1 00:00:15,520 --> 00:00:20,760 Welkom bij dit PIANOo-webinar over duurzame markttransformaties. 2 00:00:20,880 --> 00:00:25,840 De subtitel eronder is 'Jouw inkoopopdracht als gamechanger'. 3 00:00:25,960 --> 00:00:29,960 Het gaat nadrukkelijk wel vandaag over opdrachtgeverschap 4 00:00:30,080 --> 00:00:35,720 en hoe je als opdrachtgever, en dus ook als inkoper, 5 00:00:35,840 --> 00:00:40,800 kunt verduurzamen en eventueel zelfs een markttransitie kunt stimuleren. 6 00:00:40,920 --> 00:00:43,400 Lucas Simons, oprichter van Newforesight 7 00:00:43,520 --> 00:00:46,800 en schrijver van 'Changing the game'. -Dank je wel voor de introductie 8 00:00:46,920 --> 00:00:50,080 en de mogelijkheid om uit te leggen: wat is markttransformatie? 9 00:00:50,200 --> 00:00:53,440 Het lijkt wel of alles in transitie is. De kranten staan er vol van. 10 00:00:53,560 --> 00:00:56,440 De landbouw is in transitie, de energiemarkt is in transitie. 11 00:00:56,560 --> 00:00:59,160 Hoe werkt dat, transities? Wat zijn dat überhaupt? 12 00:00:59,280 --> 00:01:03,320 Hoe kan je dat versnellen en wie moet daarin welke rol pakken? 13 00:01:03,440 --> 00:01:05,160 Transitie is hoe je van A naar B gaat, 14 00:01:05,280 --> 00:01:09,160 van een onduurzame markt naar de gewenste situatie, 15 00:01:09,280 --> 00:01:13,800 namelijk circulair, emissieloos en duurzamer. 16 00:01:13,920 --> 00:01:17,000 Er zijn twee grote stromingen die daarin voorkomen. 17 00:01:17,120 --> 00:01:18,600 1, en dat zie je in het groen, 18 00:01:18,720 --> 00:01:21,840 is dat de gewenste oplossingen, waar we meer van willen, 19 00:01:21,960 --> 00:01:25,200 langzamerhand meer moet worden opgeschaald naar het nieuwe normaal, 20 00:01:25,320 --> 00:01:30,040 terwijl we het oude denken, de onduurzame praktijken, moeten afschalen. 21 00:01:30,160 --> 00:01:34,520 Elke fase is nodig om je voor te bereiden op de volgende fase. 22 00:01:34,640 --> 00:01:37,760 Als je een baby hebt, is het normaal om daarvoor te zorgen. 23 00:01:37,880 --> 00:01:41,840 Babyvoeding, luiers, maar nog geen biertje geven, nog geen pizza eten 24 00:01:41,960 --> 00:01:44,480 en ook niet verwachten dat ie z'n eigen kamer opruimt. 25 00:01:44,600 --> 00:01:46,200 En als ouders snappen wij dit, 26 00:01:46,320 --> 00:01:48,920 maar het lijkt wel, zodra het om duurzaamheid gaat, 27 00:01:49,040 --> 00:01:51,760 dat we die wijsheid verliezen, want iedereen doet maar wat. 28 00:01:51,880 --> 00:01:55,200 'We moeten duurzaam inkopen. We hebben certificering en pilots nodig. 29 00:01:55,320 --> 00:01:58,040 Meer onderzoek. We moeten het afdwingen van de overheid.' 30 00:01:58,160 --> 00:02:02,320 Dat lawaai dat we met elkaar creëren, daarmee versnellen we niet het proces. 31 00:02:02,440 --> 00:02:05,680 Die eerste fase is de inertie. 32 00:02:05,800 --> 00:02:09,680 We zitten in dat kantoormeubilair. Het is nog gewoon het lineaire model. 33 00:02:09,800 --> 00:02:13,120 We kopen het en we gooien het weg, bij wijze van spreken, 34 00:02:13,240 --> 00:02:16,600 en we wisten allang dat dit een probleem is, alleen we ontkennen het nog. 35 00:02:16,720 --> 00:02:21,520 Inertiefase. Dan komt er een crisis of een gevoel van urgentie en zeggen we: 36 00:02:21,640 --> 00:02:23,720 'We moeten er wat aan doen en we moeten leren.' 37 00:02:23,840 --> 00:02:27,560 Dit is de babyfase van pilots en projecten en dergelijke. 38 00:02:27,680 --> 00:02:30,200 Als we geleerd hebben, moet de markt aan het werk. 39 00:02:30,320 --> 00:02:32,400 En hier is ook de relatie met inkoop. 40 00:02:32,520 --> 00:02:37,080 Nu moeten we koplopers die zeggen 'ik wil hiermee aan de slag' ook gaan belonen, 41 00:02:37,200 --> 00:02:41,760 want ze gaan meer kosten maken, risico's nemen en dat moet beloond worden. 42 00:02:41,880 --> 00:02:45,880 Als die markt eenmaal aan het werk is en er is concurrentie, gaan we opschalen. 43 00:02:46,000 --> 00:02:48,680 Wat zijn de barrières? Hoe kunnen we dit standaardiseren? 