1 00:00:00,040 --> 00:00:05,680 INTROMUZIEK 2 00:00:05,800 --> 00:00:12,000 TIJMEN WISMAN: 'Architecture is politics.' Oftewel, architectuur is politiek. 3 00:00:12,120 --> 00:00:17,520 Dit is een uitspraak van Mitch Kapor, frontman van de Electronic Frontier Foundation. 4 00:00:17,640 --> 00:00:21,440 Het betekent in wezen dat de manier waarop we dingen bouwen... 5 00:00:21,560 --> 00:00:23,840 invloed heeft op machtsrelaties. 6 00:00:23,960 --> 00:00:29,320 Dat is dus ook invloed op de machtsrelatie tussen de overheid en de burger... 7 00:00:29,440 --> 00:00:35,040 en dat is belangrijk, zeker als je bij de overheid werkt met data en automatisering... 8 00:00:35,160 --> 00:00:38,240 want hoe je werkt met die data en die automatisering... 9 00:00:38,360 --> 00:00:40,600 en hoe je vormgeeft aan de processen daar... 10 00:00:40,720 --> 00:00:45,240 zal invloed hebben op de machtsrelatie tussen de overheid en de burger... 11 00:00:45,360 --> 00:00:49,680 en is dus fundamenteel voor hoe we een samenleving opbouwen. 12 00:00:49,800 --> 00:00:54,080 En daarbij moeten we dus ook kijken hoe we die samenleving willen opbouwen. 13 00:00:54,200 --> 00:01:00,920 In 1973 of '74 werd er een rapport geschreven in Amerika... 14 00:01:01,040 --> 00:01:05,800 naar aanleiding van de opkomst van microprocessorcomputers. 15 00:01:05,920 --> 00:01:10,760 Dat was specifiek in die tijd, want in 1950 bijvoorbeeld speelde dit probleem nog niet. 16 00:01:10,880 --> 00:01:16,800 Computers die in die tijd meer dan 900 kilo wogen en meer dan 500.000 dollar kostten... 17 00:01:16,920 --> 00:01:22,320 werden nog beschouwd als klein en 'affordable'. 18 00:01:22,440 --> 00:01:25,400 Ze schreven een rapport en in dat rapport introduceerden ze... 19 00:01:25,520 --> 00:01:28,400 de 'fair information practice principles'. 20 00:01:28,520 --> 00:01:30,800 In dat rapport kondigden ze aan... 21 00:01:30,920 --> 00:01:34,760 dat computers grote voordelen zouden kunnen brengen voor de bureaucratie... 22 00:01:34,880 --> 00:01:37,080 maar ze gaven ook een waarschuwing. 23 00:01:37,200 --> 00:01:41,440 Ze zeiden ook: Deze computers, zeker als we dingen gaan gebruiken... 24 00:01:41,560 --> 00:01:44,240 als een 'standard universal identifier'... 25 00:01:44,360 --> 00:01:47,760 een uniek nummer waarmee je een persoon kan identificeren... 26 00:01:47,880 --> 00:01:51,280 kan ertoe leiden dat we een systeem gaan ontwikkelen... 27 00:01:51,400 --> 00:01:55,880 waarbij burgers van de wieg tot het graf worden gevolgd. 28 00:01:56,000 --> 00:02:01,120 En dat ze dossiers krijgen die die burgers een gevangene maakt van hun verleden. 29 00:02:01,240 --> 00:02:05,480 De conclusie van de opstellers van dit rapport was dat daarom... 30 00:02:05,600 --> 00:02:09,920 een 'standard universal identifier' niet verenigbaar was... 31 00:02:10,040 --> 00:02:16,680 met de visie, met hun idee van de Amerikaanse samenleving. 32 00:02:16,800 --> 00:02:21,960 Als ik 'een SUI' zeg, denkt u misschien wel: Hé, dat komt me bekend voor. 33 00:02:22,080 --> 00:02:25,960 Want in Nederland hebben wij het burgerservicenummer. 34 00:02:26,080 --> 00:02:30,760 In 1985 ontvingen mensen nog een brief op de mat van de Belastingdienst... 35 00:02:30,880 --> 00:02:34,720 waarin ze destijds hun sofinummer kregen. 36 00:02:34,840 --> 00:02:36,960 Dat was het sociale fiscale nummer. 37 00:02:37,080 --> 00:02:41,760 Daar werd aangekondigd dat dat nummer alleen zou worden gebruikt voor fiscale zaken... 38 00:02:41,880 --> 00:02:43,880 mede om privacyredenen. 