuurlijk doorslaggevend. 110 00:05:52,240 --> 00:05:55,360 Die laat zich natuurlijk wel beïnvloeden door wat er in onderzoeken... 111 00:05:55,520 --> 00:06:00,760 ...onder andere in kosten-batenanalyses, naar voren wordt gebracht. 112 00:06:00,920 --> 00:06:05,200 DRONKERS: Rijkswaterstaat toetst ook echt de kosten-batenanalyse. 113 00:06:05,360 --> 00:06:08,320 Dat is ook van belang om te zorgen voor een goede kwaliteit. 114 00:06:08,480 --> 00:06:11,800 Het tweede wat Rijkswaterstaat doet, is dat we kaders ter beschikking stellen... 115 00:06:11,960 --> 00:06:14,640 ...over hoe zo'n kosten-batenanalyse moet worden uitgevoerd... 116 00:06:14,800 --> 00:06:17,840 ...want het kan niet zo zijn dat ze in het ene deel van de organisatie... 117 00:06:18,000 --> 00:06:21,520 ...daar veel lichtvoetiger mee omgaan dan in het andere deel van de organisatie. 118 00:06:21,680 --> 00:06:23,920 LINTSEN: Het ministerie van I en M is een organisatie... 119 00:06:24,080 --> 00:06:28,920 ...die op allerlei terreinen, ruimtelijk, milieu, infrastructuur... 120 00:06:29,080 --> 00:06:31,280 ...projecten initieert, financiert. 121 00:06:31,440 --> 00:06:35,160 Die geven ons een mogelijkheid om in een maatschappelijk kader te praten... 122 00:06:35,320 --> 00:06:37,160 ...af te wegen, te laten zien... 123 00:06:37,320 --> 00:06:39,840 ...waarom bepaalde projecten aantrekkelijk zijn... 124 00:06:40,000 --> 00:06:44,240 ...en waarom andere projecten op andere aspecten minder aantrekkelijk zijn. 125 00:06:45,440 --> 00:06:48,280 MEURS: Ik denk dat er een aantal ontwikkelingen te verwachten zijn... 126 00:06:48,440 --> 00:06:51,640 ...in de toekomst ten aanzien van het gebruik van kosten-batenanalyses. 127 00:06:51,800 --> 00:06:54,280 Een van de belangrijkste is dat kosten-batenanalyses... 128 00:06:54,440 --> 00:06:57,320 ...nu vooral door het Rijk gebruikt worden, door de Rijksoverheid... 129 00:06:57,480 --> 00:07:00,320 ...en in de toekomst verwacht ik dat ook decentrale overheden... 130 00:07:00,480 --> 00:07:03,200 ...gemeenten en provincies, meer gebruik zullen gaan maken... 131 00:07:03,360 --> 00:07:05,600 ...van kosten-batenanalyses dan ze tot nu toe doen. 132 00:07:05,760 --> 00:07:08,880 Een andere belangrijke ontwikkeling is dat we in de toekomst... 133 00:07:09,040 --> 00:07:12,600 ...betere en bredere toepassingen van kosten-batenanalyses zullen zien... 134 00:07:12,760 --> 00:07:14,800 ...dan alleen maar bij infrastructuren. 135 00:07:14,960 --> 00:07:17,400 De laatste jaren zijn we al begonnen met toepassingen... 136 00:07:17,560 --> 00:07:20,440 ...bij de ruimtelijke ordeningen, de ruimtelijke ontwikkelingen... 137 00:07:20,600 --> 00:07:22,000 ...en ik denk dat in de toekomst... 138 00:07:22,160 --> 00:07:26,440 ...er nog veel nieuwe toepassingen zullen zijn, waarbij ruimte, water... 139 00:07:26,600 --> 00:07:30,720 ...belangrijke toepassingsvelden voor kosten-batenanalyses zullen zijn. 140 00:07:30,880 --> 00:07:33,800 DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT NOG HEEL EVEN VERDER 141 00:07:33,960 --> 00:07:39,840 AFSLUITENDE MUZIEK