44 00:02:48,800 --> 00:02:51,520 Hoe kunnen het langzaam verplicht gaan voorschrijven, 45 00:02:51,640 --> 00:02:54,240 niet alleen bij overheden, maar ook bij andere partijen, 46 00:02:54,360 --> 00:02:56,360 want uiteindelijk zal de markt gaan tippen. 47 00:02:56,480 --> 00:03:00,080 Een aantal dingen moeten er altijd zijn. Er moet een gevoel van urgentie zijn, 48 00:03:00,200 --> 00:03:03,640 want zodra dat wegvalt zal de markt weer terugvallen in z'n oude gedrag. 49 00:03:03,760 --> 00:03:07,200 En we moeten langzamerhand steeds beter weten: wat zijn de oplossingen? 50 00:03:07,320 --> 00:03:09,240 Ten tweede moet er voldoende kennis zijn. 51 00:03:09,360 --> 00:03:13,520 Dat moet ontwikkeld en verspreid zijn, want anders kan de transitie niet lukken. 52 00:03:13,640 --> 00:03:16,200 Ten derde, heel belangrijk: er moet marktvorming zijn. 53 00:03:16,320 --> 00:03:19,960 Dit moet voorbij de subsidies en projectjes, anders blijft het een hobby. 54 00:03:20,080 --> 00:03:23,000 Uiteindelijk moet er ook budget zijn en mensen die het snappen, 55 00:03:23,120 --> 00:03:24,440 voldoende materiaal 56 00:03:24,560 --> 00:03:27,400 en de sector zal zich op een andere manier moeten organiseren. 57 00:03:27,520 --> 00:03:32,400 En in al die fases vertalen deze vijf succesvoorwaardes 58 00:03:32,520 --> 00:03:34,120 zich op een verschillende manier. 59 00:03:34,240 --> 00:03:38,880 Zodra je weet in welke fase je zit, kun je nadenken: wie moet wat doen? 60 00:03:39,000 --> 00:03:43,800 Zo zie je dat elke stakeholder per fase een belangrijke rol heeft te spelen 61 00:03:43,920 --> 00:03:45,880 om te zorgen dat die transitie versnelt. 62 00:03:46,000 --> 00:03:48,520 In fase 2 bijvoorbeeld is marktwerking belangrijk. 63 00:03:48,640 --> 00:03:53,800 Je ziet daar ook staan 'Koplopers (h)erkennen & belonen (MVOI)'. 64 00:03:53,920 --> 00:03:55,520 Maar dat is niet het enige. 65 00:03:55,640 --> 00:04:00,360 We moeten ook zorgen dat financiële instellingen erbij komen, 66 00:04:00,480 --> 00:04:03,200 zodat we ons gaan voorbereiden op de volgende fase. 67 00:04:03,320 --> 00:04:08,160 Het klinkt heel stoer: we moeten afbreken, stoppen met vliegen en landbouw, 68 00:04:08,280 --> 00:04:11,640 stoppen met fossiele brandstoffen en dergelijke. 69 00:04:11,760 --> 00:04:15,600 Ja, dat moeten we, want dat is het eindbeeld waar we heen willen gaan. 70 00:04:15,720 --> 00:04:20,360 Maar wat we ook zien: stoppen gaat makkelijker 71 00:04:20,480 --> 00:04:23,680 als het alternatief op een gegeven moment ook volwassen is 72 00:04:23,800 --> 00:04:26,840 en volwaardig is, zodat we daar gebruik van kunnen maken. 73 00:04:26,960 --> 00:04:30,760 En niet alleen maar dat ik moet stoppen en verlies en meer kosten, 74 00:04:30,880 --> 00:04:35,040 maar wacht even, er zijn ook kansen en zo gebruik je ook die marktkrachten. 75 00:04:38,360 --> 00:04:41,400 Als categoriemanagement zijn wij verantwoordelijk 76 00:04:41,520 --> 00:04:43,720 voor de rijksbrede inkoop en inkoopstrategie 77 00:04:43,840 --> 00:04:45,760 van een bepaalde productgroep. 78 00:04:45,880 --> 00:04:48,160 Ik ben verantwoordelijk voor werkplekomgeving, 79 00:04:48,280 --> 00:04:50,880 waar kantoormeubilair één onderdeel is. 80 00:04:51,000 --> 00:04:54,240 Als je kijkt naar de hoofddoelstelling die wij als categorie hebben, 81 00:04:54,360 --> 00:04:57,840 dan willen wij met onze inkoopkracht, want dat is een gigantisch volume, 82 00:04:57,960 --> 00:05:03,200 met meubilair geven wij zo'n 45 miljoen euro per jaar uit, 83 00:05:03,320 --> 00:05:06,960 die duurzame transities ook daadwerkelijk in gang brengen, 84 00:05:07,080 --> 00:05:09,720 die beweging gaan maken 85 00:05:09,840 --> 00:05:12,000 om die doelstellingen ook echt na te streven. 86 00:05:12,120 --> 00:05:15,000 Wij zijn begonnen met de visievorming. 87 00:05:15,120 --> 00:05:19,440 Daar willen we naartoe. Die circulariteit hadden we heel goed voor ogen. 88 00:05:19,560 --> 00:05:22,760 Maar wat betekent dat precies? Wat zijn de stappen die je moet zetten? 