39 00:02:44,000 --> 00:02:48,520 Maar inmiddels is het BSN uitgegroeid tot een nummer dat we eigenlijk gebruiken... 40 00:02:48,640 --> 00:02:51,880 in al ons handelen in relatie tot de overheid. 41 00:02:52,000 --> 00:02:55,680 En dat nummer kan dus een grote invloed hebben op ons leven. 42 00:02:55,800 --> 00:03:00,600 En dat nummer is ook een fundamentele aanpassing in de architectuur... 43 00:03:00,720 --> 00:03:05,720 die bepaalt hoe de burger in relatie staat tot de overheid. 44 00:03:05,840 --> 00:03:11,200 Een voorbeeld van hoe architectuur invloed kan hebben op een machtsrelatie... 45 00:03:11,320 --> 00:03:14,880 zien we bij de architect Robert Moses. 46 00:03:15,000 --> 00:03:22,800 Die heeft geholpen met het wederopbouwen en het wederontwerpen van de stad New York. 47 00:03:22,920 --> 00:03:26,280 En een van de punten van kritiek die hij heeft gekregen... 48 00:03:26,400 --> 00:03:32,240 is dat hij bruggen bij een bepaald deel in New York zo laag heeft gemaakt... 49 00:03:32,360 --> 00:03:35,760 dat de stadsbussen daar niet onderdoor konden rijden. 50 00:03:35,880 --> 00:03:39,160 En doordat de stadsbussen er niet onderdoor konden rijden... 51 00:03:39,280 --> 00:03:42,880 had dat gevolgen voor de toegang tot de stranden van New York... 52 00:03:43,000 --> 00:03:45,520 van bewoners uit arme wijken. 53 00:03:45,640 --> 00:03:49,040 Wat ook vaak bewoners van kleur waren. 54 00:03:49,160 --> 00:03:51,240 Hetgeen dat dit heel goed aangeeft... 55 00:03:51,360 --> 00:03:58,760 ongeacht wat het antwoord is op de vraag of Moses dit heeft gedaan met opzet of niet... 56 00:03:58,880 --> 00:04:03,440 is het feit dat je... Door beslissingen over architectuur... 57 00:04:03,560 --> 00:04:09,240 kan je in het geheim bepaalde doelstellingen willen realiseren. 58 00:04:09,360 --> 00:04:14,840 En dat is de reden dat we altijd heel kritisch moeten kijken naar hoe we dingen opbouwen... 59 00:04:14,960 --> 00:04:22,160 om ervoor te zorgen dat er niet onbewuste vooroordelen of doelstellingen insluipen. 60 00:04:22,280 --> 00:04:27,840 Om nog één punt maken over die 'standard universal identifier' en het BSN: 61 00:04:27,960 --> 00:04:32,320 Een tijd terug volgde ik een cursus projectmanagement. 62 00:04:32,440 --> 00:04:34,880 Daar was een jongeman van de overheid... 63 00:04:35,000 --> 00:04:38,960 en die was bezig met het ontwerpen van een nieuw gezicht voor de overheid. 64 00:04:39,080 --> 00:04:45,320 Namelijk een logo dat in relatie tot iedere instantie van de overheid zou moeten gelden. 65 00:04:45,440 --> 00:04:51,720 Als u kijkt naar de logo's tot, wat zal het zijn, tot 2008, 2009... 66 00:04:51,840 --> 00:04:53,800 had de overheid steeds andere logo's. 67 00:04:53,920 --> 00:04:57,200 Maar de overheid heeft inmiddels één gezicht gekregen. 68 00:04:57,320 --> 00:05:02,560 En een overheid met één gezicht, dat klinkt allemaal wel heel handig en efficiënt... 69 00:05:02,680 --> 00:05:07,600 maar als dat ene gezicht ook leidt tot één begrijpen van de burger... 70 00:05:07,720 --> 00:05:12,000 en van al die contexten waarin de burger handelt in relatie tot de overheid... 71 00:05:12,120 --> 00:05:17,800 dan zijn wij misschien wel bezig met het bouwen van een almachtige overheid. 72 00:05:17,920 --> 00:05:23,240 Almachtig gaat misschien een beetje te ver, maar wel een heel machtige. 73 00:05:23,360 --> 00:05:27,560 De vraag is, want ICT staat dit nu wel toe... 74 00:05:27,680 --> 00:05:34,400 de vraag is: Hoe willen we nou die ICT van de overheid opbouwen... 75 00:05:34,520 --> 00:05:39,440 waardoor we ook die overheid een beetje in toom houden. 76 00:05:39,560 --> 00:05:45,520 OUTROMUZIEK