89 00:05:22,880 --> 00:05:24,920 Welke richting ga je dan op? 90 00:05:25,040 --> 00:05:28,560 Maar daar is uiteindelijk inderdaad deze visie uit gekomen. 91 00:05:28,680 --> 00:05:32,680 Daar kwam uit dat wij heel veel meubilair hebben staan 92 00:05:32,800 --> 00:05:35,880 en dat we wat dat betreft zo lang mogelijk 93 00:05:36,000 --> 00:05:38,280 met ons meubilair gewoon moeten gaan doen. 94 00:05:38,400 --> 00:05:42,560 Want als we de levensduur verlengen, hoeven we ook niet nieuw in te kopen. 95 00:05:42,680 --> 00:05:46,360 Je ziet ook duidelijk stap 1, 2, 3, 4 en 5 staan. 96 00:05:46,480 --> 00:05:50,120 En als Rijk willen wij ons richten op 1, 2 en 3, 97 00:05:50,240 --> 00:05:51,600 want dat is zo lang mogelijk 98 00:05:51,720 --> 00:05:54,320 met ons bestaande meubilair doen, in die volgorde. 99 00:05:54,440 --> 00:05:57,240 Dan hebben we stap 4 en 5. Het gaat erover: 100 00:05:57,360 --> 00:06:00,000 Oké, laten we ons niet meteen richten op nieuw. 101 00:06:00,120 --> 00:06:03,440 Nee, laten we ook kijken of er misschien een andere organisatie, 102 00:06:03,560 --> 00:06:08,160 bijvoorbeeld een ABN of de gemeente Amsterdam, meubilair heeft 103 00:06:08,280 --> 00:06:10,400 wat wij hier kunnen inzetten buiten het Rijk. 104 00:06:10,520 --> 00:06:12,600 Als dat allemaal niet kan, gaan we pas kijken 105 00:06:12,720 --> 00:06:14,520 naar nieuw circulair meubilair. 106 00:06:14,640 --> 00:06:18,080 Een leverancier kon maximaal twee percelen winnen 107 00:06:18,200 --> 00:06:22,600 omdat wij ook wilden dat niet één leverancier die ontwikkeling ging maken, 108 00:06:22,720 --> 00:06:26,280 maar dat we een breed palet hebben om die markt te stimuleren. 109 00:06:26,400 --> 00:06:28,560 Ik zit te genieten. 110 00:06:28,680 --> 00:06:32,960 Ik check de een na de ander af van de voorwaarden 111 00:06:33,080 --> 00:06:37,160 hoe transities werken of hoe dat versneld kan worden. Dit is volgens het boekje, 112 00:06:37,280 --> 00:06:40,720 dus dat is echt een genot om te horen. VAN VASTENHOVEN: Nou, leuk. 113 00:06:40,840 --> 00:06:43,120 Die markt is gigantisch omgevormd. 114 00:06:43,240 --> 00:06:49,640 In 2017 hadden we de producenten die voornamelijk nieuw produceerden. 115 00:06:49,760 --> 00:06:54,400 En wat je ziet is dat er nieuwe partijen in de markt zijn toegetreden. 116 00:06:54,520 --> 00:06:57,360 Echt de partijen die zeer kleine dienstverleners zijn 117 00:06:57,480 --> 00:07:00,240 en die zich richten dus op stap 1, 2, 3 en 4. 118 00:07:00,360 --> 00:07:05,320 Maar je ziet ook dat de producenten die beweging aan het maken zijn. 119 00:07:05,440 --> 00:07:08,880 Ook zij zijn circulaire hubs aan het openen. 120 00:07:09,000 --> 00:07:12,640 Ja. Veel minder een leverancier en veel meer een dienstverlener. 121 00:07:12,760 --> 00:07:16,200 Klopt. Je ziet nog wel, omdat die circulaire dienstverlening 122 00:07:16,320 --> 00:07:19,640 veel arbeid met zich meebrengt en nog niet gestandaardiseerd is, 123 00:07:19,760 --> 00:07:24,400 wat jij zegt, dat het initieel soms ook wel duurder is. 124 00:07:24,520 --> 00:07:26,640 Dat is ook wat leveranciers ons teruggeven: 125 00:07:26,760 --> 00:07:29,480 'Denk nou niet dat het meteen goedkoper is.' 126 00:07:29,600 --> 00:07:31,680 Als ze in het nieuwe systeem terechtkomen, 127 00:07:31,800 --> 00:07:36,120 zal het ook aantrekkelijker moeten zijn op een of andere manier, is onze stelling. 128 00:07:36,240 --> 00:07:40,920 Als bijvoorbeeld jullie met zo'n visie en een groot inkoopbudget 129 00:07:41,040 --> 00:07:44,280 en langetermijncontracten en meerdere leveranciers die je uitdaagt, 130 00:07:44,400 --> 00:07:49,800 is het niet alleen: meten we hoeveel stoelen we hebben gerefurbisht, 131 00:07:49,920 --> 00:07:52,720 CO2 hebben bespaard en misschien ook wel kosten bespaard, 132 00:07:52,840 --> 00:07:55,000 maar ook: we zien meerdere aanbieders. 133 00:07:55,120 --> 00:07:57,080 Hoeveel nieuwe leveranciers komen er op? 134 00:07:57,200 --> 00:08:00,440 En dat zegt iets over die fase 2 van marktontwikkeling, 135 00:08:00,560 --> 00:08:04,440 want we dragen bij aan wat er nodig is in deze fase. 136 00:08:04,560 --> 00:08:07,880 En als wij nu aan de vooravond staan van een nieuwe aanbesteding, 137 00:08:08,000 --> 00:08:11,480 evalueren wij ook: wat heeft de vorige keer gewerkt? 138 00:08:11,600 --> 00:08:14,200 Hoe heeft dat zich ontwikkeld? Hoe ziet de markt er nu uit? 139 00:08:14,320 --> 00:08:17,560 Wat vraagt de opdrachtgever, in welke fase bevindt die zich? 140 00:08:17,680 --> 00:08:19,000 HEIJ: De kijkers zien 'm ook. 141 00:08:19,120 --> 00:08:21,800 SIMONS: Als je uitzoomt op de kantoormeubelensector 142 00:08:21,920 --> 00:08:26,200 en de vraag is 'waar staat circulariteit als oplossing, als gewenste oplossing?' 143 00:08:26,320 --> 00:08:29,560 is het niet: waar staat één bedrijf, maar waar staat het gemiddelde? 144 00:08:29,680 --> 00:08:32,600 Het wordt niet meer ontkend, dat zijn we echt voorbij. 145 00:08:32,720 --> 00:08:35,280 We hebben inmiddels geleerd, dat hoorde je ook zeggen: 146 00:08:35,400 --> 00:08:39,400 Er waren 114 definities. Dat is typisch fase 1. 147 00:08:39,520 --> 00:08:43,000 Wat ik mooi vond, is: we moeten gaan standaardiseren, er moet 'n visie komen. 148 00:08:43,120 --> 00:08:46,320 Wat ik al zei, ik zat de een na de ander af te tikken. 149 00:08:46,440 --> 00:08:49,960 We hebben die markt weten uit te dagen, niet één maar meerdere leveranciers. 150 00:08:50,080 --> 00:08:53,360 We zijn nu... Er is vraag en aanbod gekomen. 151 00:08:53,480 --> 00:08:56,840 Er is ook nieuw aanbod gekomen. Er zijn ook nieuwe partijen gekomen. 152 00:08:56,960 --> 00:09:00,920 Dat is echt een klassieke fase 2-oproep. 153 00:09:01,040 --> 00:09:03,280 Het wordt in ieder geval tijd om na te gaan denken 154 00:09:03,400 --> 00:09:07,680 hoe we dit voorbij categoriemanagement echt kunnen gaan opschalen. 155 00:09:07,800 --> 00:09:09,520 Wat zijn daar de strategieën voor, 156 00:09:09,640 --> 00:09:12,240 kijk naar de stakeholdermatrix, en wie moet dan wat doen? 157 00:09:12,360 --> 00:09:16,160 Al onze aanbestedingen zijn unieke aanbestedingen wat dat betreft, 158 00:09:16,280 --> 00:09:18,080 voor die fase. 159 00:09:21,840 --> 00:09:25,680 Hans Bloemendaal is aangeschoven en jij zit hier wel even namens de markt. 160 00:09:25,800 --> 00:09:28,560 Jij bent een collega bij PIANOo. 161 00:09:28,680 --> 00:09:34,480 Kun je aangeven: die 114 definities van circulariteit, 162 00:09:34,600 --> 00:09:37,120 hoe ging de markt daar mee om, met die vraag? 163 00:09:37,240 --> 00:09:41,880 Ik denk dat het heel belangrijk is voor de markt 164 00:09:42,000 --> 00:09:47,200 dat die 114 definities heel snel zijn gekanaliseerd naar een visie, 165 00:09:47,320 --> 00:09:50,360 een manier om tegen circulariteit aan te kijken, 166 00:09:50,480 --> 00:09:53,760 omdat je anders als marktpartij elke keer weer 167 00:09:53,880 --> 00:09:55,320 toch het wiel moet uitvinden 168 00:09:55,440 --> 00:09:58,200 voor een nieuwe opdrachtgever die met een nieuwe vraag komt. 169 00:09:58,320 --> 00:10:00,280 Zoals de R-ladder vaak gebruikt wordt, 170 00:10:00,400 --> 00:10:03,560 is door de categorieën ook in het visiedocument 171 00:10:03,680 --> 00:10:06,800 eigenlijk een hele simpele afbeelding opgenomen 172 00:10:06,920 --> 00:10:09,720 die vergelijkbaar is met de afbeelding die je net zag. 173 00:10:09,840 --> 00:10:14,920 Van kleine impact naar grote impact. Dat was al een heel belangrijke leidraad. 174 00:10:15,040 --> 00:10:20,520 Laten we onze energie steken in het ontwikkelen van circulariteit 175 00:10:20,640 --> 00:10:25,160 in een bepaalde richting en niet elke keer weer met wat nieuws. 176 00:10:25,280 --> 00:10:28,360 En het andere is dat bij circulariteit 177 00:10:28,480 --> 00:10:32,000 het ook niet altijd even makkelijk is om uiteindelijk te meten 178 00:10:32,120 --> 00:10:35,080 of een product circulair is ja of nee. 179 00:10:35,200 --> 00:10:38,040 Dan wil je ook een faire vergelijking maken en wil je zien: 180 00:10:38,160 --> 00:10:42,040 hoeveel materiaal wordt er toegevoegd aan zo'n gerefurbisht product? 181 00:10:42,160 --> 00:10:45,800 En hoeveel CO2-uitstoot gaat daar nog mee gepaard? 182 00:10:45,920 --> 00:10:48,080 Wij zitten met onze opdrachtgevers aan tafel 183 00:10:48,200 --> 00:10:50,640 en we hebben er een jaar over gedaan uiteindelijk 184 00:10:50,760 --> 00:10:54,120 om te komen van contract 185 00:10:54,240 --> 00:10:59,360 tot een document waarin alle procedures beschreven staan 186 00:10:59,480 --> 00:11:04,000 en waarbij elke individuele opdrachtgever dus precies wist 187 00:11:04,120 --> 00:11:07,400 waar ze aan toe waren op het moment dat ze ermee aan de slag gingen. 188 00:11:07,520 --> 00:11:14,080 Dus als er iets moest gebeuren: onderhoud, repair, refurbishment, 189 00:11:14,200 --> 00:11:18,720 dan stond in dat document hoe dat in zijn werk ging en wat dat inhield. 190 00:11:18,840 --> 00:11:20,880 Had de markt dit uit zichzelf gedaan? 191 00:11:22,320 --> 00:11:26,400 Niet in dit tempo. Het volume wat hier de Rijksoverheid in één keer kon creëren 192 00:11:26,520 --> 00:11:28,680 en op de markt kon brengen, is ongekend. 193 00:11:28,800 --> 00:11:32,400 Dus dat heeft echt de boel op scherp gezet. 194 00:11:32,520 --> 00:11:36,680 Veel mensen zeggen dan: 'die bedrijven, ze willen niet. Waarom doen ze het niet? 195 00:11:36,800 --> 00:11:39,720 Het is ook hun verantwoordelijkheid en die moeten ze nemen. 196 00:11:39,840 --> 00:11:43,040 Ondertussen verwacht je van die bedrijven dat ze tegen de klippen op 197 00:11:43,160 --> 00:11:45,920 maar alles gaan innoveren en de risico's en kosten nemen, 198 00:11:46,040 --> 00:11:49,520 terwijl dat niet wordt gevraagd. Dus je hebt dit inderdaad ook nodig. 199 00:11:49,640 --> 00:11:51,960 Dat is denk ik het mooie van transities, 200 00:11:52,080 --> 00:11:54,760 als je dat spel snapt, kunnen we het versnellen. 201 00:11:54,880 --> 00:11:59,480 Je ziet verschillende dingen. Bij de traditionele fabrikanten zie je 202 00:11:59,600 --> 00:12:03,160 dat zij hun businessmodel aanpassen. 203 00:12:03,280 --> 00:12:07,120 Een verschuiving van produceren naar een vorm van dienstverlening. 204 00:12:07,240 --> 00:12:12,240 En het andere aspect is dat je ook ziet dat er andere partijen toetreden 205 00:12:12,360 --> 00:12:16,640 die hier echt gespecialiseerd zijn in die vorm van dienstverlening. 206 00:12:16,760 --> 00:12:20,880 En een derde wat daarbij komt, is dat je ook samenwerkingsvormen ziet ontstaan. 207 00:12:21,000 --> 00:12:24,960 Partijen die zich altijd bezig hebben gehouden met het leveren van meubilair 208 00:12:25,080 --> 00:12:28,080 zoeken er nu andere partijen bij 209 00:12:28,200 --> 00:12:34,200 om het aanbod compleet te maken en de dienstverlening ook op te pakken. 210 00:12:34,320 --> 00:12:37,680 En dat zijn dan ook natuurlijk vaak lokale partijen, 211 00:12:37,800 --> 00:12:40,960 kleinere partijen die daarop in kunnen spelen. 212 00:12:41,080 --> 00:12:43,720 Maar doordat je dus als Nederland die koploper bent 213 00:12:43,840 --> 00:12:46,600 en jij bij een internationale organisatie werkte, zie je ook 214 00:12:46,720 --> 00:12:52,200 dat in de board in een ander land die beweging ook in Europa gaande maakt. 215 00:12:52,320 --> 00:12:56,520 Dat is iets wat we dus op ons af zien komen, ook als producerende partijen, 216 00:12:56,640 --> 00:12:59,440 waarbij je dus inderdaad zegt: dit is ook een signaal. 217 00:12:59,560 --> 00:13:03,760 De markt beweegt die kant op. Het kan morgen zijn, kan overmorgen zijn. 218 00:13:03,880 --> 00:13:06,080 In het ene land gaat dat nu van start 219 00:13:06,200 --> 00:13:09,400 en in het andere land zal het nog even duren, maar het gaat wel gebeuren. 220 00:13:12,320 --> 00:13:15,280 Angelique Cooijmans, aspectmanager duurzaamheid 221 00:13:15,400 --> 00:13:19,840 bij het facilitair bedrijf van DJI, aangeschoven als opdrachtgever. 222 00:13:19,960 --> 00:13:23,920 Wij dachten dat je in de klantenraad zat voor categoriemanagement, 223 00:13:24,040 --> 00:13:26,800 maar toen legde je uit: nee, ik zat in de gebruikersraad. 224 00:13:26,920 --> 00:13:32,120 In de gebruikersraad zitten met name de producteigenaren van het product, 225 00:13:32,240 --> 00:13:34,240 in dit geval kantoormeubilair. 226 00:13:34,360 --> 00:13:39,760 En duwen omhoog, zoals dat zo mooi genoemd wordt 227 00:13:39,880 --> 00:13:44,000 naar onze directeuren die in de strategische klantenraad zitten 228 00:13:44,120 --> 00:13:46,720 om een visie ook handen en voeten te geven, 229 00:13:46,840 --> 00:13:50,600 te zorgen dat het categorieplan wat Tamara opstelt 230 00:13:50,720 --> 00:13:53,640 ook gedragen wordt in onze organisatie. 231 00:13:53,760 --> 00:13:55,360 Jouw opdracht is gewoon simpel: 232 00:13:55,480 --> 00:14:01,000 'Ik moet een tafel hebben waar ik aan kan zitten en een stoel die lekker zit.' 233 00:14:01,120 --> 00:14:03,040 Ik heb vooral een duurzame opgave. 234 00:14:03,160 --> 00:14:07,200 Hij is begonnen vanuit een duurzaam hart, maar nu heb ik de opdracht ook gekregen. 235 00:14:07,320 --> 00:14:10,120 Ik denk dat het ook een sociale transformatie is 236 00:14:10,240 --> 00:14:13,240 en dat zie ik met name in ons bedrijf. 237 00:14:13,360 --> 00:14:17,600 We zijn DJI, we hebben onze gedetineerden aan het werk gezet, 238 00:14:17,720 --> 00:14:20,840 ook in het meubilair, waar we heel trots op zijn. 239 00:14:20,960 --> 00:14:27,040 Het verplaatst van het leveren van meubilair naar een soort dienstverlening. 240 00:14:27,160 --> 00:14:29,800 Je ziet dat er steeds meer handen aan te pas komen. 241 00:14:29,920 --> 00:14:32,880 Je hebt een stoel in je handen en daar moet iets mee gebeuren. 242 00:14:33,000 --> 00:14:37,520 Dus dat betekent dat je op een andere manier gaat kijken naar je producten 243 00:14:37,640 --> 00:14:40,600 en ik denk dat daarmee vakmanschap weer terugkomt 244 00:14:40,720 --> 00:14:42,920 en ik vind dat een mooie ontwikkeling. 245 00:14:43,040 --> 00:14:45,120 Wij zijn gewend vanuit een lineaire economie 246 00:14:45,240 --> 00:14:48,880 dat het een maakproces is waar weinig handen aan te pas zou komen. 247 00:14:49,000 --> 00:14:52,400 Wat wij zagen toen wij meer naar die circulaire dienstverlening gingen, 248 00:14:52,520 --> 00:14:55,160 dat het arbeidscomponent daar ook omhoog ging 249 00:14:55,280 --> 00:14:57,280 en veel ruimte gaf aan het sociale aspect. 250 00:14:57,400 --> 00:14:59,400 Ik ben vanaf het begin af aan betrokken. 251 00:14:59,520 --> 00:15:03,160 Even een jaartal noemen. -2016. 252 00:15:03,280 --> 00:15:06,360 Onze klant, onze afnemer dacht nog steeds: 253 00:15:06,480 --> 00:15:10,560 'Circulair, dat regelt die leverancier. Daar hoeven wij zelf niks voor te doen.' 254 00:15:10,680 --> 00:15:14,440 Nou, niks is minder waar, want het betekent ook aan onze zijde 255 00:15:14,560 --> 00:15:18,360 dat we storytelling moeten doen. Dat we moeten vertellen waarom. 256 00:15:18,480 --> 00:15:19,960 Waarom doen wij wat we doen? 257 00:15:20,080 --> 00:15:22,440 Maar ook hadden we meubelmakelaars nodig. 258 00:15:22,560 --> 00:15:25,160 We hadden inzicht nodig in wat we hebben staan. 259 00:15:25,280 --> 00:15:28,880 Maar ook een forecast van: wat gaan we afnemen? 260 00:15:29,000 --> 00:15:30,400 Waar vroeger iemand zei: 261 00:15:30,520 --> 00:15:33,440 'Dit pand en het meubilair bestaat acht jaar. 262 00:15:33,560 --> 00:15:37,800 Het moet weer in de boeken. Bestel alles maar opnieuw.' 263 00:15:37,920 --> 00:15:40,800 Wij moesten helemaal in transitie. 264 00:15:40,920 --> 00:15:44,600 Intern ook, maar ook financieel in transitie. 265 00:15:44,720 --> 00:15:48,120 Wat waren de consequenties voor de financiële afdeling bijvoorbeeld? 266 00:15:48,240 --> 00:15:50,000 Of je financiële stromen? 267 00:15:50,120 --> 00:15:54,320 Op het moment dat wij iets uit de markt haalden, van Rijksmarktplaats haalde, 268 00:15:54,440 --> 00:15:57,000 bestond het niet, want daar stond nul euro tegenover. 269 00:15:57,120 --> 00:15:58,760 Dus het stond niet in onze boeken. 270 00:15:58,880 --> 00:16:00,920 HEIJ: Het had geen waarde. -Inderdaad. 271 00:16:01,040 --> 00:16:03,720 En we zijn financieel gedreven nog steeds als overheid, 272 00:16:03,840 --> 00:16:08,480 dus op het moment dat een pand er voor 80% Rijksmarktplaats-spullen had 273 00:16:08,600 --> 00:16:12,120 en die willen wat gaan vervangen, voor wat voor reden dan ook, 274 00:16:12,240 --> 00:16:14,720 dan kon dat niet, want ze hadden geen geld. 275 00:16:14,840 --> 00:16:17,840 Er stond geen financiële prikkel tegenover. 276 00:16:17,960 --> 00:16:22,000 Dus wij zijn heel erg met onze financiële afdelingen aan de slag gegaan. 277 00:16:22,120 --> 00:16:23,800 En hoe kan het dan wel? 278 00:16:23,920 --> 00:16:27,280 Om zelf als organisatie uiteindelijk andere dingen te kunnen doen, 279 00:16:27,400 --> 00:16:29,000 moeten we zelf veranderen. 280 00:16:29,120 --> 00:16:32,040 Cultuur, hoe we mensen afrekenen, hoe we mensen trainen, 281 00:16:32,160 --> 00:16:34,800 hoe het inkoopvak zal moeten gaan veranderen. 282 00:16:34,920 --> 00:16:39,960 Meerdere transities in één. Fascinerend vind ik het. 283 00:16:40,080 --> 00:16:42,600 Social return is voor jou makkelijk te beantwoorden, 284 00:16:42,720 --> 00:16:46,240 omdat de Dienst Justitiële Inrichtingen 285 00:16:46,360 --> 00:16:51,800 ook een rol heeft gegeven aan zijn gedetineerden bij dat refurbishen. 286 00:16:51,920 --> 00:16:54,920 Gaat dat vanzelf, dat er zoveel aandacht is voor social return 287 00:16:55,040 --> 00:16:58,680 of moet je daar ook story's van vertellen? 288 00:16:58,800 --> 00:17:02,800 Ja, met name het laatste. Sowieso, een transitie bestaat denk ik vooral 289 00:17:02,920 --> 00:17:06,840 uit vertellen wat je doet en communiceren en verbinden met elkaar. 290 00:17:06,960 --> 00:17:09,640 Ik denk dat dat een belangrijke rol is. 291 00:17:09,760 --> 00:17:12,120 Wij omarmen de doelstellingen van het Rijk 292 00:17:12,240 --> 00:17:15,080 en wij zorgen dat wij bij elke inkoop die we doen, 293 00:17:15,200 --> 00:17:17,840 bij elke aanbesteding het ambitieweb invullen. 294 00:17:17,960 --> 00:17:22,640 Welke onderdelen kunnen we hierin nu extra belichten? 295 00:17:22,760 --> 00:17:26,400 Juist wanneer je aan al die thema's wil denken, 296 00:17:26,520 --> 00:17:28,720 gebruik je het ambitieweb als instrument. 297 00:17:28,840 --> 00:17:32,440 De illusie dat we alle problemen in één keer wel even kunnen oplossen, 298 00:17:32,560 --> 00:17:35,200 dan faalt de transitie per direct. 299 00:17:35,320 --> 00:17:38,760 Dus het maken van keuzes en daarmee ook het accepteren 300 00:17:38,880 --> 00:17:42,280 dat andere onderwerpen die ook belangrijk zijn later komen, 301 00:17:42,400 --> 00:17:44,200 is een hele belangrijke voorwaarde. 302 00:17:44,320 --> 00:17:46,280 Transitiemanagement is ook keuzes maken. 303 00:17:46,400 --> 00:17:48,960 Wij als categorie hebben het ambitieweb ook ingevuld 304 00:17:49,080 --> 00:17:51,240 wat standaard is voor al ons aanbestedingen. 305 00:17:51,360 --> 00:17:54,280 Het is precies wat jij zegt: We hebben duidelijk de keuze gemaakt 306 00:17:54,400 --> 00:17:57,680 om circulariteit echt op nummer 3 te zetten, dus dat is onze focus. 307 00:17:57,800 --> 00:18:00,960 Het klimaat bijvoorbeeld, of social return, staat op niveau 2. 308 00:18:01,080 --> 00:18:03,520 Dat betekent niet dat het niet belangrijk is. 309 00:18:03,640 --> 00:18:05,480 SIMONS: Is 3 hoger dan 2? 310 00:18:05,600 --> 00:18:08,000 3 is het hoogste en dan heb je daarna 2. 311 00:18:08,120 --> 00:18:10,080 Die derde fase, als je daarop terugkijkt, 312 00:18:10,200 --> 00:18:12,600 heet dat ook wel synergie- en integratiefase. 313 00:18:12,720 --> 00:18:15,000 Dat is ook een fase waarin langzamerhand 314 00:18:15,120 --> 00:18:18,680 andere onderwerpen kunnen worden meegenomen. Moet je niet mee beginnen, 315 00:18:18,800 --> 00:18:21,800 maar op 'n gegeven moment is 't tijd om die zaken ook te integreren. 316 00:18:21,920 --> 00:18:24,840 Welke doelstellingen krijg je nou mee van die ambtelijke lijn? 317 00:18:24,960 --> 00:18:28,280 Zijn die net zo duurzaam als dat categoriemanagement met: 318 00:18:28,400 --> 00:18:30,360 'Circulariteit staat gewoon op 1.' 319 00:18:30,480 --> 00:18:33,600 Ik wou dat het zo was, maar dat is niet de praktijk. 320 00:18:33,720 --> 00:18:36,680 Dit is geen wenselijk antwoord, dat realiseer ik me. 321 00:18:36,800 --> 00:18:39,560 Maar het is met name... We hebben een klimaatakkoord. 322 00:18:39,680 --> 00:18:41,560 We hebben een regeerakkoord. 323 00:18:41,680 --> 00:18:45,160 We hebben allerlei akkoorden. We hebben het Inkopen met Impact-beleid 324 00:18:45,280 --> 00:18:46,840 en dat is gewoon leidend. 325 00:18:46,960 --> 00:18:49,680 Je doet gewoon wat het beleid zegt en dat is jouw mandaat. 326 00:18:49,800 --> 00:18:52,840 We hebben nog wel wat te doen in termen van opdrachtgeverschap. 327 00:18:52,960 --> 00:18:56,280 De ambtelijke lijn zijn vaak dan toch budgethouders. 328 00:18:56,400 --> 00:18:59,400 Heeft weer iets fiscaals, gaat alleen maar over geld. 329 00:18:59,520 --> 00:19:01,600 Gaan daar andere doelen in komen? 330 00:19:01,720 --> 00:19:05,600 We moeten van vinkjes naar vonkjes. 331 00:19:05,720 --> 00:19:08,840 Ik denk dat dat precies de transitie is die wij hebben. 332 00:19:08,960 --> 00:19:10,440 We zijn geen vinkjes meer. 333 00:19:10,560 --> 00:19:14,120 Was je je vooraf bewust, en Tamara mag 'm ook beantwoorden, 334 00:19:14,240 --> 00:19:17,320 dat je zoveel impact kunt maken? 335 00:19:17,440 --> 00:19:23,200 In het begin hadden wij niet door dat dit het zou betekenen. Zeker niet. 336 00:19:23,320 --> 00:19:26,840 Dat hebben we het eerste jaar denk ik met elkaar doorleefd. 337 00:19:26,960 --> 00:19:30,000 Changing the game. Ik denk echt dat we het spel hebben veranderd, 338 00:19:30,120 --> 00:19:31,960 maar ook ons interne spel. 339 00:19:32,080 --> 00:19:34,800 Ja, we zijn veel verder dan in 2016. 340 00:19:34,920 --> 00:19:39,520 En ja, de mensen zijn gegroeid. Maar we zijn er nog niet. 341 00:19:39,640 --> 00:19:43,720 Jij zegt net: van vinken naar vonken. We zijn heel snel geneigd om te vinken, 342 00:19:43,840 --> 00:19:47,800 maar een transitie is inderdaad niet vinken. Het is echt changing the game. 343 00:19:47,920 --> 00:19:50,480 En dat is niet vanaf nu op morgen gemaakt. 344 00:19:50,600 --> 00:19:53,280 Daarmee zijn we misschien nog wel 20 jaar met elkaar bezig. 345 00:19:53,400 --> 00:19:56,840 Practice what you preach, durf voor de troepen uit te lopen 346 00:19:56,960 --> 00:20:01,440 en hou voor ogen waar je naartoe wil. En dan denk je als Nederland: ik ben klein. 347 00:20:01,560 --> 00:20:04,800 Je hebt niet de illusie van je eigen machteloosheid, hoorde ik laatst. 348 00:20:04,920 --> 00:20:06,160 Je kunt veel in gang zetten. 349 00:20:06,280 --> 00:20:09,920 Met elkaar besteden we als Nederlandse overheid ruim 85 miljard. 350 00:20:10,040 --> 00:20:12,000 Zolang jezelf ziet als 351 00:20:12,120 --> 00:20:14,800 'ik ben deze titel met deze verantwoordelijkheden' 352 00:20:14,920 --> 00:20:17,520 blijf je in het oude systeem. Zodra je jezelf gaat zien als 353 00:20:17,640 --> 00:20:20,680 'ik sta voor deze waarden en ik heb een verantwoordelijkheid' 354 00:20:20,800 --> 00:20:24,480 en dan gaat kijken 'onder welke voorwaarden is wel wat mogelijk', 355 00:20:24,600 --> 00:20:28,280 word je een change agent. Kom in actie, doe wat, word die change agent, 356 00:20:28,400 --> 00:20:31,640 maar doe niet zomaar wat. Probeer dat met strategie en intentie te doen. 357 00:20:31,760 --> 00:20:37,240 En ik hoop dat dit soort raamwerken als 'changing the game' daaraan bijdragen.